Vào ngày 14/11/2019, tiến sĩ gốc Việt Nguyễn Kim Mai Thi đã được trao giải báo chí Hanns-Joachim-Friedrichs - một giải thưởng uy tín của Đức, chung với giáo sư vật lý Harald Lesch cho những đóng góp truyền đạt khoa học rộng rãi đến công chúng. Ban Giám khảo nhận xét rằng, Mai Thi đã diễn giải những kiến thức khoa học một cách dễ hiểu trong các chương trình phát sóng trên truyền hình, internet, mở thêm cánh cửa khoa học cho nhiều người...
 |
| Tiến sĩ hóa học gốc Việt Nguyễn Thị Mai Thi (phải) vừa đạt giải thưởng truyền hình Hanns-Joachim-Friedrichs tại Đức. Ảnh: Dân Trí. |
Đam mê bất tận với nguyên tử và phân tử hoá học
Nhà khoa học Nguyễn Kim Mai Thi sinh ngày 7/8/1987 tại Heppenheim (Đức). Cả bố mẹ cô đến từ Việt Nam và đi du học ở Đức trong những năm 1970. Đặc biệt, họ cũng thuộc lứa du học sinh đầu tiên của Việt Nam đến Đức. Bố cô là một nhà hóa học tại Đại học Kỹ thuật RWTH Aachen.
Mai Thi chia sẻ: “Lúc còn nhỏ, tôi không muốn trở thành nhà hóa học mà mơ trở thành nhà văn, muốn viết những tiểu thuyết lớn, nhưng chính bố tôi đã truyền cảm hứng cho tôi - Điều đó thật tốt, bởi vì qua hóa học, tôi đã đến với truyền thông”. Ngoài ra, bố của cô có khiếu nấu ăn và thích diễn giải những hiện tượng trong đời sống bằng hóa học một cách dễ hiểu.
 |
| Nguyễn Kim Mai Thi sinh ngày 7/8/1987 tại Heppenheim (Đức). Ảnh: @Google. |
Tiến sỹ Nguyễn Kim Mai Thi học trung học tại Trường Bergstrassengymnasium Hemsbach, sau đó học tại ĐH Johannes Gutenberg Mainz và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Cô tiếp tục theo đuổi chương trình nghiên cứu sinh tại Đại học Harvard, Viện Fraunhofer và hoàn thành vào năm 2017.
Ngay khi học xong tiến sĩ, Mai Thi đã từ chối lời mời làm việc từ công ty hóa chất lớn của Đức, để tập trung vào nghiên cứu và làm truyền thông khoa học, bởi cô có niềm đam mê lớn về hóa học, muốn giải thích các hiện tượng xung quanh bằng hóa học một cách dễ hiểu cho đông đảo mọi người.
Mai Thi đã bắt đầu lập kênh "Cuộc sống bí mật của các nhà khoa học" để nói về cuộc sống của các nhà khoa học. Sau đó, cô lập một kênh khác có tên MaiLab (tên ban đầu là Schönschlau), được tài trợ bởi các đài truyền hình công cộng Đức ARD và ZDF. Trên kênh này, Mai Thi giới thiệu rằng cô và đồng sự sẽ nghiên cứu và cung cấp cho người xem những thông tin khoa học đáng tin cậy. Hai kênh hiện thu hút khá nhiều lượt quan tâm, theo dõi.
Mai Thi cũng nổi tiếng trên truyền hình Đức. Cô giới thiệu chương trình khoa học Quarks (WDR Fernsehen) từ năm 2018. Một trong những chương trình nổi tiếng của cô là "Komisch, alles chemisch" (Lạ đời, tất cả đều là hóa học) cũng được xuất bản thành sách có bán trên Amazon- một cuốn sách vừa có tính giải trí cao, vừa truyền bá niềm đam mê cho khoa học, bán rất chạy ở Đức. Trong cuốn sách ấy, cô là một nhà hóa học có ý thức về sứ mệnh của mình, chia sẻ với độc giả sự nồng nhiệt của cô đối với các nguyên tử và phân tử, những thứ chi phối thế giới xung quanh ta.
