Tiếc của dùng thực phẩm bị mốc do mưa ẩm, độc hại thế nào?

Lạc, đậu, gạo,… là những thực phẩm khô nhà nào cũng có, và sử dụng trong bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên mùa mưa ẩm kéo dài là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn, nấm mốc sinh sôi phát triển và tấn công các loại thực phẩm khô.

Độ ẩm không khí cao và nhiệt độ nóng ẩm mùa này là điều kiện đặc biệt thích hợp cho nấm mốc sinh sôi, phát triển. Thực phẩm bị mốc, đặc biệt là các thực phẩm khô sẽ tự sản sinh ra độc tố vi nấm Aflatoxin. Các loại nông sản thường bị nhiễm aflatoxin là ngũ cốc (ngô, gạo, lúa mì, kê), hạt có dầu (lạc, đậu tương, hạt hướng dương,…), gia vị (ớt, hạt tiêu đen, nghệ, gừng) và các loại quả hoặc hạt khác như hạt dẻ, dừa…

PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, khẳng định nấm mốc chính là nguyên nhân chủ yếu sản sinh chất Aflatoxin cực độc đối với sức khỏe con người.

Theo nghiên cứu của Đại học Cornell (Hoa Kỳ) loại độc chất này có thể gây nên những ảnh hưởng bất lợi cho con người qua một thời gian dài tích tụ từ thực phẩm, dù với hàm lượng cực thấp. Những hội chứng ngộ độc cấp có thể nhận thấy là nôn ói, đau bụng, sưng phổi, co giật, hôn mê, và tử vong do phù não, và tim, gan, thận tích mỡ.

Ngoài việc gây ngộ độc cấp tính, độc tố Aflatoxin còn là một trong những chất gây ung thư rất mạnh, đặc biệt là tác động đến gan, gây xơ gan và ung thư gan.

Đối với thực phẩm khô như lạc, đậu hay gạo bị mốc, nhiều người thường chủ quan chà sạch mốc, vo rửa kỹ hoặc đem phơi, sấy khô để dùng lại. Các chuyên gia cảnh báo đây là thói quen vô cùng nguy hiểm. Các biện pháp vo rửa, chà sát hay phơi sấy chỉ giúp làm sạch nấm mốc, nhưng một khi độc tố Aflatoxin từ nấm mốc đã ngấm vào thực phẩm thì những cách làm này không giúp loại bỏ nguy cơ nhiễm độc. Việc trông đã sạch nấm mốc không đồng nghĩa với việc thực phẩm đã hết độc.

Theo tài liệu của Cơ quan quản lý Dược phẩm và Thực phẩm FDA Hoa Kỳ, độc tố aflatoxin rất bền với nhiệt. Khi đem lạc mốc rang lên, dù ở nhiệt độ rất cao, các bào tử nấm mốc bị tiêu diệt, nhưng độc tố của chúng vẫn không bị phá hủy hoàn toàn. Aflatoxin không chỉ độc vì có nhiều trong thực phẩm khô, gây nên bệnh ung thư gan mà còn độc ở sự tồn tại dai dẳng của nó. Các nghiên cứu đã khẳng định Aflatoxin không bị mất đi khi xử lý ở nhiệt độ nóng hay thậm chí là nhiệt độ sôi.

Cụ thể, rang lạc ở 150 độ C trong 30 phút thì Aflatoxin B1 giảm trung bình 80% và Aflatoxin B2 giảm 60%. Aflatoxin B 1, B2 được sản sinh bởi chủng nấm Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus, trong đó Aflatoxin B1 được coi là dạng độc nhất .

Như vậy đậu, lạc, gạo mốc dù được rửa sạch nấm mốc và nấu chín ở nhiệt độ cao thì ăn vào vẫn có thể gây nguy hiểm. Việc chế biến ở nhiệt độ cao cũng chỉ giúp hạn chế một phần nào chứ không loại bỏ được hoàn toàn độc chất này.

Các nghiên cứu cho thấy hai chủng nấm Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus chủ yếu xâm nhập khi hạt lạc còn chứa 15-20% hàm lượng nước, nếu dưới 9% nước thì loại nấm mốc này không thể nào phát triển được. Với gạo thì hàm lượng nước dưới 12%, mốc sẽ không phát triển được.

Vì vậy, theo các chuyên gia, muốn bảo quản và dự trữ lạc, chúng ta cần phải phơi khô, loại bỏ hết những hạt giập vỡ, hạt nhăn nheo, hạt nghi mốc. Bởi trong quá trình bảo quản nếu có những hạt chớm mốc thì những bào tử mốc sẽ nhanh chóng lây lan sang những hạt lành.

Không chỉ riêng lạc, đậu hay gạo, mà với lương thực, thực phẩm nói chung, khi sử dụng cần kiểm tra kỹ, nếu nghi ngờ mốc, chớm mốc đều phải kiên quyết hủy bỏ, không được tiếc rẻ để dùng.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe, tốt nhất nên bảo quản lương thực, thực phẩm tránh không để bị nấm mốc. Hãy bảo quản bằng cách giữ khô, thoáng mát, không bị các đồ nhiễm mốc lây lan tới. Vào mùa mưa, khí hậu nóng ẩm như hiện nay thì tốt nhất nên bảo quản thực phẩm khô trong hộp kín, lọ thủy tinh có nắp, hoặc cho vào túi nilon buộc kín, để nơi thoáng mát.