Mất trí nhớ hay sa sút trí tuệ thường do một số bệnh gây tổn thương tế bào thần kinh. Tình trạng này phổ biến hơn khi mọi người già đi, do quá trình lão hoá. Ngoài ra, mất trí nhớ còn do thuốc tác dụng phụ của một số loại thuốc nếu sử dụng trong thời gian dài. Dưới đây các nhóm thuốc gây suy giảm trí nhớ khi sử dụng lâu dài:

Thuốc an thần Benzodiazepin: Bao gồm Diazepam, Lorazepam, Triazolam... dùng trong điều trị rối loạn lo âu hay mất ngủ. Nhóm thuốc này nếu sử dụng quá lâu sẽ làm hoạt động của não bị suy yếu, khiến các tế bào thần kinh không được phát triển như bình thường nên gây ra chứng mất trí nhớ.

Thuốc Statin: Bao gồm Atorvastatin, Lovastatin, Simvastatin có tác dụng trong điều trị tình trạng tăng Cholesterol máu. Tuy nhiên, điều này cũng gây tác động đến lượng Cholesterol trong não bộ nên khiến sự kết nối giữa các tế bào thần kinh bị suy yếu.

Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Như Amitriptyline, Nortriptyline, Imipramin... khiến Serotonin và Norepinephrine bị ức chế nên dẫn truyền thần kinh trong não bị suy yếu, về lâu dài sẽ gây mất trí nhớ.

Thuốc điều trị tăng huyết áp: Atenolol, Propranolol, Timolol... có thể gây ức chế những chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như Norepinephrine, Epinephrine... nên gây mất trí nhớ.

Thuốc giảm đau nhóm Opioid: Có thể làm ức chế một số vị trí quan trọng trong đường dẫn truyền thần kinh trung ương, vì vậy sẽ làm mất trí nhớ của người bệnh nếu sử dụng trong thời gian dài.

Thuốc đồng vận Dopamin: Dùng trong điều trị bệnh lý Parkinson: Những thuốc này sẽ có tác dụng làm tăng Dopamine não bộ bằng cách gây nên sự ức chế đối với enzyme phân hủy hormone này, đồng thời sẽ giảm đi Acetylcholine dẫn truyền thần kinh nên trí nhớ sẽ bị suy giảm. Nếu uống thuốc này thường xuyên người bệnh sẽ xuất hiện một số biểu hiện thần kinh như lú lẫn, hoang tưởng...

Người bệnh cần tuân thủ đúng theo bác sĩ chỉ định để hạn chế những tác dụng phụ của thuốc. Ảnh minh hoạ/Internet

Thuốc chống động kinh: Carbamazepine, Gabapentin... có tác dụng giảm triệu chứng co giật ở người bệnh, tuy nhiên thuốc cũng làm giảm đi những tín hiệu đối với hệ thần kinh trung ương khiến người bệnh không thể nhớ được.

Thuốc kháng Histamin: Clorpheniramin, Dexclorpheniramin... làm ức chế chất dẫn truyền thần kinh Acetylcholine nên gây ra suy giảm trí nhớ.

Một nghiên cứu phát hiện ra rằng, những người dùng hơn 50 liều diphenhydramine mỗi năm, trong 8 năm có nguy cơ mắc suy giảm trí nhớ cao hơn.

Thuốc kháng Cholinergic: Trong điều trị tình trạng tiểu không tự chủ cũng sẽ gây ức chế hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh trung ương và làm bệnh nhân không thể nhớ được.

Thuốc phiện: Sử dụng thuốc phiện thường xuyên để điều trị chứng đau mạn tính có liên quan đến việc tăng nguy cơ suy giảm trí nhớ và sức khỏe não kém hơn. Việc sử dụng thuốc phiện trong độ tuổi từ 75 - 80 có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.

Một nghiên cứu phát hiện ra rằng, những người dùng thuốc phiện bị đau mạn tính không phải do ung thư, có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn những người không sử dụng thuốc phiện.

Omeprazole (thuốc chống tiết axit): Có một số bằng chứng cho thấy việc sử dụng omeprazole - một chất ức chế bơm proton (PPI), trong thời gian dài, có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí.

Nghiên cứu năm 2023 trên tạp chí Neurology cho thấy, những người dùng PPI trong ít nhất 4,5 năm, có nguy cơ mắc chứng mất trí cao hơn. Một nghiên cứu khác trên tạp chí JAMA Neurology cũng phát hiện ra, việc sử dụng PPI mạn tính có liên quan đến nguy cơ mắc chứng mất trí cao hơn 44% ở người lớn trên 75 tuổi. PPI có thể làm tăng lượng protein có hại tích tụ trong não của những người mắc chứng mất trí.

Thực tế, tác dụng phụ của một vài loại thuốc có thể khiến người bệnh suy giảm hoặc mất trí nhớ. Do vậy, khi dùng những nhóm thuốc trên, người bệnh hãy hết sức cẩn trọng, tuân thủ đúng theo bác sĩ chỉ định. Trong khi dùng thuốc, nếu thấy trí nhớ thay đổi bất thường, bệnh nhân cần thông báo kịp thời để bác sĩ có hướng xử lý, can thiệp. Bạn có thể được giảm liều dùng hoặc thay thế sang loại thuốc khác không gây tác dụng phụ làm giảm trí nhớ.