Hành trình “cắt gan khô” khiến cả thế giới sốc của GS. Tôn Thất Tùng

Năm 1939, GS. Tôn Thất Tùng trở thành bác sĩ nội trú ở Bệnh viện Phủ Doãn. Trong giai đoạn này, trong một lần phát hiện trong gan của một người bệnh có giun chui ở các đường mật, GS. Tôn Thất Tùng đã nảy ra ý tưởng dùng những lá gan bị nhiễm giun để phẫu tích cơ cấu của lá gan.

Trong suốt thời gian từ năm 1935 - 1939, chỉ bằng một con dao nạo thô sơ, ông đã phẫu tích trên 200 lá gan của tử thi để nghiên cứu các mạch máu và vẽ lại thành các sơ đồ đối chiếu. Ông bảo vệ thành công luận án tốt nghiệp bác sĩ y khoa với nhan đề "Cách phân chia mạch máu của gan".

Năm 1946, GS. Tôn Thất Tùng rời Hà Nội lên chiến khu Việt Bắc tham gia kháng chiến. Khi trở lại Hà Nội, ông nhận được tin: Vào năm 1952, GS. Lortat-Jacob ở Pháp đã thành công trong việc cắt gan “có quy phạm” bằng cách: Trước khi cắt gan, tìm và buộc tất cả các mạch máu ở ngoài gan.

Ngày 7/1/1961, tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức, GS. Tôn Thất Tùng cắt thuỳ gan phải của một người bị bệnh ung thư. Ca mổ kéo dài trong 6 phút. Phương pháp này khác với phương pháp của GS. Lortat-Jacob thực hiện trước đó. GS. Tôn Thất Tùng tìm ở ngay trong gan (qua tổ chức gan bị bóp vỡ) các mạch máu và ống mật, còn Lortat-Jacob tìm ở ngoài gan (tại đoạn mà người ta gọi là cuống gan).

Sau đó trong vòng 1 năm, GS.Tôn Thất Tùng cắt gan cho 50 trường hợp. Từ thành công này, năm 1963, công bố phương pháp cắt gan mới đăng trên tờ The Lancet, một tạp chí rất nổi tiếng trong ngành phẫu thuật thế giới đã gây chấn động dư luận.

Nhiều nhà phẫu thuật trên thế giới gửi thư đến Hà Nội, xin GS. Tôn Thất Tùng thêm tài liệu về phương pháp cắt gan khô hay còn gọi là “phương pháp Tôn Thất Tùng”. “Ton That Tung’s method” cũng được giới thiệu trong Bách khoa thư nội thương-phẫu thuật của Pháp; được đưa vào Tuyển chọn các tài liệu sản khoa và phẫu thuật của Mỹ. Cuốn Phẫu thuật cắt gan của GS. Tôn Thất Tùng được NXB Masson in ở Pháp, sau đó được dịch in ở Nga và ở Ý (năm 1985).

Năm 1985, Manfredi và đồng nghiệp (J Surgical Oncology) báo cáo 103 ca giải phẫu dùng phương pháp của GS. Tôn Thất Tùng, mà không có biến chứng gì đáng kể. Đến năm 2004, một nhóm bác sĩ Ý kết luận kỹ thuật cắt gan của nhà khoa học này là tiêu chuẩn vàng.

Trong Thư gửi từ Paris của GS DANIEL JAECK, Phó chủ tịch Hiệp hội Phẫu thuật viên quốc tế, Đại học Strasbourg, Pháp có đoạn viết nhờ các công trình của giáo sư, hằng nghìn bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt bỏ một hoặc nhiều khối u ở gan. Phương pháp này cho phép phẫu thuật gan đạt đến mức an toàn, thích hợp với mọi hình thái, đại phẫu gan cũng như phẫu thuật gan hạ phân thùy. Nhờ các công trình của giáo sư, các biến chứng phẫu thuật gan giảm thiểu rõ rệt và tỷ lệ tử vong giảm nhiều.

Ngày 7/5/1982, GS. Tôn Thất Tùng qua đời tại Hà Nội. Trong bài tưởng niệm vị chuyên gia - một nhà phẫu thuật lớn đã ra đi in trên tờ Témoignage (Bằng chứng), tờ báo của giới Y học