Nhiều nước phương Đông rất coi trọng Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5, ngày giết sâu bọ). Mùng 5 tháng 5 vào mùa hạ - quãng thời gian sinh vật phát triển mạnh mẽ nhất trong năm.
Thời điểm này, theo quan niệm sâu bọ gây hại sinh sôi mạnh mẽ, tàn phá mùa màng cũng như phá hoại sức khỏe con người dữ dội. Vì thế, xa xưa con người nghĩa ra cách làm cơm rượu nếp từ sự kết hợp của vị chua, nồng từ men và các loại quả chua để diệt sâu bọ.
Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5 còn là một ngày quan trọng để con người Việt bày tỏ lòng hiếu kính trời đất và tổ tiên và sau đó là sum họp gia đình.
Mâm lễ của Tết mùng năm tháng năm mang đậm phong vị mùa hạ: Bát cơm rượu, những món ngon từ trái cây thiên nhiên chín thơm của mùa hạ như vải, mận, đào, sung, dưa hấu, bánh gio mật mía của lửa rơm nếp, bánh khảo, kẹo lạc, chè lam ngọt... Thêm những bông sen hồng thơm ngát, những miếng trầu têm cánh phượng khiến cho mâm lễ trang trọng, tinh tế và tràn ngập hương vị của mùa hạ.
Dưới đây là những việc nên làm và kiêng kị trong Tết Đoan Ngọ:
Điều nên làm trong Tết Đoan ngọ
Giết sâu bọ bằng cách ăn thức ăn: Ngay khi thức dậy vào sáng sớm bằng các món cơm rượu nếp, bánh gio và trái cây như mận, vải... Trẻ em vừa ngủ dậy, còn ở trên giường đã được cho dùng các món này và cả trứng luộc, được bôi hùng hoàng vào thóp đầu, ngực, rốn để diệt sâu bọ, sau đó mới đi rửa mặt mũi, chân tay.
Còn người lớn khi vừa dậy không được đặt chân xuống đất ngay mà phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ rồi ăn một quả trứng vịt luộc. Sau đó họ mới bước chân ra khỏi giường, uống một ít rượu hoặc ăn bát cơm rượu nếp cho sâu bọ say, tiếp đến ăn trái cây cho sâu bọ chết.
Chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan đầy đủ gồm: Hương, hoa, vàng mã, nước, cơm rượu nếp, các loại trái cây như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối..., bánh gio, chè hạt sen.
Tắm nước lá: Chuẩn bị nước tắm từ các loại thảo dược như lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre… Người xưa cho rằng, việc tắm lá thuốc giúp cơ thể thơm tho, khoan khoái dễ chịu, trị được cảm mạo và xua mầm bệnh.
Điều kiêng kỵ ngày Tết Đoan Ngọ
Kiêng để dép lộn xộn: Người xưa cho rằng, giày dép trong tiếng Hán đồng âm với từ "tà", nếu để lộn xộn, lung tung thì sẽ dễ chiêu dụ tà khí. Vì vậy, mọi người thường để giày dép ngay ngắn, mũi hướng ra ngoài để tránh ảnh hưởng đến đường tài lộc và tình duyên.
Không soi gương sau nửa đêm: Dân gian cho rằng vào ngày 5/5 âm lịch, không nên soi gương 12 giờ đêm vì khoảng thời gian này âm khí hoạt động mạnh, nếu soi gương hay chụp ảnh thì rất dễ chiêu dụ âm khí, không tốt cho sức khỏe và có thể xảy ra những hiện tượng khó lý giải.
Tránh làm rơi hay mất tiền: Theo quan niệm xưa, mất tiền trong ngày Tết Đoan ngọ sẽ khiến bạn rơi mất tài lộc, vì vậy ngày này dù đi đâu cũng nên cẩn thận bảo vệ tài sản và tiền bạc.
Không dừng chân nơi âm u: Trong ngày này, các cụ thường dặn nếu đi ra khỏi nhà thì không nên dừng chân ở những nơi âm u, những nơi được cho là nhiều tà khí như bệnh viện, nghĩa trang hay nhà tang lễ… vì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Trên thực tế, những nơi này có thể chứa mầm bệnh, tuy nhiên tình trạng này không chỉ xảy ra trong ngày 5/5.
* Thông tin mang tính chất tham khảo