Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, công tác đấu thầu nhằm mục tiêu tìm kiếm nhà thầu có năng lực tốt nhất với chi phí hợp lý nhất, qua đó tiết kiệm ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tại một số gói thầu, việc nhà thầu đưa ra mức giá cạnh tranh nhưng lại bị loại bởi những lỗi sơ đẳng trong hồ sơ dự thầu, nhường chỗ cho đơn vị có giá cao hơn trúng thầu, luôn là vấn đề thu hút sự quan tâm của dư luận về tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế.

Mới đây, Văn phòng Hội đồng nhân dân và UBND Phường Nhiêu Lộc (TP HCM) đã hoàn tất quy trình lựa chọn nhà thầu cho dự án sửa chữa cơ sở vật chất trường học trên địa bàn, với kết quả gọi tên một gương mặt quen thuộc: Công ty Cổ phần Kỹ thuật Xây dựng Việt Long.

Nhà thầu giá thấp bị loại vì "quên" hợp đồng vật tư

Cụ thể, ngày 01/12/2025, ông Trịnh Minh Trung, Chánh Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Phường Nhiêu Lộc đã ký Quyết định số 10/QĐ-VP phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu "Xây lắp - Thi công xây dựng công trình" thuộc công trình Sửa chữa cơ sở vật chất các Trường công lập thuộc địa bàn phường Nhiêu Lộc năm 2025.

Gói thầu này có giá dự toán 2.009.723.990 đồng, được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng theo phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ. Đơn vị tư vấn mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu (E-HSDT) là Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư Xây dựng Hiệp Hòa.

Theo biên bản mở thầu ngày 13/11/2025, gói thầu thu hút 03 nhà thầu tham dự. Trong đó, Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng Quốc Khánh Hậu Giang là đơn vị có giá dự thầu thấp nhất: 1.786.961.255 đồng. Công ty Cổ phần Kỹ thuật Xây dựng Việt Long chào giá 1.879.096.693 đồng. Đứng thứ ba là Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Thương mại Sao Mai với giá 1.891.381.362 đồng.

Nếu xét thuần túy về giá, đề xuất của Công ty Quốc Khánh Hậu Giang thấp hơn Công ty Việt Long khoảng 92 triệu đồng, đồng nghĩa với việc nếu đơn vị này trúng thầu, ngân sách sẽ tiết kiệm được thêm một khoản đáng kể.

Tuy nhiên, tại báo cáo đánh giá E-HSDT ngày 26/11/2025, Tổ chuyên gia của Công ty Hiệp Hòa đã đánh giá Công ty Quốc Khánh Hậu Giang không đạt yêu cầu về kỹ thuật. Nguyên nhân được đưa ra là nhà thầu này "không đính kèm hợp đồng nguyên tắc với đơn vị cung cấp đầy đủ các loại vật tư, vật liệu" như: Xi măng, gạch, cát, thép, sơn, tôn, thiết bị vệ sinh, thiết bị điện, dung dịch chống thấm, cửa nhôm kính...

Đáng chú ý, báo cáo đánh giá cho thấy Bên mời thầu đã có văn bản yêu cầu làm rõ E-HSDT đối với Công ty Quốc Khánh Hậu Giang vào ngày 14/11/2025. Đến ngày 17/11/2025, nhà thầu này có văn bản trả lời nhưng nội dung "không đáp ứng yêu cầu". Hệ quả là nhà thầu có giá thấp nhất bị loại.

Công ty Cổ phần Kỹ thuật Xây dựng Việt Long sau đó được đánh giá đạt kỹ thuật và trúng thầu với giá 1.879.096.693 đồng. Thời gian thực hiện hợp đồng là 40 ngày.

Chân dung Công ty Việt Long: "Gương mặt thân quen" tại Quận 3

Theo dữ liệu từ Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, Công ty Cổ phần Kỹ thuật Xây dựng Việt Long (Công ty Việt Long) có mã số doanh nghiệp 0310408790, được thành lập năm 2010. Địa chỉ tại 409/20 Nguyễn Trọng Tuyển, Phường Tân Sơn Hòa, TP HCM. Người đại diện pháp luật là ông Nguyễn Thành Trung.

Dữ liệu thống kê cho thấy, Công ty Việt Long là một nhà thầu dày dạn kinh nghiệm với lịch sử tham gia khoảng 100 gói thầu, trong đó trúng 68 gói. Đặc biệt trong năm 2025, nhà thầu này thể hiện phong độ ấn tượng khi tham gia 16 gói thầu và trúng tới 11 gói (tỷ lệ trúng thầu gần 69%).

