Lễ cúng Rằm tháng Chạp
Là mâm cỗ Rằm cuối năm nên với nhiều gia đình, mâm cỗ cúng ngày này luôn được chuẩn bị vô cùng tươm tất, nhiều gia đình còn đặt hàng giò chả thật sớm hay đi chợ đặt hàng từ trước để mâm cỗ được đầy đặn, ngon mắt.
Nếu như những ngày cúng rằm khác trong năm, người ta thường chỉ dâng hương hoa, trái cây lên bàn thờ cúng thì mâm cỗ cúng Rằm tháng Chạp là mâm cơm mặn, gồm nhiều món, trong đó có thêm bánh chưng.
Theo phong tục truyền thống thì một mâm cỗ cúng Rằm tháng Chạp đúng chuẩn thường sẽ có các món chính như bánh chưng, gà trống luộc, giò chả, măng miến, canh măng. Tùy theo thói quen và điều kiện của các gia đình mà sẽ có thêm các món ăn khác nữa. Ngày này, nhiều người còn chọn thật kĩ từng bông hoa cúc, hoa huệ hay trái phật thủ để dâng lên thờ cúng ông bà, tổ tiên.
Lễ cúng ông Công ông Táo
Lễ cúng tiễn ông Táo chầu trời thường được tiến hành bắt đầu từ tối ngày 22 tháng Chạp âm lịch. Dân gian quan niệm rằng lễ cúng ông Táo phải được tươm tất xong xuôi trước khi ông Táo bay về trời báo cáo mọi việc lớn nhỏ của gia đình trong một năm qua với Ngọc Hoàng, tức là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp.
Tuy nhiên điều này cũng có thể du di theo vùng miền, theo thói quen sinh hoạt của từng nơi. Nhiều gia đình vẫn tổ chức làm cơm cúng ông Công ông Táo vào buổi chiều, nhưng thường sẽ cố gắng hoàn thành trước khi trời tối.
Với lễ cúng này, nếu gia chủ có đặt ban thờ Táo quân gần bếp thì phải thắp hương cúng lễ ở ban thờ này. Nhưng thường các gia đình ít người có ban thờ riêng mà sẽ thắp hương chung ở ban thờ gia tiên.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo không cần quá cầu kì nhưng cần phải thể hiện được lòng thành của gia chủ. Tùy theo gia cảnh mà gia chủ sẽ chuẩn bị lễ mặn hoặc lễ chay dâng lên. Ngoài ra, theo tục xưa, nếu gia đình có trẻ con thì mâm cỗ cúng ông Táo sẽ có thêm gà trống choai, ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc hoàng để đứa trẻ lớn lên được mạnh mẽ, cứng cỏi, dũng cảm hiên ngang như chú gà.
Đồ lễ đi kèm sẽ có 3 bộ mũ áo cho 2 Táo ông và 1 Táo bà. Ở miền Bắc, người ta cúng thêm 1 con cá chép để làm phương tiện cho các Táo về trời, cá chép ở đây mang ý nghĩa “cá chép hóa Rồng”. Tới miền Trung, người dân cúng 1 con ngựa bằng giấy với yên cương đầy đủ. Riêng miền Nam thì có phần đơn giản hơn, chỉ cúng mũ áo và đôi hia là đủ.
Bày biện đồ lễ tươm tất xong xuôi, gia chủ thắp hương khấn vái, chờ hương tàn thì thắp thêm một tuần hương nữa để lễ tạ, sau đó đem vàng mã đi hóa. Cá chép sẽ được mang ra sông hồ gần nhà để thả cho ông Táo về trời.
Lễ cúng Tất Niên
 |
| Ảnh minh họa. |
Để kết thúc một năm, chuẩn bị đón chào những ngày năm mới, các gia đình tại Việt Nam thường tổ chức một bữa cơm cuối năm gọi là Lễ Tất niên vào chiều 30 Tết.
Với người Việt Nam, bữa cơm tất niên chiều 30 Tết là khoảnh khắc thiêng liêng của mọi gia đình. Là bữa cơm đoàn viên, gắn kết mọi thành viên, các thế hệ trong gia đình. Theo quan niệm xưa, gia đình nào càng đông đủ các thế hệ cùng dự bữa tất niên chứng tỏ gia đình đó “phúc lộc đề đa”, càng có nhiều may mắn.
Bên cạnh ý nghĩa gia đình đoàn tụ sum vầy, bữa cơm tất niên còn là nghi thức tiễn biệt năm cũ, sửa soạn đón năm mới, mời Ông Công Ông Táo về trần thế tiếp tục cai quản việc bếp núc. Sau bữa cơm tất niên còn là lúc mọi người trong gia đình sửa soạn cúng giao thừa, tiễn năm cũ và đón mừng năm mới.
Lễ Tất niên tại gia thường được tiến hành vào chiều 30 Tết. Tuy nhiên có những gia đình vì điều kiện thời gian, công việc cũng tổ chức vào các ngày trước đó, 29, 28,27 âm lịch…
* Thông tin chỉ mang tính tham khảo!