Bạn có đang ăn quá nhiều muối?

Natri là một ion cần thiết với cơ thể để duy trì thể tích dịch, cân bằng nội môi, dẫn truyền thần kinh và đảm bảo chức năng bình thường của tế bào. Hầu hết natri được đưa vào cơ thể từ chế độ ăn, trong đó chủ yếu là muối.

Ở các nước phát triển, 77% muối đưa vào cơ thể qua thực phẩm chế biến sẵn, ăn ở nhà hàng. Còn tại Việt Nam thì 80% lượng muối đưa vào cơ thể là muối cho vào tại hộ gia đình khi chế biến món ăn.

Lượng muối trong một số món ăn phổ biến theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Ảnh: H.L).

Theo PGS.TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nếu bạn ăn một bát phở bò tái chín, lượng muối trong đó đủ cung cấp cho cơ thể trong một ngày, với khoảng trên 3,34g muối. Hay như trong bát phở bò sốt vang cung cấp gần 483 kcal, chứa tới 4,6g muối.

Tương tự, trong nhiều món ăn khác, nhất là các món chế biến sẵn thịt hun khói, bim bim… đều chứa muối. Với mức khuyến nghị của WHO, không quá 5g muối một ngày, bạn chỉ cần một bữa ăn sáng đã đủ nhu cầu muối cho cơ thể.

Ăn mặn ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Tiêu thụ nhiều muối sẽ dẫn đến những tác động xấu đối với cơ thể. Cụ thể:

- Ung thư dạ dày

Theo Trung tâm dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện K (Hà Nội), có nhiều tranh luận về mối quan hệ giữa muối và ung thư dạ dày.

Qua phân tích tổng hợp nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học kết luận rằng việc tiêu thụ muối ở mức trung bình hoặc cao sẽ làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày, tương tự như ăn nhiều các thực phẩm ngâm giấm/muối chua.

Một số cơ chế được cho là muối làm tăng nguy cơ nhiễm Helicobacter pylori dai dẳng, hiệp đồng với loại vi khuẩn này làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Nghiên cứu thử nghiệm cũng cho thấy muối làm tăng tốc độ sinh tế bào và đột biến nội sinh, làm tổn thương hàng rào niêm mạc dạ dày với nồng độ cao.

Theo TS Nghiêm Nguyệt Thu, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, mối liên quan giữa lượng muối trong khẩu phần với sự gia tăng nguy cơ của ung thư dạ dày đã được biết đến từ lâu.

Khoảng 70% bệnh nhân ung thư dạ dày bị nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (vi khuẩn H.P). Loại vi khuẩn này gây nên viêm mạn tính ở dạ dày và tạo thành những ổ loét, dẫn tới ung thư hóa.

Khi ăn nhiều muối, muối sẽ khiến vi khuẩn HP phát triển nhanh hơn và hoạt động mạnh hơn, do đó làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Muối đồng thời còn hoạt động như một yếu tố kích thích viêm trên thành dạ dày, làm thành dạ dày nhạy cảm hơn với các yếu tố gây ung thư khác.

- Bệnh lý tim mạch

Tiêu thụ nhiều muối có liên quan chặt chẽ với tăng huyết áp. Cơ chế là do hệ thống Renin Angiotensin Aldosteron suy giảm theo thời gian dẫn đến giữ natri và nước, tăng sức đề kháng của mạch máu.

Ăn nhiều muối cũng dẫn đến điều chỉnh hàng loạt các cơ chế thần kinh, thể dịch để đưa nồng độ natri máu về bình thường, từ đó dẫn đến tăng thể tích dịch ngoại bào, ảnh hưởng đến vùng dưới đồi, hệ thống renin- angiotensin cục bộ, tim và mạch máu, cơ chế viêm, phản ứng miễn dịch.

Tất cả đều tác động đến huyết áp. Từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến các bệnh lý về tim mạch. Các nghiên cứu cũng cho thấy khi giảm 2,5g muối tiêu thụ/ngày thì cũng giảm đến 20% các biến cố tim mạch.

- Bệnh lý thận

Ăn nhiều muối dẫn đến nhiều thay đổi như tăng huyết áp, tăng protein niệu, stress oxy hóa, rối loạn chức năng nội mô. Các thay đổi này là những yếu tố nguy cơ dẫn đến tiến triển các bệnh lý về thận.

Một số nghiên cứu tiến hành giảm muối trong chế độ ăn giúp làm giảm bài tiết albumin và protein trong nước tiểu của những người tăng huyết áp, suy thận, tiểu đường. Giảm muối có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh thận mãn tính.

- Loãng xương

Ăn nhiều muối dẫn đến tăng bài tiết canxi qua nước tiểu, cơ thể bị thiếu hụt canxi nên tăng hấp thu canxi ở ruột và huy động canxi từ xương, từ đó dẫn đến loãng xương. Nghiên cứu trên nhóm phụ nữ sau mãn kinh thấy mật độ xương hông bị giảm ở những người bài tiết nhiều natri trong nước tiểu.

- Thừa cân và béo phì

Cơ sở của mối liên quan là do khi ăn nhiều muối sẽ khiến cơ thể bị khát, có thể dẫn đến tăng sử dụng các đồ uống có đường. Các loại thức ăn chứa nhiều muối thường có nhiều chất béo và đậm độ năng lượng cao, có vị hấp dẫn khiến người ăn sẽ ăn nhiều hơn, làm tăng năng lượng ăn vào gây thừa cân béo phì.

Người dân nên ăn muối với lượng vừa phải, không quá 5g mỗi ngày (Ảnh minh họa: Istock).

Mặt khác, thực nghiệm trên động vật cũng cho thấy ăn nhiều muối làm phì đại mô mỡ, tăng leptin máu, góp phần làm tăng khối mỡ trắng. Các nghiên cứu quan sát ở trẻ em và người lớn cũng cho thấy sử dụng nhiều muối làm tăng tỉ lệ thừa cân béo phì, tăng khối mỡ trong cơ thể.

Lời khuyên: Người dân nên ăn muối với lượng vừa phải. WHO khuyến cáo lượng muối cho người trưởng thành là dưới 5g/ngày. Các nghiên cứu cho thấy hầu hết mọi người tiêu thụ trung bình 9-12g muối/ngày.

Mỗi cá nhân có thể giảm lượng muối trong chế độ ăn tại nhà bằng cách không thêm muối khi sơ chế thực phẩm, không để sẵn muối trên bàn ăn, giảm ăn các loại đồ ăn nhiều muối, chọn các loại thực phẩm chứa ít muối.