Điểm đáng chú ý trong hồ sơ trúng thầu của Công ty Việt Long là sự hiện diện dày đặc tại các gói thầu do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Quận 3 làm chủ đầu tư hoặc bên mời thầu. Tính lũy kế, Việt Long đã trúng 21/38 gói thầu tham gia tại đơn vị này.

Chỉ tính riêng từ giữa năm 2025 đến nay, Việt Long đã trúng hàng loạt gói thầu tại BQLDA khu vực Quận 3, có thể kể đến như:

• Gói thầu Xây lắp thuộc dự án Sửa chữa trụ sở Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Quận 3 (trúng thầu tháng 6/2025).
• Gói thầu Xây lắp thuộc dự án Sửa chữa Trung tâm bồi dưỡng chính trị Quận 3 (trúng thầu tháng 6/2025).
• Gói thầu Xây lắp thuộc dự án Sửa chữa Trường Tiểu học Mê Linh (trúng thầu tháng 8/2025).

Ngoài ra, Việt Long cũng tích cực mở rộng địa bàn sang các đơn vị cấp phường như Phường Xuân Hòa, Phường Nhiêu Lộc... với các gói thầu xây lắp quy mô từ vài trăm triệu đến dưới 5 tỷ đồng.

Mối duyên nợ với "người quen" và dấu hỏi về tính cạnh tranh

Trở lại với gói thầu tại Phường Nhiêu Lộc, việc Công ty Quốc Khánh Hậu Giang bị loại vì thiếu hợp đồng nguyên tắc cung cấp vật tư là một tình huống khá "nhạy cảm" trong đấu thầu. Đối với một nhà thầu xây dựng chuyên nghiệp, việc chuẩn bị các hợp đồng cung cấp vật tư là yêu cầu cơ bản. Việc thiếu sót tài liệu này, và sau đó không bổ sung hoàn thiện khi được yêu cầu, dẫn đến việc bị loại dù giá thấp nhất, thường khiến dư luận đặt câu hỏi về động lực tham gia thầu thực sự của doanh nghiệp: Là để cạnh tranh sòng phẳng hay chỉ đóng vai trò lót đường?

Càng đáng nói hơn khi tra cứu lịch sử đấu thầu, Công ty Quốc Khánh Hậu Giang và Công ty Việt Long không phải là những người xa lạ. Hai đơn vị này từng liên danh với nhau để trúng thầu. Đơn cử, ngày 06/11/2024, tại gói thầu Xây lắp do Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng - Thương mại Bửu Thành mời thầu, Liên danh Quốc Khánh Hậu Giang – Việt Long đã được công bố trúng thầu với giá hơn 5,1 tỷ đồng.

Như vậy, ở gói thầu này (Phường Nhiêu Lộc), họ là đối thủ và Quốc Khánh Hậu Giang bị loại sơ đẳng giúp Việt Long thắng. Ở gói thầu khác, họ lại là đối tác thân thiết cùng hưởng lợi. Mối quan hệ "vừa là đối thủ, vừa là đối tác" này càng làm dấy lên những nghi ngại về tính khách quan, độc lập trong quá trình tham dự thầu của các bên.

Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định: "Luật Đấu thầu và Nghị định 214/2025/NĐ-CP hướng tới mục tiêu cao nhất là hiệu quả kinh tế và tính cạnh tranh. Việc Bên mời thầu đưa ra các tiêu chí kỹ thuật là cần thiết để đảm bảo chất lượng, nhưng cũng cần xem xét liệu các tiêu chí đó (như yêu cầu quá chi tiết về hợp đồng nguyên tắc vật tư ở giai đoạn dự thầu) có tạo rào cản không cần thiết hay không. Quan trọng hơn, nếu cơ quan chức năng phát hiện có dấu hiệu cố tình tạo hồ sơ không đạt để nhường thầu, dàn xếp giữa các nhà thầu 'thân hữu', thì đây có thể bị xem là hành vi thông thầu, vi phạm điều cấm của Luật Đấu thầu."

Đồng quan điểm, Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang cho rằng: "Trong bối cảnh đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, vai trò giám sát của chủ đầu tư là cực kỳ quan trọng. Đối với các nhà thầu thường xuyên trúng thầu sát giá hoặc trúng thầu nhờ đối thủ giá thấp bị loại bởi lỗi kỹ thuật, chủ đầu tư cần tăng cường giám sát chặt chẽ năng lực thực tế khi thi công. Nếu nhà thầu trúng nhiều gói cùng lúc nhưng nhân sự, máy móc không đáp ứng như hồ sơ dự thầu, chủ đầu tư phải xử lý nghiêm theo hợp đồng."

Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách tại Phường Nhiêu Lộc, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc kiểm tra, rà soát quy trình tổ chức đấu thầu tại gói thầu này, cũng như năng lực thực tế của đơn vị trúng thầu.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin.