Trước một số thông tin cho rằng, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới gây thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch cho người sử dụng, ngày 18/11, Vụ Chăm sóc Sức khoẻ Bà mẹ - Trẻ em (Bộ Y tế) đã tổ chức Hội thảo khoa học So sánh lợi ích và nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch của viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới.
Phóng viên đã có cuộc trao đổi với GS sản phụ khoa Lee P. Shulman, Trưởng khoa Di truyền học lâm sàng, trường Đại học Y khoa Feinberg, Đại học Tây Bắc Chicago, Illinois (Hoa Kỳ) xung quanh vấn đề này.
VTE tăng 20 - 30% sau sinh
Thưa GS, hiện có nhiều thông tin cho rằng viên thuốc tránh thai kết hợp (COC) thế hệ mới là nguyên nhân biến cố thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch (VTE). Với tư cách là giáo sư chuyên gia nghiên cứu về Sản phụ khoa, xin ông cho biết tính khoa học về vấn đề này.
- VTE xảy ra ở cả phụ nữ cũng như nam giới. Tuy nhiên, nguy cơ xảy ra VTE ở phụ nữ cao hơn ở nam giới vì một số yếu tố đi kèm, trong đó 4 yếu tố quan trọng nhất là: béo phì, hút thuốc lá, có thai và sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết; đặc biệt các thuốc tránh thai nội tiết có estrogen.
Gần đây, việc đánh giá COC gây VTE chỉ là dựa vào một vài nghiên cứu chưa chặt chẽ về măt khoa học, chưa được các nhà chuyên môn đồng tình công nhận. Bởi vấn đề lớn nhất là người ta chỉ nhìn vào nguy cơ VTE ở nhóm phụ nữ có sử dụng viên thuốc tránh thai nội tiết mà không làm rõ các yếu tố khác cũng có nguy cơ VTE. Nguy cơ VTE ở phụ nữ mang thai còn lớn hơn nguy cơ VTE ở những người dùng COC. Và đặc biệt, mang thai ngoài ý muốn còn tăng tử vong gấp nhiều lần so với những biến cố do sử dụng thuốc tránh thai.
GS có thể nói rõ hơn về nguy cơ VTE ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ không dùng COC; và nếu sợ các biến chứng của COC mà không sử dụng dẫn tới việc mang thai ngoài ý muốn thì sự nguy hiểm cho bà mẹ và thai nhi như thế nào?
- Nghiên cứu cho thấy, có 3-6% phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ có nguy cơ bị VTE dù không sử dụng COC. Và phụ nữ ở 6 tuần sau sinh thì nguy cơ bị VTE có thể tăng từ 20-30%. Vì vậy, nếu một số người nói vì nguy cơ VTE mà không sử dụng COC là không đúng và rất nguy hiểm. Bởi tránh mang thai ngoài ý muốn là cách hiệu quả nhất giảm số ca tử vong mẹ: Năm 2008, giảm được 40% ca tử vong mẹ trên toàn cầu nhờ sử dụng các biện pháp tránh thai.
Hiện mang thai ngoài ý muốn là thách thức chung trên toàn thế giới. Ước tính số ca mang thai ngoài ý muốn trên 1.000 phụ nữ tuổi từ 15-44 là 57 ca ở các nước kém phát triển và 42 ca ở các nước phát triển. Sử dụng biện pháp tránh thai an toàn sẽ giúp giảm 54 triệu ca mang thai ngoài ý muốn; giảm 21 triệu ca sinh con ngoài ý muốn; giảm 26 triệu ca phá thai; giảm 7 triệu ca sẩy thai; giảm 600.000 ca tử vong sơ sinh và giảm 104.000 ca liên quan đến mang thai.
 |
| GS sản phụ khoa Lee P. Shulman, Trưởng khoa Di truyền học lâm sàng, trường Đại học Y khoa Feinberg, Đại học Tây Bắc Chicago, Illinois (Hoa Kỳ). |
Thuốc tránh thai ngừa ung thư
Ngoài tác dụng tránh thai, thuốc tránh thai nói chung và thuốc tránh thai thế hệ mới nói riêng còn có tác dụng gì, thưa ông?
- Các nghiên cứu đều chứng minh được những đặc tính chung về sự an toàn của COC. Ngoài tác dụng tránh thai, nó còn có lợi ích trong việc trị mụn trứng cá, bệnh lý phụ thuộc androgen, bổ sung axit foclic; ít bị buồng trứng đa nang, viêm vòi trứng, nang buồng trứng, u xơ tử cung, viêm khớp dạng thấp hơn... Đặc biệt, viên thuốc tránh thai còn bảo vệ chống lại một vài ung thư như: Nội mạc tử cung (nguy cơ thấp hơn 50-60%); buồng trứng (40-80%); đại trực tràng (18-40%), không tăng nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ tuổi 35-65 đang hoặc sử dụng viên thuốc tránh thai...
GS có lời khuyên như thế nào đối với chị em trong độ tuổi sinh đẻ về việc sử dụng biện pháp tránh thai và cách phòng tránh VTE?
- Sử dụng biện pháp tránh thai thích hợp và đúng đắn là chìa khóa để giảm thiểu mang thai ngoài ý muốn. Biện pháp tránh thai tối ưu là biện pháp tránh thai an toàn, hiệu quả và thuận tiện nhất cho người sử dụng. Khi sử dụng cần cân nhắc tới các yếu tố: Tiền sử sức khoẻ, lối sống, tuổi sinh sản, sở thích. Những phụ nữ có gia tăng nguy cơ về huyết khối; hoặc phụ nữ trên 35 tuổi có béo phì và hút thuốc lá thì không nên dùng viên uống tránh thai có estrogen. Còn các phụ nữ khoẻ mạnh bình thường thì có thể sử dụng viên thuốc tránh thai bất kỳ.
Và như tôi đã nói, VTE có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời. Một số biểu hiện của VTE: đau chân, đau ngực, khó thở; tuy nhiên các dấu hiệu chẩn đoán VTE hay không không thực sự đặc thù. Vì vậy, bên cạnh các dấu hiệu nhận biết VTE nói trên thì cần có các thăm dò khác như xét nghiệm máu, thăm dò chức năng mạch máu...
Xin cảm ơn Giáo sư!
Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ phá thai cao nhất châu Á và là một trong 5 nước có tỷ lệ phá thai cao nhất trên thế giới. Hầu hết các trường hợp mang thai ngoài ý muốn xảy ra ở những phụ nữ không sử dụng biện pháp tránh thai. Tính trung bình cứ mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có ít nhất một lần phá thai trong đời. Phá thai thực sự là một thách thức lớn nhất mà Việt Nam đang phải đối mặt trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ sinh sản. Để giảm thiểu số ca nạo hút thai, cách tốt nhất là phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn. Hiện có rất nhiều biện pháp tránh thai để chị em lựa chọn; trong đó, thuốc COC là một trong những biện pháp tiện lợi, an toàn và có hiệu quả tránh thai cao nhất hiện nay.
PGS.TS Lưu Thị Hồng (Vụ trưởng Vụ Chăm sóc Sức khoẻ Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế)