Sau khi Quan Vũ để mất Kinh Châu, bị đại tướng Lữ Mông của Đông Ngô giết hại, Lưu Bị đã phát động chiến tranh Thục - Ngô để trừng phạt Tôn Quyền, báo thù cho hiền đệ. Hậu thế còn gọi đây là đại chiến Di Lăng, thế nhưng đó lại chính là trận chiến cuối cùng và là thất bại lớn nhất trong cuộc đời Lưu Bị.
Vậy nguyên nhân do đâu mà một người từng trải qua trăm trận dẫn theo 70 vạn đại quân lại thất bại trước một hậu bối Lục Tốn "hỉ mũi chưa sạch" với binh lực yếu hơn rất nhiều?
Nguyên nhân thứ nhất là do "chiến tuyến quá dài". Công Nguyên năm 222, Lưu Bị thống lĩnh toàn bộ đại quân Thục Hán tiến đánh Đông Ngô, thề chặt đầu Tôn Quyên, báo thù cho Quan Vũ. Lúc đó, Lưu Bị dẫn theo mấy mươi vạn đại quân tiến sâu 300 dặm vào địa phận Đông Ngô.
Tuy nhiên Lưu Bị không lựa chọn đường thủy mà lại hành quân theo con đường dọc sông Trường Giang, trải qua một cuộc hành trình dài, binh sĩ quân Thục không tránh khỏi mệt mỏi. Đồng thời, trên đường đi, Đại đô đốc Lục Tốn lựa chọn kế sách "dùng lui làm tiến", chủ động dẫn dụ quân Thục dấn sâu vào địa phân Đông Ngô, trên đường xây dựng rất nhiều tuyến ải phòng thủ, khiến Lưu Bị muốn tiến bắt buộc phải đánh.
Trải qua hành trình kéo dài với nhiều trận đánh liên tục, thêm việc không hợp với khí hậu thủy thổ khiến quân Thục mệt mỏi và đối mặt với dịch bệnh, lòng quân rối loạn.
Khi Lục Tốn nhận thấy quân Thục rệu rã, mất hết sĩ khí, đã phát động tổng lực phản kích, dùng "hỏa công" thiêu sạch gần toàn bộ đại quân của Lưu Bị
 |
| Lưu Bị không phải là một người giỏi cầm quân. |
Nguyên nhân tiếp theo là do Lưu Bị quá xem thường Lục Tốn. Trên thực tế, Lưu Bị lựa chọn thời điểm đánh Đông Ngô cực kỳ chính xác, bởi vào điểm đó Đông Ngô liên tiếp mất đi những Đại đô đốc kiệt xuất Chu Du, Lỗ Túc, Lữ Mông.
Lúc này tân Đại đô đốc Lục Tốn mới 39 tuổi vừa chưa có kinh nghiệm trận mạc và chiến tích cụ thể, Lưu Bị vì vậy mà cười nhạo bậc hậu bối, cho rằng không đáng phải bận tâm. Hơn nữa trước đó, Lưu Bị liên tiếp đánh bại Tôn Hằng, Hàn Đương, Phan Chương nên càng có lý do để chủ quan, xem thường Lục Tốn.
Tuy nhiên Lưu Bị đã quên mất một điều rằng, vùng Giang Đông thường sản sinh ra nhiều anh hùng kiệt xuất, để có thể ngồi vào vị trí Đại đô đốc của Đông Ngô thì chắc chắn không phải dạng tầm thường.
Lục Tốn ngay từ đầu đã nhận ra và lợi dụng sự khinh địch của Lưu Bị, dùng kế sách "lấy lui làm tiến", chủ động chiến bại để khiến Lưu Bị thêm phần chủ quan. Lục Tốn đã dùng chính sự khinh địch của Lưu Bị để che giấu đi dụng ý chiến lược của mình, để rồi khiến Lưu Bị phạm phải sai lầm chí mạng, tự chui vào "chào lửa" mà Lục Tốn đã kiên nhẫn lên kế sắp đặt ngay từ đầu.
Nguyên nhân thứ ba là Thục Quốc trên dưới không đồng lòng. Nội bộ nhà Thục đa phần đều không ủng hộ việc phát động chiến tránh Thục - Ngô, bởi họ cho rằng quốc gia vừa trải qua chiến loạn, nên ưu tiên phát triển dân sinh. Hơn nữa, Lưu Bị luôn mang danh phận phục hưng Hán Thất, nên kẻ địch số một là người vừa soán Hán xưng Đế - Tào Phi. Đây mới gọi là việc nước, còn báo thù cho Quan Vũ chỉ là tư thù cá nhân, sau này vẫn có thể báo.
Không chỉ nội bộ chính quyền nhà Thục đều không ủng hộ phát động binh biến, mà ngay cả bách tính vùng Ích Châu cũng không hi vọng chiến tranh nổ ra. Bởi bản thân họ cũng vừa phải trải qua những trận đại chiến loạn lạc, thay quyền đổi chủ, họ chưa có quá nhiều ấn tượng với chính quyền Thục Hán, cái họ cần lúc này là có thể an cư lạc nghiệp chứ không phải tiếp tục cày ải, bị cuốn theo dòng xoáy của binh đao.
Trên đây là những lý do khiến Lưu Bị dù dày dạn kinh nghiệm, từng đánh trăm trận nhưng lại thất bại trước một hậu bối Lục Tốn. Tuy nhiên nếu nhìn lại tổng thể các trận chiến mà Lưu Bị tự cầm quân sẽ thấy giống như những gì Lục Tốn nhận xét: "Lưu Bị cả đời đánh trận, đều là thất bại".