Còn các chương trình TV của Mai Thi rất thu hút, dí dỏm, sống động, chuyên nghiệp, có giá trị khoa học cao, và nhất là được trình bày dễ hiểu.
 |
| Mãi cho đến ngày 14/11/2019, cô đã được trao giải báo chí Hanns-Joachim-Friedrichs - một giải thưởng uy tín của Đức. Ảnh: @Google. |
Tuyên truyền mạnh mẽ về đại dịch COVID-19
Sau thành công này, vào tháng 4/2020, video của tiến sĩ hóa học Nguyễn Kim Mai Thi về đại dịch COVID-19 đã tiếp tục gây sốt, khi thu hút hơn 4 triệu lượt xem trong vòng 4 ngày, có lúc là thuộc top 1 của hạng mục YouTube Trends.
Ngày 7/4/2020, trong chương trình “Đề tài của ngày” của đài Tagesschau.de, Mai Thi nói về các chính sách kìm hãm dịch, giới hạn thiệt hại, hệ số lan truyền và các giải pháp. Đó là một cuộc trò chuyện giải đáp rành mạch, rằng tại sao kìm hãm sự lây lan là mục tiêu của tất cả các quốc gia để phù hợp với năng lực hệ thống y tế của mình, tránh sụp đổ.
Và để thảo luận câu hỏi tâm điểm “Kìm hãm đến mức nào?”, cô đưa ra những thông tin sáng tỏ và thẳng thắn tới công chúng: "Nếu hệ số lây nhiễm vẫn còn trên 1 thì nguy cơ dịch bệnh có thể kéo dài 1-2 năm, tuy có thể kiểm soát được trong tầm tay năng lực y tế quốc gia nhưng sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho kinh tế. Nếu hệ số lây nhiễm nhỏ hơn 1 thì dịch bệnh mới có thể chấm dứt sớm. Những ý kiến này của cô rất được cộng đồng lắng nghe và đón nhận.
Không chỉ là một tiến sỹ hóa học, cô còn là một nhà báo khoa học, người điều hành chương trình kiến thức “Quarks” trên Đài WDR, chủ nhân kênh YouTube MaiLab được tài trợ bởi các đài truyền hình công cộng Đức ARD và ZDF nổi tiếng, gây ảnh hưởng ở Đức từ nhiều năm qua.
 |
| Không chỉ là một tiến sỹ hóa học, cô còn là một nhà báo khoa học, người điều hành chương trình kiến thức “Quarks” trên Đài WDR. Ảnh: @AFP. |
Nhìn chung, tên tuổi của cô được biết rộng rãi trong dân chúng Đức, từ học sinh đến các bà nội trợ, trong một sứ mệnh đem khoa học đến mọi người, làm cho nó dễ hiểu và gần gũi, gây cảm hứng và nâng cao kiến thức đại chúng. Rất nhiều học sinh đã hồi đáp rằng nhờ các chương trình của cô mà các em thích học hóa học hay khoa học tự nhiên.
Giải thưởng Hanns-Joachim-Friedrichs mà tiến sĩ gốc Việt Nguyễn Kim Mai Thi đoạt được - là tên một giải thưởng truyền hình mang tên người dẫn chuyện nổi tiếng của truyền hình Đức. Friedrichs nổi tiếng với vai trò là người dẫn chuyện cho chương trình tin tức truyền hình Tageraemen và sau đó là Sabine Christiansen, chương trình Ulrich Wickert. Ông qua đời vì mắc bệnh ung thư phổi năm 1995, từ đó giải thưởng Hanns-Joachim-Friedrichs cho các tác phẩm báo chí truyền hình của nước Đức được đặt theo tên ông.