Ung thư không đến trong một ngày, mà là kết quả của những thay đổi âm thầm kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Việc lắng nghe cơ thể và phát hiện sớm những tín hiệu bất thường có thể cứu lấy mạng sống của bạn.
Rất nhiều người chỉ phát hiện ung thư khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, bởi họ cho rằng cơ thể mệt mỏi, sút cân hay rối loạn tiêu hóa chỉ là chuyện nhỏ. Nhưng chính những dấu hiệu tưởng chừng vô hại đó lại là lời cảnh báo sớm mà cơ thể đang gửi đến bạn.
Ung thư, sát thủ thầm lặng nhưng có thể phòng ngừa
Ung thư hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam, nhưng theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến 50% trường hợp có thể được phòng tránh nếu phát hiện sớm và thay đổi lối sống.
Điều đáng lo ngại là các triệu chứng ban đầu của ung thư thường không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường. Chính sự chủ quan và thói quen chịu đựng cho qua khiến nhiều người bỏ lỡ thời điểm vàng trong điều trị.
Những dấu hiệu thầm lặng dễ bị bỏ qua
Giảm cân nhanh không rõ nguyên nhân
Giảm cân đột ngột là một trong những dấu hiệu cảnh báo phổ biến nhất. Nếu bạn không ăn kiêng, không tập luyện quá mức mà vẫn giảm trên 5kg trong vòng vài tuần, đó có thể là biểu hiện sớm của ung thư dạ dày, tụy, phổi hoặc tuyến giáp.
Lý do là khi tế bào ung thư phát triển, chúng tiêu thụ năng lượng của cơ thể, đồng thời làm thay đổi quá trình trao đổi chất, khiến cơ thể sụt cân nhanh. Nhiều người cho rằng “ốm đi là tốt”, nhưng nếu sụt cân kèm theo mệt mỏi, ăn không ngon, chán ăn, hãy đi khám ngay.
Mệt mỏi kéo dài dù nghỉ ngơi đầy đủ
Cảm giác kiệt sức không lý do, ngủ bao nhiêu vẫn thấy mệt, có thể là tín hiệu của ung thư máu, gan, hoặc đại tràng. Khi ung thư phát triển, các tế bào ác tính chiếm mất nguồn dinh dưỡng, gây thiếu máu và làm giảm oxy trong máu khiến bạn luôn trong trạng thái uể oải, không tập trung được.
Khác với mệt do làm việc quá sức, mệt mỏi do ung thư thường dai dẳng, không cải thiện dù bạn đã nghỉ ngơi, ăn uống, thậm chí sau khi đi du lịch hay thư giãn.
Thay đổi thói quen tiêu hóa hoặc đại tiện
Đây là nhóm dấu hiệu thường bị xem nhẹ nhất. Tiêu chảy kéo dài, táo bón liên tục, đầy hơi, đau bụng âm ỉ, buồn nôn không rõ nguyên nhân hay đi ngoài có lẫn máu là những cảnh báo của ung thư đại tràng, dạ dày, gan hoặc tụy.
Đặc biệt, nếu bạn thấy phân có màu đen, mùi khét, hay đi cầu nhỏ dẹt như bút chì, đó có thể là dấu hiệu tắc nghẽn trong ruột do khối u.
Khó nuốt, khàn tiếng hoặc ho kéo dài
Ho dai dẳng trên 3 tuần, khàn giọng, nuốt nghẹn hay cảm giác vướng cổ họng là những dấu hiệu không nên bỏ qua. Nhiều người nghĩ đây là viêm họng, cảm cúm hay do thời tiết, nhưng thực tế đây có thể là biểu hiện sớm của ung thư vòm họng, thanh quản hoặc phổi.
Nếu ho kèm theo đờm có máu, đau ngực khi thở sâu hoặc nói chuyện, bạn cần đến cơ sở y tế để kiểm tra hình ảnh phổi hoặc nội soi đường hô hấp trên.
Khối u hoặc sưng bất thường
Bất kỳ khối u nào xuất hiện và tồn tại trên 2 tuần mà không giảm đi đều cần được kiểm tra. Ung thư vú, tuyến giáp, hạch bạch huyết hay buồng trứng đều có thể khởi phát từ những khối sưng nhỏ.
Ví dụ, khối u ở vú thường cứng, không đau và không di động; khối u vùng cổ hoặc nách thường sờ thấy rõ nhưng không biến mất theo thời gian. Đừng tự xoa bóp hay đắp thuốc – điều đó chỉ khiến bạn trì hoãn việc chẩn đoán sớm.
Thay đổi bất thường trên da
Da là tấm gương phản ánh sức khỏe nội tạng. Nếu bạn thấy các nốt ruồi thay đổi hình dạng, kích thước, viền không đều, màu sẫm hoặc chảy máu, đó có thể là ung thư da.
Ngoài ra, vàng da, vàng mắt là biểu hiện của bệnh lý gan hoặc tụy; ngứa da kéo dài có thể liên quan đến ung thư gan; còn da sạm, thâm quanh cổ và nách đôi khi cảnh báo nguy cơ ung thư nội tiết hoặc tiểu đường.
Chảy máu bất thường
Chảy máu không rõ nguyên nhân là dấu hiệu đáng lo. Phụ nữ sau mãn kinh có ra máu âm đạo, người ho ra máu, tiểu ra máu hay đại tiện ra máu đỏ tươi đều cần kiểm tra sớm.
Ung thư cổ tử cung, phổi, thận hay đại tràng đều có thể biểu hiện bằng hiện tượng chảy máu nhẹ lúc đầu, sau đó nặng dần. Nhiều người vì ngại hoặc chủ quan mà đến khi đi khám, bệnh đã ở giai đoạn muộn.
Vết thương lâu lành, nhiễm trùng tái phát
Nếu bạn bị trầy xước nhẹ nhưng vết thương lâu lành, hoặc hay bị viêm nhiễm da, nướu, miệng – có thể cơ thể đang suy giảm miễn dịch do tế bào ung thư phát triển. Người bị tiểu đường thường dễ gặp tình trạng này, nhưng nếu vết thương vẫn không cải thiện dù kiểm soát đường huyết tốt, hãy cẩn trọng.
Cách phòng ngừa ung thư hiệu quả
Ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ nướng, thịt đỏ; tăng rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại cá béo.
Không hút thuốc, hạn chế rượu bia: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, gan, vòm họng, thực quản.
Tập thể dục đều đặn: Duy trì 30 phút hoạt động thể chất mỗi ngày giúp tăng cường miễn dịch, giảm viêm và điều hòa nội tiết.
Giữ tinh thần tích cực: Căng thẳng kéo dài làm suy giảm miễn dịch, tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển.
Tầm soát định kỳ: Người trên 40 tuổi, hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư nên kiểm tra sớm các cơ quan nguy cơ cao như vú, cổ tử cung, gan, phổi, đại tràng.
Đừng coi nhẹ bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của cơ thể. Một xét nghiệm máu, một lần siêu âm hay nội soi có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, khi cơ hội chữa khỏi lên tới 80–90%.
Hãy để việc phòng bệnh trở thành thói quen, chứ không phải hành động muộn màng khi đã mắc bệnh.
