Theo chuyên gia, Rh-null lại là trường hợp đặc biệt, người mang nhóm máu này không có bất kỳ kháng nguyên Rh nào, khiến máu của họ có khả năng tương thích rất cao với hầu hết các nhóm máu thuộc hệ Rh. Nhờ vậy, Rh-null được xem là loại máu cực kỳ quý giá, nhất là trong những ca cấp cứu không kịp xác định nhóm máu bệnh nhân.

Chính đặc tính phù hợp với nhiều nhóm Rh hiếm khác khiến nó được gọi là “máu vàng” trong giới chuyên môn.

Vì Rh-null quá hiếm và hầu như không thể tìm được nguồn hiến phù hợp, các nhà khoa học đang nỗ lực tạo hồng cầu mang đặc tính này trong phòng thí nghiệm. Nghiên cứu cho thấy, Rh-null xuất hiện do đột biến gen ảnh hưởng đến protein RHAG, làm gián đoạn quá trình hình thành toàn bộ kháng nguyên Rh trên hồng cầu.

Năm 2018, nhóm chuyên gia tại Đại học Bristol (Anh) đã tạo ra tế bào hồng cầu “siêu tương thích” bằng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9, kỹ thuật cắt và điều chỉnh ADN rất chính xác, nhằm loại bỏ năm hệ kháng nguyên dễ gây phản ứng nhất, gồm cả ABO và Rh. Loại hồng cầu này có thể dùng cho người mang nhóm máu hiếm như Rh-null hoặc nhóm Bombay, một nhóm máu cực hiếm khác.

Các nhóm nghiên cứu tại Mỹ, Canada và Tây Ban Nha cũng đang sử dụng tế bào gốc để tạo hồng cầu mang tính chất Rh-null. Tuy vậy, việc sản xuất máu nhân tạo ở quy mô lớn còn nhiều thách thức, bởi phòng thí nghiệm khó tái tạo hoàn chỉnh môi trường tủy xương, nơi hồng cầu trưởng thành tự nhiên.

Hiện các nhà khoa học đang tiến hành thử nghiệm lâm sàng hồng cầu nuôi cấy từ tế bào gốc để đánh giá độ an toàn. Đây là bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu tạo ra nguồn máu hiếm có thể lưu trữ lâu dài, mở ra hy vọng mới cho những bệnh nhân sở hữu nhóm máu hiếm nhất hành tinh.

Theo tiêu chuẩn của Hội Chữ thập đỏ Mỹ, một nhóm máu được xếp vào diện hiếm khi xuất hiện ở dưới 1/1.000 người. Thế nhưng Rh-null còn vượt xa mọi thang đo. Chỉ khoảng 1/6 triệu người mang nhóm máu này, khiến nó trở thành loại hiếm nhất từng được ghi nhận trong y văn.

Để lý giải mức độ đặc biệt ấy, cần nhìn lại cách cơ thể “định danh” nhóm máu. Trên bề mặt hồng cầu tồn tại các kháng nguyên - những cấu trúc protein và đường đóng vai trò nhận diện. Khi máu người hiến mang kháng nguyên khác với người nhận, hệ miễn dịch có thể coi đó là “kẻ lạ”, tạo kháng thể tấn công và gây phản ứng truyền máu nguy hiểm.

Hai hệ nhóm máu dễ kích hoạt đáp ứng miễn dịch mạnh nhất là ABO và Rhesus (Rh). Hệ ABO xác định sự hiện diện của kháng nguyên A hoặc B, trong khi hệ Rh dựa vào protein RhD để phân loại “dương tính” hay “âm tính”. Kết hợp hai hệ này tạo ra 8 nhóm máu phổ biến: A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+ và O-.

O- thường được gọi là nhóm máu hiến “phổ quát” vì không mang A, B và RhD. Nhưng thực tế, hệ Rh gồm hơn 50 loại kháng nguyên khác nhau. Người sở hữu Rh-null không có bất kỳ kháng nguyên nào trong số này, đồng nghĩa họ không thể nhận máu từ bất kỳ nhóm nào khác, kể cả O-. Nguồn người hiến vốn đã ít lại càng trở nên hạn chế.

Bù lại, Rh-null lại có giá trị đặc biệt với y học. Loại máu này có thể truyền an toàn cho nhiều bệnh nhân sở hữu các biến thể Rh hiếm gặp khác, vì vậy được ví như “máu vàng”. Thế giới ghi nhận chưa đến 50 người sở hữu nhóm máu Rh-null.