Ở chính nơi xảy ra vụ án Lệ Chi Viên nổi tiếng năm xưa, giờ là một tượng đài nữ nhà giáo trắng phau như tuyết cùng một tượng "Giọt lệ" đầy xót xa, oan khuất.
Về Lệ Chi Viên ở xã Đại Lai (Gia Bình, Bắc Ninh) tôi tìm gặp ông Nguyễn Trọng Viện. Là người trông coi di tích nên ông rất rõ những chuyện xưa cũ về Nguyễn Thị Lộ. Không chỉ rành rọt những chuyện ghi chép tỉ mẩn trong chính sử các đời, ông Viện còn mò mẫm sưu tầm những giai thoại dân gian.![]() |
| Người tuổi Tý là người nhanh nhẹn, chăm chỉ, tháo vát, đầu óc thông minh, tư duy linh hoạt, khéo léo trong lời ăn tiếng nói, lại nhiệt tình giúp đỡ mọi người nên được nhiều người yêu mến. |
![]() |
| Đức Từ Cung Đoan Huy Hoàng thái hậu là thân mẫu vua Bảo Đại và là Hoàng thái hậu cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam. Cuộc đời bà gắn chặt với những thăng trầm của triều đại nhà Nguyễn. |
![]() |
| Đức Từ Cung tên thật là Hoàng Thị Cúc, sinh năm 1890. Gia đình bà tuy có cha là quan tri huyện nhưng có cuộc sống rất khó khăn. |
![]() |
| Sau này, vì gia cảnh khốn khó nên bà được “tiến” vào cung làm thị nữ hầu hạ cho hai vợ góa của vua Đồng Khánh là bà Thánh cung Nguyễn Thị Nhàn và bà Tiên cung Dương Thị Thục. |
![]() |
| Tại đây, duyên phận đã giúp bà gặp được Phụng hóa công Nguyễn Phước Bửu Đảo (vua Khải Định sau này), là con trai cả của vua Đồng Khánh. Vẻ ngoài nhu mì, hiền lành của bà đã khiến hoàng tử rung động. |
![]() |
| Năm 1913, bà hạ sinh hoàng tử Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại sau này), người con duy nhất của vua Khải Định. Mặc dù sinh hoàng tử nhưng bà không được nuôi con. Vĩnh Thụy được Tiên Cung Thái hậu đón về cung, tự chăm sóc và nuôi nấng. |
![]() |
| Năm 1916, bà Hoàng Thị Cúc được vua phong là Huệ tần, tiếp đến là Huệ phi, bậc thứ hai (nhị giai phi) trong cửu giai 9 bậc mà các vua triều Nguyễn phong cho các phi tần của mình. |
![]() |
| Sau khi vua Khải Định băng hà, vua Bảo Đại lên ngôi tôn phong cho mẹ mình là Đoan Huy Hoàng thái hậu, người dân Huế tôn kính gọi bà là Đức Từ Cung hay Đức Từ. |
![]() |
| Theo sử liệu, sinh ra trong gia đình quan lại cấp thấp, hoàn cảnh khó khăn nhưng bằng sự chịu khó, đức tính cần cù, Đức Từ Cung không ngừng phấn đấu rèn luyện cả chữ Hán, Pháp văn và Quốc ngữ, cùng với các nghi lễ, văn hóa ứng xử cung đình và cả trên trọng trách mà bà đảm nhiệm. Cuộc đời bà gắn liền với câu chuyện truyền miệng mang màu sắc tâm linh. Chuyện kể rằng, thời xưa, ở làng Mỹ Lợi, huyện Phú Lộc, Thừa Thiên -Huế, có một ông thầy địa lý đã nhìn mộ ông tri huyện Hoàng Trọng Tích mà phán rằng "Họ này sẽ phát hoàng hậu". |
![]() |
| Ai nghe xong câu ấy cũng cười, coi đấy là lời phán bừa. Ai ngờ, sau đó, con gái ông huyện lại trở thành Hoàng thái hậu cuối cùng của triều Nguyễn, tức Đức Từ Cung. Ở ngôi vị Hoàng thái hậu cao sang, nhưng Đức Từ Cung vẫn sống một cuộc đời bình dị, gạt bỏ những thị phi để bảo vệ danh dự cho hoàng gia, gìn giữ gia phong cho "đệ nhất gia đình" của vua Bảo Đại và Nam Phương hoàng hậu. |
![]() |
| Lúc triều đình nhà Nguyễn cáo chung, vua Bảo Đại lưu vong nơi xứ người, Đức Từ Cung vẫn "neo giữ" cả thể xác và tâm hồn ở Huế. Bà tự bỏ tiền túi để sửa chữa Thái Miếu, Hưng Miếu, cùng các tôn lăng của các thành viên hoàng gia triều Nguyễn. |
![]() |
| Ngoài ra, Đức Từ Cung còn được đánh giá là có nhiều công lao trong phong trào chấn hưng Phật giáo ở Việt Nam vào đầu thập niên 1930. |
![]() |
| Bà duy trì các hoạt động cúng bái, lễ nghi nơi tôn miếu và lăng tẩm các vị vua Nguyễn. |
![]() |
| Đặc biệt, nhờ những nỗ lực của bà mà đoàn Ba Vũ - đoàn ca múa cung đình thời Nguyễn được duy trì cho đến ngày hòa bình lập lại. Nhờ vậy mà Huế mới giữ được một di sản văn hóa cung đình. |
![]() |
| Những năm tháng cuối đời bà lại trở về cuộc sống cô đơn và nghèo khó, không có con cháu bên cạnh. Nhưng dù cuộc sống khó khăn, Đức Từ Cung vẫn làm tròn phận sự của mình với tổ tiên nhà Nguyễn cho đến giây phút cuối cùng. |
![]() |
| Đức Từ Cung mất ngày 3/10/1980, thọ 91 tuổi. Lăng mộ bà được xây cất ở làng Dương Xuân (Huế), cạnh lăng vua Đồng Khánh và vua Tự Đức. |
Những bức vẽ vàng bí ẩn được tìm thấy trong chiếc quan tài bằng đá cẩm thạch ở Ai Cập gây sốc các chuyên gia khảo cổ.
Phát hiện vòng cổ La Mã cổ đại và viên đá đục lỗ tại Elbistan mở ra bí ẩn khảo cổ, hé lộ đời sống đặc biệt nơi trung đoàn La Mã từng sinh sống.
Mặt nạ thạch cao mô tả vua Pakal từ thế kỷ 7, cùng nhiều di vật khác, giúp làm sáng tỏ lịch sử và nghệ thuật của nền văn minh Maya cổ đại.
Các nhà khảo cổ tìm thấy bản khắc sắc lệnh về vua Eumenes của Pergamon, mang lại hiểu biết mới về lịch sử cổ đại Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhiều cổ vật bí ẩn xuất hiện trong giếng cổ ngập nước khiến giới khoa học sửng sốt. Phát hiện mới hé mở nghi lễ tôn giáo thời Byzantine.
Người xưa nhắc kỹ, những cây cảnh có giá trị kinh tế, sống lâu, mang lại lợi ích và sức khỏe cho gia chủ được coi là những vật may mắn, có lợi trong phong thủy.
Nhiều di vật thờ cúng có niên đại 14.000 năm tuổi, bao gồm hộp sọ gấu và chồn, đã được tìm thấy ở hang động tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Bật mí 5 loại cây dễ trồng, ý nghĩa tốt trong phong thủy để kích hoạt tài vị, giúp tiền vào như nước và cuộc sống viên mãn.
Tàn tích ngôi làng cổ cùng đồ gốm và công cụ đá mở ra trang mới trong nghiên cứu lịch sử cư dân đầu tiên của khu vực.
Trương Yên, hoàng hậu bị thao túng bởi Thái hậu, sống cuộc đời đầy đau khổ, mất quyền tự do, và kết thúc trong nỗi cô đơn khi mới 36 tuổi.
