Phe đối lập Syria tìm cách thành lập chính phủ lâm thời

Chính phủ lưu vong khó có thể nhận được sự ủng hộ của các lực lượng dân quân Hồi giáo cực đoan.

Phát ngôn viên Khalid Saleh cho biết các thành viên hàng đầu của Liên minh Quốc gia Syria đang tụ họp tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, vào ngày 18 và 19/3 để chọn ra một thủ tướng sẽ đứng ra thành lập chính phủ lâm thời. Việc bỏ phiếu dự kiến sẽ được tiến hành trong ngày thứ Ba (19/3).

Mười hai ứng cử viên đã được đề cử, mặc dù danh sách này có thể được rút gọn lại. Trong danh sách có 12 cái tên, trong đó có 2 ứng cử viên giấu mặt đang sống ở khu vực còn nằm dưới quyền kiểm soát của chính phủ Syria.

Trong số các ứng cử viên vào chức Thủ tướng tạm thời có Osama Kadi, cố vấn kinh tế của liên minh;  Ghassan Hitto, người gần đây đã chuyển từ Dallas, (Texas) đến Thổ Nhĩ Kỳ; Assad Asheq Mustafa, cựu Bộ trưởng Nông nghiệp tướng và cựu thống đốc tỉnh Hama miền Trung Syria và Walid al-Zoabi, một doanh nhân bất động sản ở Dubai.

Tham gia bỏ phiếu là 72 thành viên của Liên minh Quốc gia Syria có đủ điều kiện. Nếu không có ứng viên nào nhận được ít nhất 37 phiếu ở vòng đầu,   hai ứng cử viên cao phiếu nhất sẽ “đấu đầu trực tiếp” ở vòng hai.

Issam Khalil, một nhà lập pháp của đảng Baath cầm quyền, ngày 17/3 nói rằng phe đối lập đang phục vụ cho lợi ích của nước ngoài và cố gắng “làm nổ tung Syria từ bên trong”. Cuộc bầu chọn ở Istanbul sẽ làm cho xung đột ở Syria ngày càng gia tăng, chứ không phải nhằm chấm dứt xung đột.

Về phần mình, Mỹ đã tỏ ra khá lạnh nhạt với ý tưởng thành lập một chính phủ đối trọng ở các khu vực do quân nổi dậy đang chiếm giữ và nói rằng nên tập trung vào quá trình chuyển đổi chính trị.

Tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khẳng định ủng hộ kế hoạch được cộng đồng quốc tế thông qua hồi năm ngoái và nói rằng chỉ có một chính phủ chuyển tiếp được cả hai phe đối lập và chính phủ Assad chấp nhận mới có thể cho phép người dân Syria xác định tương lai của chính họ.

Lãnh đạo của Liên minh đối lập Syria, Mouaz al-Khatib, cũng đã phản đối việc thành lập một chính phủ Syria đối trọng và nói rằng ông lo ngại điều này sẽ làm sâu sắc thêm tình trạng chia rẽ ở Syria.

Giới phân tích cảnh báo rằng việc thiết lập một chính phủ lâm thời như vậy có thể khép lại nỗ lực đàm phán nhằm chấm dứt cuộc nội chiến Syria và khiến cho giao tranh trở nên quyết liệt hơn.

Một trở ngại khác là một chính phủ chủ yếu dựa trên các phần tử lưu vong sẽ khó có thể khẳng định thẩm quyền, đặc biệt là ở những khu vực mà các lực lượng Hồi giáo cực đoan chiếm ưu thế.

Giáo sư Joshua Landis của Đại học Oklahoma nhận xét: “Rõ ràng, liên minh đối lập đang làm việc này trong tuyệt vọng bởi vì họ không có một cơ sở xã hội thực sự trên thực địa. Đáng lo ngại là nếu không thành công, liên minh này sẽ bị ném cà chua trứng thối”.

Nhà phân tích Fawaz A. Gerges - giám đốc của Trung tâm Trung Đông tại Trường Kinh tế London - cũng cho rằng việc thành lập chính phủ lâm thời có khả năng ngăn chặn giải pháp chính trị. Ông nói: “Bằng cách bầu chọn một nội các lâm thời, phe đối lập Syria sẽ chấm dứt mọi khả năng đàm phán với chế độ Syria. Họ đã quyết định chọn con đường chiến tranh”.

Hiện chưa rõ, chính phủ lâm thời sẽ hoạt động như thế nào. Chính quyền Assad thường xuyên tấn công các khu vực nổi loạn bằng các cuộc không kích và pháo kích. Mọi cuộc tụ tập của các chính trị gia đối lập cao cấp sẽ trở thành mục tiêu tấn công. Nhiều khả năng, các thành viên chính phủ lâm thời sẽ đi lại như con thoi giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng do phe đối lập kiểm soát ở Syria, như một số thủ lĩnh  quân nổi dậy từng làm.

Một trở ngại nữa là chính phủ lưu vong này khó có thể nhận được sự ủng hộ của các lực lượng dân quân Hồi giáo cực đoan, đặc biệt là Mặt trận Jabhat al-Nusra có quan hệ với mạng lưới khủng bố al-Qaeda.

Mặt trận Al-Nusra và các nhóm Hồi giáo cực đoan khác vốn không công nhận thẩm quyền của Quân đội Syria Tự do (FSA) và có thể sẽ không chịu tuân thủ mệnh lệnh của một chính phủ lâm thời.