Ai có thể hiến tặng giác mạc sau khi qua đời để cứu những người khác?

Để giải đáp những thắc mắc về hiến tặng giác mạc, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với anh Nguyễn Hữu Hoàng, Giám đốc Ngân hàng mắt, Bệnh viện Mắt Trung ương.

Câu chuyện về bé Nguyễn Hải An (7 tuổi, Tân Mỹ, Nam Từ Liêm, Hà Nội) không may qua đời vì căn bệnh ung thư đã hiến tặng lại giác mạc của mình gây xúc động mạng mẽ với cộng động. Cảm phục trước hành động của cô gái nhỏ rất nhiều người bắt đầu quan tâm tới hiến giác mạc, mô tạng hơn.

Thưa anh Nguyễn Hữu Hoàng, những ai có thể hiến được giác mạc?

Giám đốc Ngân hàng Mắt: Bất cứ ai cũng có thể hiến tặng được giác mạc sau khi qua đời, không phụ thuộc vào tuổi tác, giới tính. Những người có thị lực kém, có tật khúc xạ, đã từng phẫu thuật về mắt hay kể cả những người mắc bệnh nan y như ung thư hay đái tháo đường… vẫn có thể hiến tặng giác mạc. Trừ những trường hợp bị nhiễm HIV, viêm gan B, viêm gan C… tránh nguy cơ rủi ro cho người ghép.

Khác với tạng là phải lấy khi bệnh nhân chết não, giác mạc có thể thu nhận khi người hiến tặng đã qua đời. Giác mạc hiến tặng phải lấy trong khoảng từ 6-8 tiếng sau khi người hiến đã qua đời.

Một giác mạc của người hiến sau khi lấy chỉ có thể bảo quản tối đa trong khoảng thời gian 14 ngày ở nhiệt độ từ 2 đến 4 độ C. Đồng nghĩa với việc sau khi lấy giác mạc được ghép càng sớm càng tốt.

Giám đốc Ngân hàng Mắt Nguyễn Hữu Hoàng: Giác mạc là lớp màng trong suốt nằm ngoài cùng nhãn cầu, phía trước tròng đen, giúp cho ánh sáng đi qua và hội tụ ở đáy mắt, giúp chúng ta có thể nhìn thấy mọi vật. Cho nên, khi hiến giác mạc, các kỹ thuật viên chỉ bóc tách lớp màng mỏng đó điều này không ảnh hưởng gì đến khuôn mặt người hiến. Sau khi hiến giác mạc khuôn mặt người hiến không có gì thay đổi, vẫn trông như đang nhắm mắt nằm ngủ. Người hiến tặng được đậy mắt xuống sẽ không khác gì đang nằm ngủ. Kỹ thuật bóc tách giác mạc cũng sẽ không gây chảy máu.

Thời gian thực hiện tách lấy giác mạc được tiến hành rất nhanh chóng (khoảng 25-30 phút) không ảnh hưởng tới quá trình tang lễ.

Giác mạc có thể lấy khi người hiến đã qua đời.

Nguyễn Hữu Hoàng: Để chất lượng giác mạc được tốt khi người hiến mất, người thân nên vuốt mắt, đặt bông ẩm hoặc đắp khăn ướt có đá lên mắt, đặt đầu người quá cố lên gối cao. Tắt quạt, bật điều hòa (nếu có) người nhà nên nhanh chóng gọi điện báo cho Ngân hàng mắt, tình nguyện viên hoặc Hội chữ thập đỏ.

Giác mạc của người hiến tặng có thể lấy ở bất cứ đâu (nhà, bệnh viện hay nhà xác).

Giám đốc Ngân hàng Mắt Nguyễn Hữu Hoàng: Khi người hiến tặng mất, người nhà gọi về Ngân hàng mắt, ngân hàng mắt sẽ tiếp nhận các thông tin của người hiến tặng (tên, địa chỉ, số điện thoại…). Các kỹ thuật viện tại Ngân hàng sẽ kiểm tra lại trang thiết bị, xe để di chuyển đến nơi người hiến.

Tới nhà bệnh nhân cán bộ tại Ngân hàng mắt làm các thủ tục cần thiết: chia buồn, tìm hiểu thông tin người hiến, nguyên nhân tử vong….lập biên bản thu nhận giác mạc

Trước khi lấy giác mạc kỹ thuật viên sẽ vệ sinh vùng ngoài và trong mắt của người hiến kỹ hơn so với việc vệ sinh trong phòng mổ để đảm bảo vệ sinh tiệt trùng. Khi bóc tách lấy giác mạc phải đảm bảo giác mạc không bị co kéo và gấp nếp. Thời gian lấy giác mạc từ 20-30 phút tùy từng vào từng trường hợp.

Lấy xong giác mạc của người hiến tặng kỹ thuật viên sẽ đậy lại mi mắt sao cho kín như người đang ngủ và lấy mẫu máu của người hiến đem về xét nghiệm. Giác mạc của người hiến được sau khi lấy ra sẽ được bảo quản trong dung dịch nuôi dưỡng giác mạc ở nhiệt độ từ 2-4 độ C. Giác mạc chỉ bảo quản tối đa 14 ngày vì vậy sau khi hiến tặng ghép càng sớm càng tốt.

Giám đốc Ngân hàng Mắt Nguyễn Hữu Hoàng: Việt Nam có khoảng hơn 300.000 người mù do các bệnh lý giác mạc. Mỗi năm, số người mù do bệnh giác mạc lại tăng thêm 15.000 người. Nguyên nhân gây gây mù giác mạc là do viêm loét giác mạc, bỏng giác mạc, giác mạc hình chóp, chấn thương mắt, loạn dưỡng di truyền, những biến chứng sau phẫu thuật mắt.