Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, công tác đấu thầu là khâu then chốt trong quy trình đầu tư công, nhằm tìm ra nhà thầu có năng lực tốt nhất với chi phí hợp lý nhất, qua đó tiết kiệm ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tại Bắc Tân Uyên (TP HCM), kết quả lựa chọn nhà thầu tại dự án nâng cấp đường giao thông nông thôn mới đây đang để lại nhiều băn khoăn về tính cạnh tranh thực chất.

"Kịch bản" một nhà thầu tham dự

Ngày 13/11/2025, Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng khu vực Bắc Tân Uyên (gọi tắt là Ban QLDA Bắc Tân Uyên) đã ký Quyết định số 134/QĐ-BQLDAĐTXD phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu "Thi công xây dựng". Đây là hạng mục chính thuộc dự án "Nâng cấp, mở rộng BTXM đường Tân Thành 02, Tân Thành 08, Tân Thành 09".

Gói thầu có giá dự toán được duyệt là 5.240.095.319 đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách thành phố, được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng, phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ. Thời điểm đóng thầu là 10h00 ngày 03/11/2025.

Tuy nhiên, theo Biên bản mở thầu đã được công bố, đến thời điểm đóng thầu, chỉ có duy nhất một nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu (E-HSDT) là Công ty TNHH MTV Xây dựng Thương mại Công Minh (sau đây gọi tắt là Công ty Công Minh).

Do không có đối thủ cạnh tranh, Công ty Công Minh dễ dàng vượt qua các bước đánh giá về kỹ thuật và tài chính. Kết quả, doanh nghiệp này trúng thầu với giá 5.169.145.660 đồng.

Đáng chú ý, so với giá dự toán hơn 5,24 tỷ đồng, số tiền tiết kiệm được cho ngân sách nhà nước tại gói thầu này chỉ là 70.949.659 đồng, tương ứng với tỷ lệ tiết kiệm 1,35%. Đây là một tỷ lệ thấp trong bối cảnh các địa phương đang nỗ lực siết chặt chi tiêu công và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.

Năng lực của nhà thầu "quen mặt"

Theo dữ liệu từ Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, Công ty TNHH MTV Xây dựng Thương mại Công Minh có mã số doanh nghiệp 3700640522, được thành lập ngày 24/05/2005. Trụ sở chính đăng ký tại Ấp Bằng Lăng, Xã Bắc Tân Uyên, TP HCM.

Việc Công ty Công Minh trúng thầu tại Ban QLDA Bắc Tân Uyên không phải là điều quá bất ngờ. Doanh nghiệp này được xem là một nhà thầu "bản địa" với bề dày hoạt động xây lắp tại địa phương.

Dữ liệu phân tích hoạt động đấu thầu năm 2025 cho thấy, Công ty Công Minh đã tham gia nhiều gói thầu trên địa bàn tỉnh Bình Dương cũ. Trong đó, kịch bản "một mình một ngựa" tham dự và trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm thấp không phải là hiếm gặp.

Tại gói thầu nâng cấp đường Tân Thành 02, 08, 09 nói trên, nhà thầu cam kết thời gian thực hiện hợp đồng là 360 ngày (loại hợp đồng trọn gói). Để trúng thầu, Công ty Công Minh phải đáp ứng các yêu cầu về nhân sự chủ chốt, thiết bị thi công và năng lực tài chính theo E-HSMT số IB2500466231 đã phát hành.

Tuy nhiên, dư luận đặt câu hỏi: Khi không có sự so sánh, đối chiếu trực tiếp về giá và giải pháp kỹ thuật giữa các nhà thầu khác nhau, liệu Chủ đầu tư có lựa chọn được phương án tối ưu nhất? Việc trúng thầu sát giá có thực sự đảm bảo nguyên tắc "hiệu quả" được quy định tại Luật Đấu thầu?

Góc nhìn chuyên gia và quy định pháp luật

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và các văn bản hướng dẫn thi hành (như Nghị định 214/2025/NĐ-CP) luôn hướng đến mục tiêu cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.

"Tình trạng chỉ có một nhà thầu tham dự gói thầu rộng rãi qua mạng là vấn đề cần được các chủ đầu tư lưu tâm. Mặc dù pháp luật hiện hành (Điều 83 Nghị định 24/2024/NĐ-CP và hướng dẫn tại Nghị định 214/2025/NĐ-CP) cho phép chủ đầu tư xem xét, xử lý tình huống để mở thầu ngay hoặc gia hạn nếu ít hơn 3 nhà thầu, nhưng nếu tình trạng này diễn ra liên tục tại một đơn vị, cần xem xét lại tính cởi mở của hồ sơ mời thầu (E-HSMT) và công tác truyền thông dự án", Luật sư Lập nhận định.

Đồng quan điểm, Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang chia sẻ: "Tỷ lệ tiết kiệm dưới 2% cho một gói thầu xây lắp là con số khiêm tốn. Trong cơ chế thị trường, sự cạnh tranh về giá là động lực để các nhà thầu tối ưu hóa chi phí quản lý, áp dụng công nghệ mới. Khi thiếu vắng sự cạnh tranh, nhà nước có nguy cơ phải 'mua' dịch vụ với giá cao hơn mức cần thiết của thị trường".

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.