Một vật thể cực kỳ quý hiếm thời La Mã - được làm từ một chất từng có giá trị lớn hơn trọng lượng của nó bằng vàngđược khai quật trong cuộc khai quật vào năm 2023 tại địa điểm của một nhà tắm La Mã nằm trong khuôn viên của một câu lạc bộthể thaoở thành phố Carlisle, miền bắc nước Anh.
Kiểm tra vật thể này cho thấy nó được làm từ một chất mềm, bí ẩn, màu tím, nó chứa sáp ong và một nguyên tố được gọi là brom. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy vật thể quý hiếm này đại diện cho mẫu rắn của màu tím Tyrian—một loại chất màu nhân tạo được đánh giá cao trong thế giới cổ đại.
 |
| Ảnh minh họa. |
Thuốc nhuộm có màu tím được tiết ra bởi một số loài ốc biển săn mồi sống ở vùng Địa Trung Hải. Sản xuất màu tím Tyrian là một công việc vô cùng khó khăn. Quá trình này rất phức tạp và đòi hỏi phải thu thập hàng nghìn con ốc biển. Trên thực tế, người ta ước tính rằng cần phải xử lý tới 12.000 cá thể động vật thân mềm để tạo ra chỉ 1 gam thuốc nhuộm. Kết quả là nó cực kỳ đắt tiền trong thời La Mã, đến mức nó có giá trị hơn vàng, tính theo cân Anh. Chất màu thường được dành riêng cho tầng lớp thượng lưu trong xã hội sử dụng.
Frank Giecco, nhà khảo cổ học của công ty tư vấn khai thác mỏ Wardell Armstrong, người đã tham gia khai quật tại địa điểm Carlisle, cho biết trong một thông cáo báo chí: “Trong nhiều thiên niên kỷ, màu tím Tyrian là màu đắt nhất và được săn lùng nhiều nhất trên thế giới”.
Theo Giecco, việc tìm thấy một mẫu rắn, chẳng hạn như mẫu từ Carlisle, là một phát hiện đặc biệt bất thường. Giecco cho biết: “Đây là ví dụ duy nhất mà chúng tôi biết ở Bắc Âu - có thể là ví dụ duy nhất về mẫu chất màu rắn ở dạng bột màu sơn không được sử dụng ở bất kỳ đâu trong Đế chế La Mã”. "Các ví dụ đã được tìm thấy về nó trong các bức tranh treo tường (như ở Pompeii) và cả một số quan tài được sơn màu có địa vị cao từ tỉnh La Mã của Ai Cập."
Màu tím Tyrian được cho là lần đầu tiên được sản xuất vào thiên niên kỷ thứ 2 trước Công nguyên bởi người Phoenicians —một nền văn minh cổ xưa của vùng Địa Trung Hải có nguồn gốc ở vùng ven biển Levant, chủ yếu ở khu vực hiện do Lebanon hiện đại chiếm đóng. Sắc tố màu tím được sản xuất nổi tiếng nhất ở Tyre - một thành phố nằm ở Lebanon, một trong những khu định cư có người ở liên tục lâu đời nhất trên thế giới. Tuy nhiên, nó cũng được sản xuất ở các khu vực khác của Địa Trung Hải, chẳng hạn như Bắc Phi.
Sarah Irving, người phát ngôn của Hội đồng Cumberland, đơn vị đã hợp tác với Wardell Armstrong trong dự án khai quật, nói với Newsweek rằng mẫu màu tím Tyrian từ Carlisle có thể được sử dụng để vẽ các bức bích họa .
Đôi khi chất màu được sử dụng để sơn tường trong các tòa nhà công cộng lớn, cũng như nhà cửa và tài sản của giới thượng lưu. Tuy nhiên, nó cũng được dùng để nhuộm quần áo.
Các cuộc khai quật tại địa điểm nhà tắm La Mã cho đến nay đã tìm thấy hơn 2.800 phát hiện quan trọng, bao gồm hàng trăm đồng xu, đá quý chạm khắc và hai đầu đá hoành tráng ."Sau khi phát hiện ra hai cái đầu tượng đài La Mã và các hiện vật quý giá khác, dự án đang khai quật một số phát hiện hấp dẫn và có ý nghĩa toàn cầu. Nhiều cuộc khai quật khác đã được lên kế hoạch, cũng như cơ hội đến thăm địa điểm và xem công việc động thổ đang diễn ra,"Ủy viên hội đồng Cumberland Anne Quilter cho biết trong thông cáo báo chí.