Tàn tích ngôi làng cổ cùng đồ gốm và công cụ đá mở ra trang mới trong nghiên cứu lịch sử cư dân đầu tiên của khu vực.
Người xưa nhắc kỹ, những cây cảnh có giá trị kinh tế, sống lâu, mang lại lợi ích và sức khỏe cho gia chủ được coi là những vật may mắn, có lợi trong phong thủy.
Những bức vẽ vàng bí ẩn được tìm thấy trong chiếc quan tài bằng đá cẩm thạch ở Ai Cập gây sốc các chuyên gia khảo cổ.
Mặt nạ thạch cao mô tả vua Pakal từ thế kỷ 7, cùng nhiều di vật khác, giúp làm sáng tỏ lịch sử và nghệ thuật của nền văn minh Maya cổ đại.
Trương Yên, hoàng hậu bị thao túng bởi Thái hậu, sống cuộc đời đầy đau khổ, mất quyền tự do, và kết thúc trong nỗi cô đơn khi mới 36 tuổi.
Nhiều cổ vật bí ẩn xuất hiện trong giếng cổ ngập nước khiến giới khoa học sửng sốt. Phát hiện mới hé mở nghi lễ tôn giáo thời Byzantine.
Các nhà khảo cổ tìm thấy bản khắc sắc lệnh về vua Eumenes của Pergamon, mang lại hiểu biết mới về lịch sử cổ đại Thổ Nhĩ Kỳ.
Bật mí 5 loại cây dễ trồng, ý nghĩa tốt trong phong thủy để kích hoạt tài vị, giúp tiền vào như nước và cuộc sống viên mãn.
Phát hiện vòng cổ La Mã cổ đại và viên đá đục lỗ tại Elbistan mở ra bí ẩn khảo cổ, hé lộ đời sống đặc biệt nơi trung đoàn La Mã từng sinh sống.
Nhiều di vật thờ cúng có niên đại 14.000 năm tuổi, bao gồm hộp sọ gấu và chồn, đã được tìm thấy ở hang động tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Phát hiện 37 ngôi mộ đá cổ với đồ tùy táng, gốm men ngọc bích giúp làm sáng tỏ phong tục mai táng của người xưa tại Trung Quốc.
Vì sao Như Lai phong Phật cho Đường Tăng sau 81 nạn Tây Du Ký? Đằng sau danh hiệu là hành trình tu tâm, bỏ chấp niệm và trả lời câu hỏi lớn về nhân quả.
Vết tích của một cối đá cổ niên đại 2.700 năm tuổi đã được tìm thấy trong Lâu đài Çavuştepe của người Urartu.
Không sợ thử thách, nhóm người này xây dựng sự nghiệp bền vững, tận dụng quan hệ chiến lược và danh tiếng cá nhân để giàu lên theo thời gian.
Gia Cát Lượng – quân sư Tam Quốc để lại câu nói bất hủ mà người Việt hầu như ai cũng từng nghe, ẩn chứa triết lý sống, mưu lược và nhân sinh sâu sắc.
Từ thủy tiên đến thiên điểu, những loại cây dễ chăm sóc này không chỉ tạo độ ẩm tự nhiên mà còn mang ý nghĩa phong thủy tốt lành.
Từng có những biểu tượng Giáng sinh độc đáo gắn với tín ngưỡng và tập quán địa phương, nhưng theo thời gian chúng dần mờ nhạt và bị lãng.
Các nhà khảo cổ phát hiện vật thể cháy rụi, hài cốt và mẫu vải đa dạng, cho thấy khu vực từng là xưởng dệt gia đình cổ xưa.
Vườn quốc gia Bryce Canyon (Mỹ) nổi tiếng toàn cầu với các cấu trúc đá “hoodoo” độc đáo, tạo nên cảnh quan siêu thực không có ở bất cứ nơi nào trên Trái Đất.
Bức phù điêu và chữ viết bằng tiếng Aram trong nghĩa trang cổ, có thể là hình ảnh truyện tranh cổ xưa về đời sống và lễ hội.