Động cơ diesel – “thủ phạm chính” phát thải NOx và PM

Trước tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, Việt Nam đang đẩy nhanh các chính sách kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, nhất là xe diesel – nguồn phát thải lớn nhất NOx và bụi mịn (PM). Các chuyên gia tại Hội thảo “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ” ngày 4/12 cho rằng, đây là thời điểm quan trọng để hoàn thiện lộ trình tiêu chuẩn khí thải, tăng cường công nghệ xử lý và phát triển thị trường dung dịch DEF/AdBlue theo chuẩn quốc tế.

Theo ThS. Bùi Học Phi, Chi cục Bảo vệ môi trường miền Nam, Cục Môi trường, ô nhiễm không khí tại khu vực Đông Nam Bộ diễn ra theo mùa và tập trung tại những vị trí mật độ giao thông cao, khu vực nhiều cơ sở sản xuất. Kết quả quan trắc tại 29 trạm tự động và 50 điểm định kỳ cho thấy nhiều thông số bụi và khí độc vượt quy chuẩn, đặc biệt tại Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương.

“TSP có thời điểm vượt quy chuẩn nhiều lần, PM2.5 và PM10 là hai thông số thường xuyên vượt mức, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng”, ông Phi cho biết.

Dẫn nghiên cứu quốc tế, TS. Nguyễn Hữu Lương (Trường Đại học Bách khoa TPHCM) cho biết, tại Trung Quốc, xe diesel phát thải tới 70% NOx và 90% PM của toàn bộ xe ô tô. Ở châu Âu, giao thông đường bộ là nguồn phát thải chính NOx và PM, trong đó 80% đến từ xe diesel. Tại Việt Nam, số lượng xe tải, đầu kéo và xe khách chạy diesel chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động vận tải, khiến phát thải NOx và PM2.5 tiếp tục gia tăng dù có nhiều chính sách kiểm soát.

TS. Phạm Hữu Tuyến, Trung tâm Nghiên cứu các Nguồn động lực và Phương tiện tự hành (ĐH Bách khoa Hà Nội) phân tích, khí thải từ động cơ diesel chứa HC, CO, NOx, SOx và bụi PM – tác nhân chính gây tổn thương hô hấp, tim mạch và hình thành smog quang hóa. Ông cho biết các công nghệ xử lý khí thải hiện nay có thể giảm phát thải rất lớn như: Xử lý xúc tác oxy hoá – DOC, Lọc phát thải hạt DPF, xử lý xúc tác khử Nox – SCR… có hiệu quả cao (có thể lên tới trên 90%) đóng vai trò chủ chốt.

Ông thông tin thêm, các mẫu xe mới tại Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn Euro 4–5 đã sử dụng đồng thời DOC, DPF và SCR để đạt chuẩn.

Theo TS. Nguyễn Hữu Lương thông tin thêm, DEF (AdBlue) – dung dịch gồm 32,5% urê và 67,5% nước khử khoáng, là yếu tố bắt buộc để hệ thống SCR xử lý NOx hiệu quả giúp: Giảm 70–95% NOx; Tiết kiệm 3–5% nhiên liệu; Tăng tuổi thọ động cơ. DEF đã là tiêu chuẩn toàn cầu theo ISO 22241, áp dụng tại EU, Mỹ (EPA 2010), Trung Quốc (China VI), và hàng loạt quốc gia khác.

Trong khi đó, ThS. Trần Vĩnh Lộc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu & Ứng dụng Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) cho biết, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam còn chưa nhận thức đầy đủ về rủi ro của việc sử dụng DEF kém chất lượng.

“Dung dịch không đạt chuẩn có thể gây tắc kim phun, hỏng cảm biến NOx, phá hủy bộ xúc tác SCR – đây là những bộ phận có giá rất cao và xe có thể không khởi động được”, ông Lộc nhấn mạnh.

Hệ thống điện tử của xe còn có cơ chế giới hạn công suất (Limp Mode) hoặc chặn khởi động nếu DEF không đạt chuẩn hoặc bình cạn.

Ông Lộc cho biết, Việt Nam hiện chưa có QCVN/TCVN riêng cho DEF, nhưng nhu cầu dự kiến đạt 10–12 ngàn tấn/năm vào 2025, khi phần lớn xe diesel Euro 4–5 đều bắt buộc sử dụng dung dịch này.

Từ những phân tích trên, các chuyên gia đồng thuận nhiều giải pháp cấp thiết như ban hành QCVN cho DEF/AdBlue nhằm giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm, tránh hàng giả, hàng pha tạp gây hỏng xe, đồng thời tạo nền tảng cho kiểm định, đăng kiểm. Tăng cường giám sát SCR, OBD và mức tiêu thụ DEF. Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cấp xe như gắn thêm DOC, DPF, SCR cho xe đang lưu hành – giải pháp đã được chứng minh hiệu quả tại nhiều nước. Ngoài ra, phát triển mạng lưới phân phối DEF chuẩn hóa toàn quốc nhằm hạn chế sản phẩm trôi nổi và bảo đảm nguồn cung khi nhu cầu tăng mạnh từ 2026–2030.

Ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn của Việt Nam đã đến mức đòi hỏi những biện pháp mạnh hơn, đồng bộ hơn. Lộ trình kiểm soát khí thải mới, cùng với việc áp dụng công nghệ xử lý tiên tiến như SCR – DEF, là giải pháp bắt buộc.

PVFCCo – Phú Mỹ tung thị trường DEF Phú Mỹ Xanh đạt chuẩn quốc tế

Trong bối cảnh đó, Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) cũng đã giới thiệu DEF - Phú Mỹ Xanh, giải pháp xử lý khí thải cho động cơ diesel an toàn, hiệu quả.

Dung dịch DEF không mùi, không độc hại, là chất xúc tác sử dụng cho bộ xử lý khí thải chọn lọc của động cơ xe - một công nghệ xử lý khí thải tiên tiến được trang bị trên hầu hết các phương tiện và thiết bị động cơ diesel hiện đại nhằm giảm thải Oxit Nitơ thải ra từ các động cơ diesel.

Theo đó, sản phẩm DEF - Phú Mỹ Xanh được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn ISO 22241 về hàm lượng và độ tinh khiết, đồng thời đạt chứng nhận chất lượng quốc tế SGS. DEF Phú Mỹ Xanh đã được PVFCCo-Phú Mỹ chính thức đưa ra thị trường vào tháng 6/2025. Sản phẩm có thời hạn sử dụng tối thiểu 12 tháng, giá bán cạnh tranh, phù hợp với điều kiện vận hành thực tế của doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam.

Sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh được phân phối tại các cửa hàng xăng dầu, các đại lý uỷ quyền và kênh thương mại điện tử, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận sản phẩm chính hãng. Đặc biệt, với sự phối hợp trong chuỗi PVN, nhằm nhanh chóng đưa sản phẩm đến với người sử dụng, trong tháng 6/2025, PVFCCo - Phú Mỹ cũng ký hợp tác với Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) để phân phối sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh tại hệ thống cửa hàng xăng dầu của PV Oil trên toàn quốc.

Ngoài ra, sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh có nhiều lựa chọn phù hợp với các loại hình vận tải như can 10l, 20l, tank IBC 1000l… phù hợp xe tải, xe khách, tàu hoả, SUV…