TS. Lê Duy Dũng, Giám đốc Chương trình Khoa học Dữ liệu tại Viện Kỹ thuật & Khoa học Máy tính đã xuất sắc lọt Top 10 Giải thưởng Quả Cầu Vàng 2025 trong lĩnh vực Công nghệ thông tin, Chuyển đổi số và Tự động hoá.

Sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo, không có nhiều cơ hội tiếp xúc khoa học-công nghệ, với nhiều nỗ lực, TS Lê Duy Dũng trở thành là "đầu tàu" nghiên cứu về công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI).

Đưa AI chạm đời sống

TS Lê Duy Dũng đồng thời đảm nhiệm vai trò Phó Giám đốc Chương trình Khoa học Máy tính và Trợ lý Giáo sư tại Khoa Kỹ thuật và Khoa học Máy tính, Trường Đại học VinUni.

Tại đây, TS. Lê Duy Dũng trực tiếp dẫn dắt hai nhóm nghiên cứu: R2Studio, chuyên phát triển các hệ thống tìm kiếm và gợi ý ứng dụng trí tuệ nhân tạo; cùng IndoorCare, tập trung vào nghiên cứu, mô phỏng và ứng dụng AI trong không gian sống thông minh, hướng đến nâng cao chất lượng đời sống con người.

Những công trình khoa học của TS. Lê Duy Dũng cho thấy, khoa học đối với anh như một phần của cuộc sống, chứ không phải thế giới tách biệt. Những nghiên cứu của anh từ hệ thống gợi ý thông minh đến mô hình mô phỏng không gian sống đều hướng đến con người, đến việc giúp xã hội vận hành hiệu quả hơn, bền vững hơn.

Theo đuổi các hướng liên ngành như ứng dụng AI trong quan trắc môi trường, anh đồng thời hợp tác với các nhà khoa học vật liệu để tăng tốc khám phá vật liệu mới, sử dụng dữ liệu và mô hình tính toán nhằm rút ngắn thời gian xác định đặc tính và tối ưu điều kiện phản ứng tổng hợp.

Tại VinUni, TS. Duy Dũng phụ trách Living Lab - phòng thí nghiệm mở thuộc Trung tâm Trí tuệ Môi trường, nơi sinh viên, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu cùng hợp tác tìm giải pháp cho những vấn đề phát triển bền vững.

Cùng các cộng sự, anh triển khai hướng nghiên cứu tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và robot tự động trong quá trình tổng hợp vật liệu xanh. Nhóm của anh phát triển quy trình ứng dụng AI để khai thác tri thức từ kho dữ liệu khoa học khổng lồ, đồng thời kết hợp robot thực nghiệm và mô hình học máy nhằm rút ngắn thời gian khám phá vật liệu mới từ vài tuần xuống chỉ còn vài giờ.

Theo nhóm nghiên cứu, kết quả này không chỉ giúp giảm phát thải độc hại và thay thế các hóa chất nguy hiểm bằng nguyên liệu an toàn hơn, mà còn góp phần thúc đẩy quá trình nghiên cứu vật liệu bền vững tại Việt Nam. Sự kết hợp giữa AI và robot trong lĩnh vực hóa học được xem là hướng đi mới, mở ra nhiều cơ hội ứng dụng thực tiễn, đồng thời khẳng định vai trò ngày càng rõ nét của khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trong các ngành công nghiệp xanh.

Thành tích “khủng” thời học sinh và lựa chọn trở về

TS Lê Duy Dũng sinh năm 1991 tại Phú Thọ. Thời học sinh, anh đã bộc lộ năng khiếu về Toán học. Năm 2010 và 2011, anh lần lượt đoạt giải Nhất và Nhì kỳ thi học sinh giỏi Toán toàn quốc.

Tốt nghiệp xuất sắc ngành Toán – Tin tại Đại học Bách khoa Hà Nội, Lê Duy Dũng tiếp tục giành học bổng nghiên cứu sinh và sau tiến sĩ tại Khoa Hệ thống thông tin, Đại học Quản lý Singapore (SMU). Đề tài của anh được đánh giá cao nhờ tính ứng dụng thực tiễn, tập trung cải thiện chất lượng hệ thống gợi ý cá nhân trên các nền tảng thương mại điện tử bằng công nghệ máy học và khai phá dữ liệu.

Trong thời gian nghiên cứu tại Singapore, anh liên tiếp gặt hái nhiều thành tích như Giải thưởng “PhD Student Life”, học bổng Tiến sĩ SMU (2018–2019) và từng ghi dấu ấn tại cuộc thi “Luận án ba phút – 3MT” danh tiếng.

Sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, Dũng được mời làm nhà khoa học dữ liệu cao cấp tại Grab, phụ trách mảng quảng cáo và cá nhân hóa môi trường. Nhưng rồi, thay vì ở lại nước ngoài, anh chọn trở về Việt Nam.

Khoa học chỉ thực sự có ý nghĩa khi bước ra khỏi phòng thí nghiệm

Theo TS. Lê Duy Dũng, thách thức lớn nhất trong nghiên cứu là học cách chấp nhận sự từ chối và đánh giá khắt khe. Anh cho rằng tri thức mới luôn nằm ở rìa hiểu biết, nên khó được công nhận ngay từ đầu.

Một trong những dự án từng nhiều lần bị từ chối của anh là “Phát triển hệ thống quản lý chất lượng không khí tiên tiến dựa trên AI cho các phòng đa năng”, hướng đến xây dựng tòa nhà xanh, trong lành hơn tại Việt Nam. Khởi động từ 2022, đến 2024 dự án mới được quỹ nghiên cứu chấp thuận, với thời gian triển khai 3 năm, tập trung quan trắc, dự đoán và tối ưu chất lượng không khí, năng lượng trong nhà bằng công nghệ AI.

Từ những thử thách như thế, anh luôn chú trọng trình bày rõ ràng, chuẩn bị minh chứng đầy đủ và nêu ứng dụng thực tế để giúp người phản biện hiểu và đánh giá công trình chính xác hơn.

TS. Lê Duy Dũng cho rằng sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo và định hướng phát triển bền vững sẽ tạo ra những tác động lâu dài, không chỉ mở rộng tri thức khoa học, mà còn mang lại giải pháp thiết thực cho cộng đồng, từ việc xây dựng không gian sống trong lành hơn đến thúc đẩy ngành công nghiệp xanh, bền vững và thân thiện với môi trường

Trong tương lai, Tiến sĩ trẻ mong muốn mở rộng hướng nghiên cứu theo tinh thần “hàn lâm thực chiến”, gắn liền hơn với nhu cầu và thách thức của thực tiễn. Anh sẽ đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức và doanh nghiệp, nhằm đưa kết quả nghiên cứu từ trang báo cáo, công bố khoa học ra đời sống, góp phần giải quyết những vấn đề cụ thể của xã hội.

Với anh, khoa học chỉ thực sự có ý nghĩa khi bước ra khỏi phòng thí nghiệm, chạm tới cuộc sống và tạo ra thay đổi tích cực cho con người.