Tân Thủ tướng Canada Mark Carney đã yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Bill Blair xem xét lại hợp đồng mua máy bay tiêm kích tàng hình F-35 của Lockheed Martin trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Canada và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Canada PressĐộng thái này được khởi xướng vào ngày 14/3/2025, chỉ vài giờ sau khi Carney nhậm chức và bổ nhiệm Blair. Đến ngày 16/3/2025, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Canada, Laurent de Casanove, xác nhận việc xem xét lại hợp đồng nhưng khẳng định Canada vẫn giữ cam kết pháp lý đối với 16 chiếc F-35A đầu tiên. Ảnh: The Arctic InstituteÔng De Casanove cho biết Thủ tướng Carney yêu cầu ông Blair đánh giá xem hợp đồng F-35 hiện tại có phải là khoản đầu tư tối ưu cho Canada hay không, đồng thời cân nhắc các lựa chọn thay thế. Ảnh: Defensie“Chúng tôi cần xem xét kỹ lưỡng trong bối cảnh môi trường thay đổi nhanh chóng và đảm bảo rằng hợp đồng này mang lại lợi ích tốt nhất cho người dân Canada cũng như Lực lượng Vũ trang Canada”, ông De Casanove nói với báo giới. Ảnh: ReutersCanada ban đầu công bố kế hoạch mua 88 chiếc F-35A vào tháng 3/2022 để thay thế phi đội F/A-18A/B Hornet của Không quân Hoàng gia Canada (RCAF), vốn hiện có khoảng 89 chiếc. Ngày 9/1/2023, chính phủ Canada thông báo đã ký hợp đồng mua 88 chiếc F-35A, với đợt giao hàng đầu tiên dự kiến vào năm 2026 và phi đội F-35 đầu tiên của RCAF sẽ đạt khả năng chiến đấu vào năm 2029. Ảnh: The Defense PostTuy nhiên, trước khi ông Carney lên nắm quyền, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phát động cuộc chiến thương mại với Canada, thậm chí đe dọa dùng biện pháp cưỡng ép kinh tế để gây sức ép buộc Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ. Điều này đã gây phẫn nộ không chỉ trong chính phủ Canada mà còn trong dư luận nước này. Ảnh: New York TimesTrước khi Canada chọn F-35A, hai ứng viên còn lại trong chương trình thay thế máy bay chiến đấu là Boeing F/A-18E/F Super Hornet (Mỹ) và Saab Gripen E/F (Thụy Điển). Ảnh: US DoDTrong khi đó, Dassault và Eurofighter (hai tập đoàn hàng không vũ trụ lớn của châu Âu, chuyên phát triển và sản xuất máy bay chiến đấu) đã rút Rafale và Typhoon khỏi cuộc đua do lo ngại các yêu cầu chia sẻ thông tin tình báo và tương thích với hệ thống của Canada quá khắt khe. Ảnh minh họa: Top WarViệc Canada rút khỏi chương trình F-35 có thể phải chịu mức phạt hợp đồng đáng kể, vì nước này đã cam kết mua 16 chiếc đầu tiên – một số lượng không đủ lớn để tạo ra một lực lượng chiến đấu đáng kể. Ngoài ra, Canada là đối tác cấp 3 trong chương trình F-35, do đó, nếu rút lui, ngành công nghiệp hàng không vũ trụ nước này sẽ chịu thiệt hại nghiêm trọng. Ảnh: US AirforceCanada không phải là quốc gia duy nhất đặt câu hỏi về mức độ tin cậy của Mỹ với tư cách là đối tác quốc phòng dưới thời ông Trump. Ngày 13/3, có thông tin cho biết Bồ Đào Nha – dù không phải là thành viên chương trình F-35 nhưng từng bày tỏ ý định mua loại tiêm kích này – cũng đang đánh giá lại các lựa chọn của mình trước sự thiếu cam kết của ông Trump với châu Âu và NATO. Ảnh: Không quân Mỹ
Tân Thủ tướng Canada Mark Carney đã yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Bill Blair xem xét lại hợp đồng mua máy bay tiêm kích tàng hình F-35 của Lockheed Martin trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Canada và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Canada Press
Động thái này được khởi xướng vào ngày 14/3/2025, chỉ vài giờ sau khi Carney nhậm chức và bổ nhiệm Blair. Đến ngày 16/3/2025, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Canada, Laurent de Casanove, xác nhận việc xem xét lại hợp đồng nhưng khẳng định Canada vẫn giữ cam kết pháp lý đối với 16 chiếc F-35A đầu tiên. Ảnh: The Arctic Institute
Ông De Casanove cho biết Thủ tướng Carney yêu cầu ông Blair đánh giá xem hợp đồng F-35 hiện tại có phải là khoản đầu tư tối ưu cho Canada hay không, đồng thời cân nhắc các lựa chọn thay thế. Ảnh: Defensie
“Chúng tôi cần xem xét kỹ lưỡng trong bối cảnh môi trường thay đổi nhanh chóng và đảm bảo rằng hợp đồng này mang lại lợi ích tốt nhất cho người dân Canada cũng như Lực lượng Vũ trang Canada”, ông De Casanove nói với báo giới. Ảnh: Reuters
Canada ban đầu công bố kế hoạch mua 88 chiếc F-35A vào tháng 3/2022 để thay thế phi đội F/A-18A/B Hornet của Không quân Hoàng gia Canada (RCAF), vốn hiện có khoảng 89 chiếc. Ngày 9/1/2023, chính phủ Canada thông báo đã ký hợp đồng mua 88 chiếc F-35A, với đợt giao hàng đầu tiên dự kiến vào năm 2026 và phi đội F-35 đầu tiên của RCAF sẽ đạt khả năng chiến đấu vào năm 2029. Ảnh: The Defense Post
Tuy nhiên, trước khi ông Carney lên nắm quyền, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phát động cuộc chiến thương mại với Canada, thậm chí đe dọa dùng biện pháp cưỡng ép kinh tế để gây sức ép buộc Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ. Điều này đã gây phẫn nộ không chỉ trong chính phủ Canada mà còn trong dư luận nước này. Ảnh: New York Times
Trước khi Canada chọn F-35A, hai ứng viên còn lại trong chương trình thay thế máy bay chiến đấu là Boeing F/A-18E/F Super Hornet (Mỹ) và Saab Gripen E/F (Thụy Điển). Ảnh: US DoD
Trong khi đó, Dassault và Eurofighter (hai tập đoàn hàng không vũ trụ lớn của châu Âu, chuyên phát triển và sản xuất máy bay chiến đấu) đã rút Rafale và Typhoon khỏi cuộc đua do lo ngại các yêu cầu chia sẻ thông tin tình báo và tương thích với hệ thống của Canada quá khắt khe. Ảnh minh họa: Top War
Việc Canada rút khỏi chương trình F-35 có thể phải chịu mức phạt hợp đồng đáng kể, vì nước này đã cam kết mua 16 chiếc đầu tiên – một số lượng không đủ lớn để tạo ra một lực lượng chiến đấu đáng kể. Ngoài ra, Canada là đối tác cấp 3 trong chương trình F-35, do đó, nếu rút lui, ngành công nghiệp hàng không vũ trụ nước này sẽ chịu thiệt hại nghiêm trọng. Ảnh: US Airforce
Canada không phải là quốc gia duy nhất đặt câu hỏi về mức độ tin cậy của Mỹ với tư cách là đối tác quốc phòng dưới thời ông Trump. Ngày 13/3, có thông tin cho biết Bồ Đào Nha – dù không phải là thành viên chương trình F-35 nhưng từng bày tỏ ý định mua loại tiêm kích này – cũng đang đánh giá lại các lựa chọn của mình trước sự thiếu cam kết của ông Trump với châu Âu và NATO. Ảnh: Không quân Mỹ