Ung thư vòm họng là bệnh lý ác tính khởi phát ở vùng vòm họng, thường tiến triển âm thầm và khó nhận biết ở giai đoạn sớm. Bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi và thường chỉ được chú ý khi các triệu chứng đã rõ ràng.

Vì vậy, việc hiểu đúng và nhận diện sớm những tác nhân làm tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa căn bệnh này.

Môi trường làm việc

Theo Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh, một số môi trường làm việc được ghi nhận có liên quan đến ung thư vòm họng. Những người thường xuyên tiếp xúc với bụi gỗ, như trong ngành mộc, sản xuất đồ nội thất hoặc xây dựng, có nguy cơ cao hơn.

Bụi gỗ có thể lắng đọng ở đường hô hấp trên, gây kích ứng và viêm kéo dài, tạo nền cho các biến đổi bất thường của tế bào. Formaldehyde, một hóa chất được sử dụng rộng rãi trong sản xuất vật liệu xây dựng và công nghiệp, cũng được xem là yếu tố làm tăng nhẹ nguy cơ ung thư vòm họng.

Virus EBV

EBV là loại virus rất phổ biến, phần lớn mọi người đều từng nhiễm trong đời mà không gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, theo Hiệp hội Ung thư Mỹ. Tuy nhiên, virus này lại có mối liên hệ chặt chẽ với ung thư vòm họng. Tại Anh, khoảng 80% các trường hợp ung thư vòm họng được phát hiện có liên quan đến EBV.

EBV có thể gây ra những thay đổi ở mức độ di truyền và điều hòa tế bào, khiến tế bào dễ chuyển sang trạng thái ung thư trong tương lai. DNA của virus này thường được tìm thấy trong tế bào ung thư vòm họng và cả trong các tổn thương tiền ung thư.

Yếu tố di truyền

Theo Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Thế giới, nguy cơ ung thư vòm họng cao hơn ở những người có người thân từng mắc bệnh. Điều này có thể liên quan đến yếu tố di truyền, nhưng cũng có thể phản ánh môi trường và thói quen sống chung trong gia đình, chẳng hạn chế độ ăn, hút thuốc thụ động hoặc điều kiện sinh hoạt.

Một số nghiên cứu còn cho thấy những khác biệt di truyền liên quan đến đáp ứng miễn dịch có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể kiểm soát virus EBV, từ đó tác động đến nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Hút thuốc

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ quen thuộc của nhiều bệnh ung thư, trong đó có ung thư vòm họng. Theo các thống kê tại Anh, khoảng một phần tư số ca ung thư vòm họng có liên quan đến hút thuốc. Nguy cơ tăng lên theo số lượng và thời gian hút thuốc. Khói thuốc chứa nhiều chất độc có thể gây viêm và tổn thương mạn tính lớp niêm mạc đường hô hấp trên.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho rằng hút thuốc có thể làm tái hoạt động virus Epstein-Barr (EBV) trong cơ thể, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các biến đổi bất thường của tế bào vòm họng. Tin tích cực là nguy cơ ung thư có thể giảm dần theo thời gian sau khi bỏ thuốc.

Ăn cá ướp muối thường xuyên

Một trong những yếu tố được nhắc đến nhiều nhất khi nói về ung thư vòm họng là thói quen ăn cá ướp muối. Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp loại thực phẩm này vào nhóm nguyên nhân gây ung thư vòm họng, và Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Thế giới cũng khẳng định đây là yếu tố nguy cơ có bằng chứng mạnh.

Quá trình ướp muối và bảo quản lâu ngày khiến cá chứa nhiều nitrate và nitrite. Khi vào cơ thể, các chất này có thể chuyển hóa thành nitrosamine - nhóm hợp chất được xem là có khả năng gây ung thư nếu phơi nhiễm ở mức cao và kéo dài. Điều đáng lưu ý là nguy cơ không đến từ một vài bữa ăn, mà từ việc sử dụng thường xuyên trong nhiều năm, thậm chí bắt đầu từ khi còn nhỏ.