Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng ung thư ngày càng gia tăng. Theo WHO, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 165.000 ca mắc mới, 115.000 ca tử vong do ung thư. Các loại ung thư phổ biến gồm ung thư gan, phổi, dạ dày, vú và đại trực tràng... Có người 20 tuổi đã mắc ung thư đại trực tràng.

Đây là những thông tin được các chuyên gia y tế đưa ra tại buổi tọa đàm chuyên sâu với chủ đề "Chiến lược sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng tại Việt Nam" diễn ra hồi giữa năm nay.

Theo các chuyên gia, ung thư đại trực tràng ngày càng trẻ hoá. Phần lớn các tổn thương ung thư đại trực tràng phát triển âm thầm, không triệu chứng trong giai đoạn đầu. Khi bệnh nhân bắt đầu cảm thấy đau bụng, rối loạn tiêu hóa hay đi ngoài ra máu thì thường đã ở giai đoạn tiến triển.

Thông tin trên daibieunhandan.vn, ThS.BSCKI Ngô Văn Tân, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh (cơ sở 3) cho biết, ung thư đại trực tràng là loại ung thư được chẩn đoán phổ biến thứ ba và trở thành nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ hai, gây ra hơn 1,9 triệu ca mới và gần 904.000 ca tử vong vào năm 2022 trên toàn thế giới.

Bên cạnh đó, ung thư đại trực tràng vốn được xem là bệnh của tuổi già, nhưng những năm gần đây, thì đang gia tăng ở những người trong độ tuổi 20, 30 và 40. Nếu xu hướng hiện tại tiếp tục, số ca ung thư trực tràng ở những người dưới 50 tuổi dự kiến sẽ tăng gần gấp đôi vào năm 2030.

Ở người lớn tuổi, ung thư đại trực tràng thường phát triển chậm. Quá trình hình thành polyp rồi chuyển thành ung thư kéo dài nhiều năm, đôi khi cả chục năm. Ung thư đại trực tràng trong nhóm đối tượng này, thường gắn với sự lão hóa tự nhiên của tế bào, là sự tích lũy dần dần các tổn thương.

Nhưng ở người trẻ, nhiều trường hợp mắc bệnh giai đoạn sớm nhưng lại mang đặc điểm ác tính mạnh hơn, có xu hướng xâm lấn nhanh, thậm chí di căn ngay khi mới phát hiện. Nền tảng bệnh học trên người trẻ có thể có các đột biến gen, rối loạn miễn dịch hoặc những thay đổi bất thường trong hệ vi sinh đường ruột.

Một số nghiên cứu hồi cứu cho kết quả rằng, tỉ lệ bệnh nhân trẻ tuổi được chẩn đoán mắc ung thư đại trực tràng ở giai đoạn IV là 38,7% và giai đoạn I là 3,2%.

Theo ThS.BSCKI Ngô Văn Tân, nguyên nhân bệnh do lối sống ngày nay đã thay đổi quá nhiều so với khoảng vài chục năm trước. Các chế độ ăn như ăn giàu thịt đỏ, thức ăn chế biến sẵn, ít rau xanh, ít chất xơ, góp phần làm đại tràng bị tổn thương lâu ngày. Thêm vào đó là thói quen ít vận động, ngồi quá lâu, béo phì, stress kéo dài, sử dụng rượu bia, thuốc lá và thức khuya… Tất cả những thói quen đó góp phần tạo thành một môi trường bất lợi, khiến tế bào dễ bị viêm mạn tính và biến đổi.

Ngoài ra, có một phần nhỏ người trẻ mắc bệnh do yếu tố di truyền. Dù vậy, ung thư đại trực tràng vẫn có những dấu hiệu cảnh báo sớm. Những thay đổi về thói quen đại tiện, như lúc táo, lúc lỏng, phân nhỏ dẹt, đi đại tiện xong vẫn thấy chưa hết phân hoặc thấy có máu, đều là các tín hiệu không nên bỏ qua.

Những người có tiền sử mắc bệnh polip đại trực tràng, đặc biệt là đa polip có tính chất gia đình nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng gấp trên 10 lần so với người bình thường. Ảnh minh họa/nguồn bệnh viện K

Đồng thời, có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân khác như đau bụng âm ỉ kéo dài, nhất là vùng hố chậu trái, sụt cân không rõ lý do, thiếu máu thiếu sắt mà không tìm được nguyên nhân.

Bác sĩ khuyến cáo, tầm soát là con đường duy nhất giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Phương pháp hiệu quả nhất vẫn là nội soi đại tràng toàn bộ, để quan sát trực tiếp, sinh thiết ngay khi cần của nội soi. Các xét nghiệm khác tùy trường hợp cụ thể sẽ được bổ sung

Trường hợp nếu không có yếu tố nguy cơ, nên bắt đầu từ tuổi 45. Nhưng trong bối cảnh bệnh đang trẻ hóa, những người có lối sống kém lành mạnh hoặc có triệu chứng mơ hồ nên cân nhắc tầm soát từ tuổi 40.

Riêng những trường hợp có tiền sử gia đình hoặc hội chứng di truyền thì phải tầm soát sớm hơn nhiều, thậm chí từ tuổi 25–30 tùy vào loại đột biến.

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, người trẻ buộc phải thay đổi lối sống hiện nay, phải ăn uống điều độ, ăn nhiều rau củ, hạn chế thịt đỏ, tránh đồ chiên nướng, duy trì cân nặng hợp lý, vận động đều đặn, ngủ đủ giấc, giữ nhịp sống cân bằng. Những thay đổi nhỏ nhưng duy trì, bền bỉ trong một thời gian dài sẽ bảo vệ đại tràng tốt hơn bất kỳ loại thuốc nào.

Ảnh minh họa/nguồn bệnh viện K

Đặc biệt, hệ vi sinh đường ruột cũng cần được chăm sóc, tránh dùng kháng sinh bừa bãi. Bệnh hoàn toàn có thể được phát hiện sớm và ngăn chặn hiệu quả nếu có sự cảnh giác đúng mức, tầm soát định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh.

Các chuyên gia nhấn mạnh nếu ung thư đại trực tràng được phát hiện ở các giai đoạn sớm, khả năng chữa trị thành công sẽ cao hơn và tỷ lệ sống sau 5 năm có thể lên tới 90%.