Thuốc giảm đau là cứu cánh cho nhiều người khi gặp các cơn đau đầu, đau nhức xương khớp hay đau bụng kinh. Tuy nhiên, việc lạm dụng hoặc dùng sai cách có thể gây tổn thương gan, thận, hai cơ quan quan trọng trong việc lọc và thải độc của cơ thể.

Nhiều người có thói quen tự mua thuốc giảm đau mà không hỏi ý kiến bác sĩ, vô tình khiến cơ thể chịu tác hại âm thầm. Để dùng thuốc an toàn, cần hiểu rõ loại thuốc đang sử dụng, liều lượng và những nguyên tắc cơ bản giúp bảo vệ gan, thận.

Thuốc giảm đau, giải pháp nào cũng có nguy cơ

Thuốc giảm đau có nhiều loại khác nhau, phổ biến nhất là paracetamol (acetaminophen) và nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, diclofenac, naproxen…

Những thuốc này giúp giảm đau, hạ sốt, chống viêm hiệu quả. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai liều hoặc kéo dài, chúng có thể gây ngộ độc gan, tổn thương thận, viêm loét dạ dày, tá tràng và rối loạn đông máu.

Theo các chuyên gia y tế, paracetamol là thuốc an toàn khi dùng đúng liều, nhưng vượt quá 4g/ngày ở người lớn có thể gây hoại tử tế bào gan, thậm chí suy gan cấp. Trong khi đó, các thuốc nhóm NSAID lại làm giảm lưu lượng máu đến thận, tăng nguy cơ suy thận, phù, tăng huyết áp, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.

Dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan, thận do thuốc giảm đau

Người sử dụng thuốc giảm đau trong thời gian dài cần đặc biệt cảnh giác nếu cơ thể xuất hiện một số dấu hiệu bất thường. Những biểu hiện như vàng da, vàng mắt, buồn nôn, mệt mỏi hoặc nước tiểu sẫm màu có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan. Trong khi đó, sưng phù chân tay, đi tiểu ít, mệt lả hoặc đau vùng hông lưng có thể gợi ý tổn thương thận.

Ngoài ra, đau dạ dày, ợ nóng hoặc đi ngoài phân đen cũng là những cảnh báo nguy cơ viêm loét tiêu hóa do nhóm thuốc NSAID. Khi gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số này, người bệnh nên ngưng sử dụng thuốc ngay lập tức và đến cơ sở y tế để kiểm tra men gan và chức năng thận, tránh những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.

Nguyên tắc sử dụng thuốc giảm đau an toàn

Không tự ý dùng hoặc tăng liều: Chỉ sử dụng thuốc khi thật sự cần thiết và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Không dùng quá liều, không uống nhiều loại thuốc có cùng hoạt chất (ví dụ paracetamol trong nhiều dạng thuốc cảm cúm khác nhau).

Uống thuốc sau bữa ăn: Đối với các thuốc NSAID, nên uống sau bữa ăn no để giảm kích ứng niêm mạc dạ dày. Có thể uống cùng nhiều nước để giúp thải độc qua thận tốt hơn.

Hạn chế rượu, bia và thuốc lá: Rượu làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan và làm paracetamol trở nên độc hơn. Hút thuốc lá cũng làm giảm hiệu quả thuốc và tăng nguy cơ tác dụng phụ.

Không dùng kéo dài: Nếu phải dùng thuốc giảm đau thường xuyên (trên 10 ngày), cần được bác sĩ thăm khám để tìm nguyên nhân đau thay vì chỉ điều trị triệu chứng.

Đặc biệt lưu ý ở người có bệnh gan, thận, tim mạch: Những đối tượng này nên hạn chế hoặc thay thế thuốc giảm đau bằng biện pháp không dùng thuốc như chườm ấm, vật lý trị liệu, nghỉ ngơi, thiền, hoặc các bài tập thư giãn.

Theo các chuyên gia, phần lớn ngộ độc gan do thuốc giảm đau xuất phát từ việc tự mua thuốc và không đọc kỹ thành phần, đặc biệt khi dùng nhiều loại thuốc cảm hay hạ sốt cùng lúc, vượt quá liều paracetamol cho phép.

Bác sĩ khuyến cáo, nếu cần dùng thuốc thường xuyên, nên khám để xác định nguyên nhân đau mạn tính, từ bệnh cơ xương khớp đến thoái hóa cột sống. Dùng thuốc đúng cách giúp kiểm soát đau hiệu quả, tránh hại gan, thận, vì vậy, hãy đọc kỹ hướng dẫn, tuân thủ liều dùng và tái khám định kỳ khi cần.