Vai trò của Không quân Nga trong chiến dịch giải phóng Palmyra

Mạng tin debkafile của Israel ngày 27/3 cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đã quyết định yểm trợ trên không cho các lực lượng mặt đất của chính quyền Syria trong chiến dịch giải phóng Palmyra.

Trên thực tế, các lực lượng ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad không thể giải phóng và kiểm soát hữu hiệu toàn bộ thành phố chiến lược Palmyra, nếu không có sự yểm trợ của máy bay chiến đấu Nga. Sau khi rút về phía đông, các lực lượng IS sẽ tiếp tục tiêu hao quân đội Syria ở thị trấn này bằng các cuộc đột kích lẻ tẻ. Các lực lượng chính phủ Syria ở Palmyra sẽ vẫn phải dựa vào sự yểm trợ trên không của Nga.

Vấn đề được đặt ra là vì sao Tổng thống Putin lại giúp Quân đội Syria giành thắng lợi quân sự mang tính đột phá ở Palmyra, chỉ vài ngày sau khi ông rút lại sự yểm trợ trên không ở miền nam Syria để ép Tổng thống Assad ủng hộ thỏa thuận Mỹ-Nga về một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột Syria?

Các nguồn tin debkafile nêu ra hai giả thiết: Một là Palmyra có tầm quan trọng chiến lược với Sở chỉ huy Nga vì việc giành lại thị trấn này sẽ mở đường cho các lực lượng chính quyền Syria tiến đánh đại bản doanh Raqqa của IS nằm cách đó 225 km. Hai là Palmyra còn là cánh cổng tới Deir ez-Zour, cách biên giới Iraq 188 km về phía đông. Đối với Nga, Deir ez-Zour có tầm quan trọng hơn Raqqa vì là chìa khóa để kiểm soát thung lũng Euphrates và tuyến đường tới Baghdad từ Syria. Những đánh giá này chủ yếu dựa trên các tính toán chiến lược của Moscow nhằm củng cố sự kiểm soát đối với Syria.

Các nhà phân tích quân sự và tình báo cho rằng Mỹ và Nga đều chấp thuận nguyên tắc cuối cùng Tổng thống Assad phải ra đi, nhưng đang bất đồng về thời điểm chuyển giao quyền lực của nhà lãnh đạo Syria. Mỹ muốn thực hiện sớm, bắt đầu chuyển giao từ tháng 8/2016 và đưa các nhóm đối lập tại Syria vào những vị trí có ảnh hưởng thực sự.

Tổng thống Mỹ Barack Obama muốn thể hiện với Ả-rập Xê-út và các nước vùng Vịnh rằng ông giữ lời hứa hạ bệ Tổng thống Assad trước khi rời Nhà Trắng vào tháng 1/2017. Mỹ cũng muốn phe đối lập Syria có vị thế tốt hơn trong thỏa thuận về tương lai của đất nước Syria. Tuy nhiên, ông Putin muốn trì hoãn vì còn có vấn đề khác phải giải quyết trước. Sự can dự quân sự của Nga đã giúp quân đội Syria cùng các đồng minh Iran và Hezbollah ổn định chỗ đứng và thậm chí giành một số thắng lợi quan trọng trước các lực lượng nổi dậy ở miền trung và bắc Syria.

Mặc dù phối hợp toàn diện với nhau, song mối quan hệ thân mật giữa Nga và Iran đã thay đổi do quyết định của Kremlin làm việc với Nhà Trắng để chấm dứt cuộc chiến Syria và kết thúc thời kỳ Assad. Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei nhất quyết phản đối Nga-Mỹ đưa ra quyết định về sự ra đi của ông Assad cũng như lịch trình cho tiến trình này. Ông thậm chí tức giận hơn về cách ông Putin áp đặt Syria và biến nơi đây thành sân nhà của Nga ở Trung Đông. Rạn nứt với Tehran buộc ông Putin thông báo rút quân một phần khỏi Syria hôm 14/3.

Nga đang gây sức ép đối với chính quyền Syria và cả Iran. Trước hết, ông Putin ngừng yểm trợ trên không cho chính quyền Syria. Ngay lập tức, phiến quân IS chớp lấy cơ hội này và tiến đánh các thị trấn Nawa, Sheikh Maskin và Daraa ở miền nam Syria. Moscow hy vọng thất bại này sẽ dạy cho Tổng thống Asssad một bài học. Bước tiếp theo, Tổng thống Putin ra lệnh cho Không quân Nga nối lại các cuộc không kích ở phía đông để hỗ trợ quân đội Syria tiến đánh thành phố cổ Palmyra.

Các nguồn tin quân sự của debkafile nhấn mạnh rằng việc tái chiếm thành cổ Palmyra nằm ngoài khả năng của quân đội Syria nếu không có sự yểm trợ trên không của Nga. Moscow đã dạy cho ông Assad và Tehran một bài học rằng họ đã thắng trận nhờ vào sự yểm trợ trên không của Nga, và thất bại ở miền Nam đã đủ để chứng minh thực tế này.

Tuy nhiên, việc giành thắng lợi tại Palmyra sẽ có thể khiến Tổng thống Assad trở nên cứng cổ hơn và càng chống lại áp lực của Mỹ buộc ông phải sớm từ chức.