Những yếu tố có thể "bào mòn" thận

Thận là cơ quan quan trọng trong cơ thể của con người. Tuy nhiên, chức năng của thận có thể bị suy giảm nếu bạn tiêu thụ nhiều muối, lười vận động, uống ít nước hay hút thuốc.

Theo Phương Mai/Zing 30/12/2022 00:38

Nhung yeu to co the — *Loại bỏ sớm các thói quen xấu có thể giúp bạn bảo vệ thận hiệu quả. Ảnh: Eatthis.*

Thận là cơ quan có kích thước bằng nắm tay nằm ở dưới cùng của lồng xương sườn, ở cả hai bên cột sống. Cơ quan này có nhiều chức năng, quan trọng nhất là lọc các chất thải, nước thừa và tạp chất khác ra khỏi máu.

Ngoài ra, thận có tác dụng điều chỉnh nồng độ pH, muối và kali trong cơ thể. Chúng cũng sản xuất các hormone điều chỉnh huyết áp và kiểm soát việc sản xuất tế bào hồng cầu. Thận cũng chịu trách nhiệm kích hoạt một dạng vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi để tạo xương và điều chỉnh chức năng cơ bắp.

Vì vậy, việc duy trì chức năng của thận là điều quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn. Bằng cách giữ cho thận khỏe mạnh, cơ thể sẽ lọc và loại bỏ chất thải đúng cách, đồng thời sản xuất hormone để hoạt động bình thường. Dưới đây là một số thói quen cần tránh và cách để bảo vệ thận khỏe mạnh.

Yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh thận

Theo Tổ chức Thận Quốc gia Mỹ, không quá muộn để bỏ những hành vi gây hại cho thận này. Dưới đây là những thói quen phổ biến mà bạn có thể không nhận ra đang gây áp lực lên thận của mình.

Ăn nhiều muối: Hầu hết mặt hàng thực phẩm đóng gói và ăn liền đều chứa nhiều muối. Lượng muối cao có tác động tiêu cực nghiêm trọng đến chức năng thận và làm tăng huyết áp, đồng thời làm giảm tác dụng của các loại thuốc bảo vệ khác.

Hút thuốc: Theo India Times, thói quen này làm tăng gấp đôi tốc độ suy thận. Thuốc lá là chất gây co thắt mạch máu mạnh và do đó làm tăng huyết áp. Nó có thể gây tổn thương trực tiếp đến tim và mạch máu, từ đó làm tăng tỷ lệ mắc bệnh đau tim và đột quỵ não.

Thuốc lá chứa hơn 400 hóa chất độc hại như hắc ín, asen, formaldehyde, carbon monoxide... Trong đó, nicotine có tính gây nghiện cao. Hầu như tất cả cơ quan và chức năng của cơ thể đều bị ảnh hưởng tiêu cực bởi việc hút thuốc. Hút thuốc là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh ung thư trong cơ thể.

Lười vận động: Hành vi ngồi một chỗ trong thời gian dài, không hoạt động là yếu tố rủi ro mạnh nhất. Ngồi trong thời gian dài hiện có liên quan đến sự phát triển của bệnh thận. Mặc dù các nhà nghiên cứu chưa rõ thời gian ít vận động ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của thận như thế nào, việc hoạt động thể chất nhiều hơn giúp cải thiện huyết áp và chuyển hóa glucose, cả hai yếu tố quan trọng đối với sức khỏe của thận.

Uống rượu quá mức: Uống quá nhiều rượu (> 7 ly/tuần đối với nữ, > 14 ly/tuần đối với nam) có tác động tiêu cực nghiêm trọng đến thận. Rượu làm cho chức năng lọc máu của thận kém hiệu quả hơn. Điều này cũng khiến người bệnh dễ bị mất nước và mất cân bằng điện giải. Đặc biệt, uống rượu và hút thuốc là sự kết hợp nguy hiểm cho cơ thể.

Lạm dụng thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn NSAID (thuốc chống viêm không steroid), có thể làm dịu cơn đau nhức của bạn, nhưng chúng dễ gây hại cho thận, đặc biệt nếu bạn đã bị bệnh thận. Tốt nhất là bạn nên giảm việc sử dụng NSAID thường xuyên và không bao giờ vượt quá liều lượng khuyến cáo.

Uống không đủ nước: Giữ đủ nước giúp thận loại bỏ natri và chất độc ra khỏi cơ thể dễ dàng. Uống nhiều nước cũng là một trong những cách tốt nhất để giảm đau đớn do sỏi thận. Những người có vấn đề về thận hoặc suy thận có thể cần hạn chế lượng nước uống vào, nhưng đối với hầu hết mọi người, uống 1,5-2 lít nước mỗi ngày là mục tiêu tốt cho sức khỏe.

