Thời Tam quốc, số lượng các mưu sĩ, võ tướng quả thực nhiều không đếm xuể. Ngay tới các bậc quân chủ tài ba trong thiên hạ cũng có tới mấy người.

Nhưng nếu nhắc tới sự phóng khoáng và kiêu ngạo, có không ít người cho rằng ít ai có thể bì được với một võ tướng trẻ tuổi nổi tiếng thời bấy giờ - Lã Bố

Lã Bố hay còn gọi là Lữ Bố (160 - 199) tự Phụng Tiên, người đất Cửu Nguyên (Tinh Châu) là một danh tướng thời Tam quốc. Người đời biết đến Lã Bố chủ yếu qua tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung. Ông được đánh giá là một trong những vị tướng dũng mãnh nhất trong lịch sử Trung Hoa.

Ngay từ nhỏ, Lã Bố đã có sức khỏe phi thường, vượt trội hơn hẳn so với bạn đồng trang lứa. Ông được học đầy đủ cầm kỳ thi thư cũng như võ nghệ. Lã Bố hứng thú hơn cả với đao kiếm, côn quyền. Năm 11 tuổi, ông từng đánh bại một đại lực sĩ trong gia tộc, từ đó nổi tiếng khắp quê nhà.

Lã Bố sống trong một thời đại loạn ly, chiến tranh, cướp bóc liên miên, hoàng triều đổ nát, giặc cướp nổi lên như ong. Ông sớm có dịp được thi thố tài nghệ của mình. Trong suốt những năm rong ruổi chiến trận, Lã Bố từng theo hầu dưới trướng nhiều người như Đinh Nguyên, Đổng Trác, Viên Thuật, Viên Thiệu, Lưu Bị…

Trên chiến trường, Lã Bố xứng đáng là “thiên hạ vô địch”, trong tay cầm cây Phương Thiên Họa Kích, cưỡi ngựa Xích Thố, tung hoành giữa chốn ba quân như chỗ không người. Một trong những điển tích khiến người ta nhớ về Lã Bố nhiều nhất được La Quán Trung miêu tả trong Tam quốc diễn nghĩa là cảnh “tam anh chiến Lã Bố”. Khi Viên Thiệu tập hợp quân 18 lộ chư hầu giương cờ thảo phạt Đổng Trác, một mình Lã Bố ra nghênh chiến và thư hùng với hai huynh đệ Quan - Trương cùng liên thủ thì vẫn không có biện pháp hạ được Lữ Bố. Về sau, Lưu Bị cũng xông lên tiếp ứng. Vì lo lắng sẽ xảy ra sơ suất, Lữ Bố mới buộc phải rút lui trở về. Khi ấy Lã Bố đang là Trung lang tướng dưới quyền Đổng Trác.

Ngoài ra, còn có rất nhiều giai thoại liên quan đến sự anh dũng của Lã Bố, tiêu biểu như: “Viên môn xạ kích” (bắn kích ở Viên môn). Chuyện kể rằng khi ấy Viên Thuật sai tướng là Kỷ Linh mang 3 vạn tinh binh tấn công vào đất Tiểu Bái, vây khốn Lưu Bị. Lã Bố chỉ mang 1000 quân bộ và 200 quân kỵ đến nói chuyện giảng hòa với hai bên. Ông có một cách điều đình rất đặc biệt. Lã Bố sai quân lính cắm kích cách xa 150 bước, giao hẹn trước rằng nếu mình có thể bắn tên trúng vào ngạnh kích thì Kỷ Linh và Lưu Bị phải giảng hòa. Sau đó, ông lùi lại, giương cung bắn mạnh, trúng ngay vào ngạnh kích như đã nói. Lưu Bị tạ ơn Lã Bố đã giải nguy còn Kỷ Linh thấy Lã Bố quá kiêu dũng nên cũng rút quân về, không dám trái ý.

Tuy kiêu dũng vô song là thế nhưng nhiều sử gia đánh giá Lã Bố chỉ là hạng “hữu dũng vô mưu”, tham lợi bỏ nghĩa và háo sắc. Chỉ vì một con ngựa Xích Thố Lã Bố phản Đinh Nguyên theo Đổng Trác. Chỉ vì một nàng Điêu Thuyền, Lã Bố tiếp tục sát hại Đổng Trác theo về với Vương Doãn. Tới khi cơ nhỡ, lưu lạc, được Lưu Bị cho nương tựa, Lã Bố tiếp tục trở mặt, nhân lúc Lưu Bị sơ hở chiếm giữ thành Từ Châu.

Nhưng có ý kiến cho rằng nhân vật lịch sử này ít nhiều vẫn là một người có nguyên tắc. Điều này thể hiện ở việc năm xưa khi đánh lén Từ Châu, Lữ Bố dù bắt được vợ con Lưu Bị nhưng cũng không có ý làm khó. Sau này, vị võ tướng ấy lại giúp Lưu Bị ngăn chặn âm mưu tấn công từ Viên Thuật.

Chỉ có điều Lưu Bị vẫn luôn ghi nhớ việc mất Từ Châu nên đã lựa chọn nương nhờ Tào Tháo, lại dẫn đại quân của Tào tấn công Lữ Bố.

Năm 198, Tào Tháo mang quân bản bộ đến đánh thành Từ Châu. Trong giai đoạn đầu của cuộc giao tranh, Tào Tháo và Lã Bố đánh không phân cao thấp.

Với võ nghệ cao cường của mình, lại thêm sự phò tá đắc lực của Trần Cung, thế lực của Lã Bố đã khiến Tào Tháo gặp không ít trở ngại, cuộc chiến cũng vì vậy mà bị đẩy vào thế giằng co suốt một thời gian dài.

Tào Tháo vốn đã từng có ý định rút lui, sau lại được các mưu sĩ khuyên ngăn nên quyết định tiếp tục cố thủ. Sau đó Lã Bố nhiều lần không nghe lời mưu sĩ Trần Cung, dần thua thiệt trong cuộc giao tranh. Tào Tháo theo kế của Tuân Úc và Quách Gia, dồn nước sông Nghi Thủy, Tứ Thủy cho lũ ngập vào thành Hạ Bì. Lã Bố bị vây khốn, phải lên lầu Bạch Môn cố thủ, thế cùng lực kiệt, đành phải hàng Tào.

Khi bị trói đến trước mặt Tào Tháo, Lã Bố vẫn lớn tiếng cười to, nhắc nhở Tào Tháo rằng tương lai nhất thống thiên hạ vốn đã ở ngay trước mặt.

Bấy giờ, Lã Bố nói: “Đối thủ khiến Tào Công lo lắng là ta, hôm nay ta đã bị bắt, thiên hạ càng dễ chiếm. Nếu Tào Công dẫn bộ binh, ta thống lĩnh kỵ binh, thiên hạ không phải rất nhanh sẽ có thể bình định được hay sao”.

Lúc đầu, Tào Tháo cũng có ý định định tiếp nhận sự đầu hàng của Lã Bố. Thế nhưng, Lưu Bị ở bên cạnh lại nói một câu, trực tiếp đẩy Lã Bố vào cửa tử.

Trong Tam quốc diễn nghĩa vào thời điểm mấu chốt khi đó, Lưu Bị đã nói với Tào Tháo một câu rằng: “Ngài quên Lã Bố đã đối xử với Đinh Nguyên và Đổng Trác như thế nào hay sao?”.

Hai nhân vật mà Lưu Bị nhắc tới ở đây chính là hai người cha nuôi trước kia của Lữ Bố: Đinh Nguyên, Đổng Trác.

Đinh Nguyên từng làm quan Thứ sử ở Hình Châu. Bấy giờ, Lã Bố là thuộc hạ của vị Thứ sử này. Đinh Nguyên cũng là người đầu tiên nhận Lã Bố làm con nuôi.

Sau này, Đổng Trác dùng kế của Lý Nho, đem ngựa Xích Thố và chức quan nhiều bổng lộc để mua chuộc Lã Bố. Kết quả là Lã Bố giết chết Đinh Nguyên, quay sang nhận Đổng Trác làm cha nuôi.

Về sau, Vương Doãn dùng liên hoàn kế, lấy mỹ nhân chia rẽ cha con Đổng Trác. Sau cùng, Lã Bố lại dùng một kích đâm chết Đổng Trác.

Lã Bố muốn xin hàng, Tào Tháo vì còn phân vân nên mới hỏi ý Lưu Bị. Thế nhưng Lưu Bị lại nhắc tới hai kẻ chết thảm dưới tay Lữ Bố là Đinh Nguyên và Đổng Trác để cảnh tỉnh Tào Tháo về sự vong ân bội nghĩa của Lã Bố.

Kết quả là Lữ Bố bị Tào Tháo sai người giết chết, vong mạng khi mới 40 tuổi.

Cũng có ý kiến cho rằng, cái chết của Lã Bố là hậu quả tất yếu của sự bất trung, bất nghĩa chứ không chỉ bắt nguồn từ một câu nói của Lưu Bị.