Được tổ chức ở thủ đô Vientiane của CHDCND Lào – nước hiện giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2016 - vào ngày 24/7, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM-49) đã gặp một số khó khăn trong việc tìm thấy điểm chung về tranh chấp Biển Đông giữa các nước thành ASEAN như Brunei, Malaysia, Philippines, Việt Nam và Trung Quốc.
 |
| Lễ khai mạc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 49 (AMM-49) tại thủ đô Vientiane, CHDCND Lào. Ảnh VOV |
Trong Tuyên bố chung, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN "tỏ ra lo ngại" về diễn biến hiện nay trên Biển Đông và cũng ghi nhận sự quan ngại của "một số" nước thành viên về "tình trạng bồi đắp đất và các hành động leo thang trong khu vực, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể phá hoại hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực”.
Trước đó, Trung Quốc đã bồi đắp trái phép và xây dựng ít nhất là 7 “đảo nhân tạo” trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam - được trang bị với đường băng cho phép tất cả các loại máy bay quân sự hạ và cất cánh cũng như nhiều vũ khí khí tài khác - để củng cố yêu sách lãnh thổ (tham lam phi lý) của nước này.
Giống như những tuyên bố trước đây, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN khẳng định tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Tuy nhiên, Tuyên bố chung của AMM-49 lại không đề cập trực tiếp đến phán quyết về Biển Đông ngày 12/7 của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye.
Campuchia đã ngăn cản việc đưa phán quyết của PCA vào Thông cáo chung AMM-49. Trước đó, Campuchia tuyên bố rằng tranh chấp hàng hải giữa Trung Quốc và một số nước thành viên ASEAN... không phải là một vấn đề khu vực.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tham gia AMM-49 khẳng định cam kết để giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, bao gồm việc tôn trọng đầy đủ các quy trình pháp lý và ngoại giao "phù hợp với luật pháp quốc tế”.
Tại AMM-49 ở Vientiane, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã tổ chức ít nhất hai cuộc họp đột xuất – một vào đêm Thứ Bảy (23/7) và một vào sáng Thứ Hai (25/7) để đạt được thỏa thuận về Tuyên bố chung.
Trong hai ngày 25 và 26/7, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN gặp gỡ các đối tác đến từ Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ và các đối tác đối thoại khác. Các cuộc gặp nói trên dự kiến sẽ tập trung vào các vấn đề an ninh, chống khủng bố và các vấn đề địa chính trị khác.