Thiếu ngủ: Một đêm ngon giấc rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể nói chung và thận nói riêng. Chức năng thận được điều chỉnh bởi chu kỳ thức-ngủ giúp điều phối khối lượng công việc của thận trong 24 giờ.

Những điều chỉnh để có thận khỏe mạnh

Theo Healthline, lối sống hiện đại đã mang đến những vấn đề khác như thiếu ngủ, lạm dụng thuốc, thực phẩm tạp nhiễm, ô nhiễm,... Để bảo vệ thận luôn khỏe mạnh, bạn nên điều chỉnh lối sống tích cực dưới đây:

- Hoạt động thể chất tối thiểu 30 phút ở mức độ vừa phải trong 5 ngày trở lên mỗi tuần hoặc 20 phút hoạt động mạnh 3 lần trở lên mỗi tuần.

- Ngừng hút thuốc và hạn chế uống rượu.

- Giảm muối và đường tinh luyện, ăn nhiều rau, trái cây, các loại hạt, đậu, thực vật, cá, trứng, ngũ cốc nguyên hạt và chất lỏng trong chế độ ăn hàng ngày.

- Đặt mục tiêu có cân nặng khỏe mạnh, giảm nguy cơ béo phì.

- Tránh các loại thuốc, thảo mộc và hóa chất bán sẵn không kê đơn.

- Theo dõi huyết áp: Huyết áp cao có thể gây tổn thương thận. Nếu huyết áp cao xảy ra cùng với các vấn đề sức khỏe khác như tiểu đường, bệnh tim hoặc cholesterol cao, tác động lên cơ thể bạn có thể rất lớn. Chỉ số huyết áp khỏe mạnh là 120/80. Tiền cao huyết áp nằm giữa điểm đó và 139/89. Huyết áp cao là trên 140/90.

- Uống nhiều nước: Đặt mục tiêu ít nhất 1,5-2 lít trong một ngày tùy thuộc vào sức khỏe và lối sống của bạn.

Muốn ăn uống lành mạnh nhưng hay stress công việc? Muốn tập thể dục đều đặn nhưng hay làm việc trễ? Mục Sức khỏe của Zing giới thiệu một số sách để đồng hành cùng bạn từ phòng gym đến đường chạy, từ văn phòng đến bếp ăn. Tuyển tập này sẽ cung cấp thêm nhiều lựa chọn, và bớt đi một số nỗi lo trên hành trình cân bằng cuộc sống hiện đại.

#thận #chức năng của thận #bảo vệ thận

Mối liên hệ giữa nhóm máu và nguy cơ mắc 4 bệnh nguy hiểm

Người có nhóm máu AB có khả năng mắc ung thư, đột quỵ, sa sút trí tuệ và bệnh tim cao hơn các nhóm máu khác.

Một số yếu tố nguy cơ dẫn tới ung thư, đột quỵ, sa sút trí tuệ và bệnh tim là hút thuốc, thừa cân, uống rượu quá nhiều. Ngoài ra, các chuyên gia còn đề cập tới mối quan hệ giữa nhóm máu và 4 căn bệnh trên.

Ung thư

Nghiên cứu gần đây cho thấy, nhóm máu của bạn có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc các loại ung thư. Theo Betterlife, những người có nhóm máu AB - nhóm máu ít phổ biến nhất - có khả năng bị chẩn đoán ung thư dạ dày cao hơn 21% so với nhóm máu khác.

Tuy nhiên, bất kể nhóm máu của bạn là gì, có một số cách để giảm nguy cơ ung thư dạ dày. Đó là duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau quả tươi, tập thể dục thường xuyên, bỏ hút thuốc, hạn chế uống rượu và tránh thực phẩm hun khói, nhiều muối.

Moi lien he giua nhom mau va nguy co mac 4 benh nguy hiem — Ảnh minh họa: Mymed

Đột quỵ

Một số phân tích ghi nhận, nhóm máu AB liên quan đến tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Kết luận công bố trên tạp chí Thrombosis and Haemostasis. Nhóm tác giả cho biết, 60% mối liên quan này có thể do một loại protein đông máu.

Một số đánh giá riêng biệt cũng đã liên hệ nhóm máu A với khả năng bị đột quỵ tăng lên.

Sa sút trí tuệ

Các chuyên gia thông tin, những người có nhóm máu AB có nguy cơ mắc các vấn đề về trí nhớ cao hơn 82% so với những người có nhóm máu O.

Lý do có thể là nhóm máu này dẫn đến những tình trạng như huyết áp cao, cholesterol cao và tiểu đường. Đó là các vấn đề sức khỏe dễ gây suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ.

Một số thay đổi trong lối sống sẽ giúp giảm nguy cơ mất trí nhớ như tập thể dục thường xuyên, ngủ từ 7-9 tiếng mỗi đêm, tránh căng thẳng, uống ít rượu, bỏ hút thuốc và duy trì một cuộc sống xã hội năng động.

Bệnh tim

Những người có nhóm máu A, B và AB có nguy cơ mắc bệnh mạch vành cao hơn 6,2% so với những người có nhóm máu O. Nhóm máu có vẻ liên quan nhiều tới tim vì tim bơm máu đến phần còn lại của cơ thể.

Mối liên hệ còn do gen ABO có ở những người mang nhóm máu A, B hoặc AB. Nhóm máu O không có gen này.

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim bằng nhiều biện pháp giống ngăn ngừa ung thư, sa sút trí tuệ và đột quỵ. Đó là ăn uống điều độ, không hút thuốc, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát các tình trạng như huyết áp cao và cholesterol cao.

Mối liên hệ giữa nhóm máu và nguy cơ đột quỵ

Một nghiên cứu quy mô lớn ghi nhận, những người có nhóm máu A đối mặt với khả năng bị đột quỵ cao hơn.

Mối liên hệ giữa nhóm máu và ung thư tuyến tụy

Người mang nhóm máu B có nguy cơ bị ung thư tuyến tụy cao hơn 72% so với nhóm máu O.

Xem chi tiết

6 thói quen hại cho thận nhiều người Việt không biết

Ngoài ăn nhiều muối, nhiều người Việt "sở hữu" những thói quen xấu khiến thận dễ bị tổn thương.

Thận có nhiệm vụ lọc và đào thải chất cặn bã trong cơ thể, giữ cho các yếu tố nước, điện giải, kiềm toan được quân bình. Nếu các chất thải này không được đào thải, người bệnh sẽ mệt mỏi, không làm việc nổi, thiếu máu, chán ăn, buồn nôn, mất ngủ, thậm chí hôn mê, co giật.

Tại Việt Nam, ước tính khoảng 5 triệu người bị suy thận, khoảng 26.000 người bị suy thận mạn tính giai đoạn cuối phải chạy thận nhân tạo và 8.000 ca mắc mới mỗi năm. Theo các bác sĩ, một trong những yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh thận là do thói quen ăn uống, sinh hoạt, lối sống. Dưới đây là những thói quen hại cho thận mà nhiều người không biết.

Ăn nhiều thịt đỏ

Khoa Nội thận - Thận nhân tạo (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) ghi nhận sự gia tăng số lượng người trẻ tuổi bị sỏi thận do tăng axit uric. Nguyên nhân chính được nghĩ tới là thói quen ăn quá nhiều đạm, có trong thịt đỏ, hải sản.

Tuần trước, chị N.K.T, 20 tuổi phải đi khám ở Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM vì đau quặn sau lưng trái, tiểu ra máu. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số axit uric của chị T. cao, siêu âm, chụp X-quang phát hiện một viên sỏi thận 10mm kẹt ở niệu quản.

Bác sĩ chỉ định bệnh nhân bắt buộc phải can thiệp tán sỏi, nếu để lâu sẽ gây hư thận. Kể với bác sĩ, chị T. nói uống rất ít nước, chỉ 1-2 ly/ngày bất kể mùa nào. Thời gian gần đây, chị hay đi ăn uống cùng bạn bè, món ăn ưa thích là thịt nướng và các đồ ăn nhanh nên chị ăn rất nhiều.

Theo các bác sĩ, thịt (đặc biệt là thịt đỏ) nhiều chất đạm (protein) khi vào cơ thể sẽ khiến sự hình thành axit quá mức trong hệ thống cơ thể. Thận phải làm việc quá mức lâu dần dễ bị hư tổn.

Không nên ăn các thức ăn có quá nhiều chất đạm khiến tăng urê gây quá tải cho thận. Nếu tính theo ngày, lượng thịt đỏ không nên vượt quá 70g (thịt đã chế biến chín), tương đương khoảng 100g/ngày thịt sống, theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.

Ăn quá mặn

TS.BS Phạm Đức Minh, Chủ nhiệm Bộ môn – Khoa Dinh dưỡng (Bệnh viện Quân y 103) cho hay ăn mặn khiến tuần hoàn máu tăng đến cầu thận, buộc thận phải làm việc nhiều dẫn đến suy thận.

Bệnh nhân đã bị bệnh thận nếu ăn nhiều muối sẽ suy chức năng nhanh hơn, ngược lại nếu ăn ít muối thì chức năng thận được cải tạo tốt hơn hoặc chậm lại quá trình suy giảm. Muối còn là nguyên nhân dẫn đến sỏi thận, thận nhiễm mỡ.

Tốt nhất không nên tiêu thụ quá 5 gam muối mỗi ngày (tương đương một muỗng cà phê gạt ngang). Để giảm muối, cần hạn chế các loại đồ hộp, thực phẩm chế biến sẵn như lạp xưởng, xúc xích, khô, mắm…

Hút nhiều thuốc lá

Hút thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, làm thận tổn thương và hoạt động kém hiệu quả. Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ ung thư thận lên gấp rưỡi so với người không hút.

Ít uống nước; ít ăn hoa quả, rau xanh

Nhiều bệnh nhân sỏi thận nguyên nhân chủ yếu nhất do uống ít nước. Không uống đủ nước, các chất độc, chất thải tích tụ lại, cơ thể sẽ chóng mệt. Nếu kéo dài, có thể gây các bệnh lý thận tiết niệu như suy thận cấp, bệnh lý sỏi thận, nhiễm trùng đường tiểu.

6 thoi quen hai cho than nhieu nguoi Viet khong biet — *Thực tế chưa có thực phẩm nào chứng minh được là bổ thận, nên duy trì chế độ ăn hài hoà, đầy đủ dưỡng chất.*

Ăn uống lành mạnh là lời khuyên của chuyên gia dinh dưỡng hay bác sĩ chuyên về thận. Theo đó, bớt muối, chất bột đường, đạm; cần ăn nhiều hoa quả và rau xanh tươi, sạch là rất có lợi cho sức khoẻ nói chung và thận nói riêng. Thực tế chưa có thực phẩm nào chứng minh được là bổ thận. Vì vậy, nên duy trì chế độ ăn hài hoà, đầy đủ dưỡng chất là khoa học nhất. ThS.BS Huỳnh Ngọc Phương Thảo, Trưởng khoa Nội Thận – Thận nhân tạo Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM

Nhịn tiểu

Một thói quen xấu khác gây bệnh thận là nhịn đi tiểu. Nước tiểu bị giữ lại thường xuyên sẽ làm tăng áp lực cho thận, dẫn đến suy thận, sỏi thận và tiểu tiện mất kiểm soát.

Không kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết

Khoảng 50% người bệnh huyết áp rất cao mà không hề có triệu chứng và không biết mình mắc bệnh, về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chức năng thận. Bác sĩ khuyên kiểm tra huyết áp, đường huyết, đặc biệt với những người trên 40 tuổi.

Tăng huyết áp nếu đi kèm đái tháo đường, rối loạn lipid máu sẽ làm tổn thương thận nặng hơn. Người trẻ nếu mắc tăng huyết áp cần đến bác sĩ chuyên khoa để tìm nguyên nhân, đặc biệt cần phải lưu ý bệnh thận để điều trị sớm tránh gây tổn thương thận không hồi phục về sau.

Dùng thuốc bừa bãi

Theo ThS.BS Huỳnh Ngọc Phương Thảo, Trưởng Khoa Nội Thận – Thận nhân tạo Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, các thuốc giảm đau kháng viêm non-steroid chẳng hạn như ibuprofen, diclofenac, celecoxib… nếu dùng lâu dài có thể ảnh hưởng chức năng thận, thậm chí có thể dẫn đến suy thận giai đoạn cuối.

Vì vậy, chỉ nên dùng những thuốc này theo hướng dẫn của bác sĩ. Những loại thuốc không rõ nguồn gốc, dù chỉ là cây cỏ, thực phẩm chức năng cũng cần chuyển hoá và đào thải qua thận. Trước khi dùng bất cứ loại sản phẩm nào cần tham khảo ý kiến của nhà chuyên môn.

Xem chi tiết

Thực phẩm quen thuộc là “sát thủ” diệt ung thư, nên ăn mỗi ngày

Theo các chuyên gia sức khỏe, hai loại thực phẩm này vừa ngon lại có tác dụng phòng chống ung thư, bồi bổ cơ thể, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.

Ung thư xuất hiện là kết quả hoạt động của tế bào ung thư, nếu mắc thì khả năng chữa khỏi là rất thấp. Vì vậy, một khi tế bào ung thư ở giai đoạn đầu, nếu kịp thời khống chế thì sẽ hạn chế tối đa hoạt động của chúng, nên quan tâm nhiều hơn đến một số triệu chứng ung thư giai đoạn đầu.

Xem chi tiết

Đọc nhiều nhất

3 loại rau giúp tăng cường chức năng thận một cách tự nhiên

Nhiều nghiên cứu cho thấy bổ sung một số loại rau quen thuộc có thể hỗ trợ hoạt động đào thải độc tố, giúp thận vận hành trơn tru hơn mỗi ngày.

Gợi ý 2 món từ hạt dẻ giúp bổ thận, tốt cho sức khỏe người trung niên

Hạt dẻ giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp bổ thận, cải thiện tiêu hóa và tăng cường sức khỏe, đặc biệt phù hợp với người trung niên, cao tuổi.