Trong lịch sử Việt Nam, 1 dòng họ có nhiều người làm vua nhất đó chính là dòng họ Lê, bao gồm nhà Tiền Lê (980 - 1009) và nhà Hậu Lê (1428-1789). Với 31 vị vua họ Lê và 390 năm trị vì đất nước trong thời kì phong kiến.
Họ Lê là 1 trong những dòng họ đặc trưng của dân tộc Lạc Việt và có ảnh hưởng sâu rộng, vốn định cư tại 2 vùng đất Thanh Hóa và Ninh Bình từ rất lâu. Các vị vua và danh nhân họ Lê, những thủy tổ của nhiều chi phái họ Lê ở nước ta đều có gốc từ đất Lạc Việt. Trong cuốn sách "100 họ phổ biến ở Việt Nam" của Nhà xuất bản Khoa học Xã hội xuất bản năm 2022 đã thống kê họ Lê chiếm 8,9% dân số Việt Nam.
Ảnh minh họa.
Dòng họ Lê đã 2 lần lập ra triều đại nhà Lê. Vua Lê Hoàn là người mở đầu cho nhà Tiền Lê (980 – 1009) và vua Lê Thái Tổ ( Lê Lợi) là vị vua mở đầu cho nhà Hậu Lê. Triều đại này kéo dài gần một thế kỷ và được xem là một trong những thời kỳ hoàng kim của lịch sử Việt Nam với sự thịnh vượng, phát triển văn hóa, giáo dục và quân sự.
Lê Thánh Tông (1460 - 1497), một trong những vị vua nổi tiếng nhất của lịch sử Việt Nam. dưới triều đại của ông, nhà Lê đạt đến đỉnh cao về sự thịnh vượng. Ông đã tiến hành nhiều cải cách sâu rộng về hành chính, giáo dục và luật pháp, đồng thời mở rộng lãnh thổ sang phía Nam, định hình nền văn hóa và lãnh thổ của Việt Nam sau này.
Bên cạnh đó vị vua họ Lê có thời gian trị vì lâu nhất là vua Lê Hiển Tông, trị vì đất nước 46 năm (1740 – 1786). Tuy nhiên, vai trò của vua Lê trong giai đoạn này không được thể hiện rõ ràng. Nguyên nhân là do quyền lực của chúa Trịnh phát triển và lấn át. Người trị vì ngắn nhất là vua Lê Long Việt (Lê Trung Tông, con của vua Lê Đại Hành) chỉ vỏn vẹn 3 ngày. Sau đó, em trai của ông là Lê Long Đĩnh lật đổ ngôi vua và lên ngôi.
Nhà Lê chính thức suy sụp vào năm 1789 khi Nguyễn Huệ (vua Quang Trung) tiến vào Thăng Long, đánh bại quân Thanh và chấm dứt cai trị của nhà Lê Trung Hưng. Mặc dù có rất nhiều nỗ lực phục hồi ngắn, nhưng triều đại Lê không thể lấy lại quyền lực, và sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của một dòng họ vua kéo dài hơn 350 năm.
