Sách Trịnh Công Sơn - Thư tình gửi một người tập hợp 300 bức thư mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn viết gửi Dao Ánh từ năm 1964 tới năm 1967. Tình cảm giữa nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Dao Ánh này nở theo một cách đặc biệt. Khi ở Huế, Trịnh Công Sơn thường tới nhà Ngô Vũ Bích Diễm - người ông viết tặng ca khúc Diễm xưa. Lúc ấy, Dao Ánh là em gái Diễm vẫn là cô gái bé nhỏ chạy quanh chị.
Khi biết Trịnh Công Sơn và Diễm không thể vượt qua được những cách ngăn để đến với nhau, Dao Ánh đã viết thư an ủi Trịnh Công Sơn. Bức thư đầu tiên họ gửi cho nhau vào năm 1964, khi ấy, Trịnh Công Sơn 25 tuổi, vừa tốt nghiệp trường Sư phạm Quy Nhơn, lên dạy học ở Blao (Bảo Lộc, Lâm Đồng). Còn Ngô Vũ Dao Ánh khi ấy 16 tuổi, nữ sinh trường Đồng Khánh.
300 lá thư tình gửi người con gái Huế
Trong những bức thư, Dao Ánh giãi bày tình cảm, an ủi nhạc sĩ sau khi ông chia tay Diễm. Thư qua lại, họ nảy sinh tình cảm, và dường như những gì mà Trịnh Công Sơn dành cho Dao Ánh sâu đậm hơn mối tình với chị gái của bà.
Những năm tháng ấy, Trịnh Công Sơn sống đơn độc trên một triền đồi mây mù bao phủ. Niềm vui của ông là đón nhận những bức thư từ cô gái Huế gửi tới. Có những bức thư Trịnh Công Sơn đọc đi đọc lại tới thuộc lòng từng dấu chấm, dấu phẩy, được ông gấp cẩn thận để dưới gối.
Nhiều đêm ngủ, Trịnh Công Sơn thường mơ thấy cô gái Huế. Trong bức thư ngày 2/9/1964, ông viết: "Anh hơi lạ lùng là suốt những ngày lên đây anh thường nằm mơ có Ánh. Có Ánh rất yên lành qua những con đường xa lạ của một mùa hè đã qua mà phượng vẫn còn đỏ ngời. Hình như trời vừa qua một cơn bão lụt nên con đường có vẻ xơ xác. Ánh mặc áo nâu, tóc mềm như mây có cả chiếc nơ màu nâu nhạt cài lên rất huyền hoặc. Anh còn nhớ là suốt con đường đi đó không khí bỗng ấm áp vô cùng. Anh đã trở dậy trong sự trống vắng dai dẳng ở đây”.
 |
| Ngô Vũ Dao Ánh thời trẻ. |
Những bức thư của Dao Ánh là niềm mong mỏi, là bầu bạn, nguồn động viên quan trọng với Trịnh Công Sơn trong mấy năm ông dạy học ở Lâm Đồng.
Trong một bức thư hôm 26/2/1965, Trịnh Công Sơn viết: “Anh đọc thư Ánh từ chiều hôm qua. Cũng như tháng 8 năm ngoái, thư Ánh vẫn là thư đầu tiên trong những ngày mòn mỏi của anh ở đây. Anh đã đọc thư bao nhiêu lần. Và để mừng những tờ thư đó, anh đã mặc áo ấm vào đêm, uống thật say một mình rồi trở về cầm những tờ thư còn thơm mùi thơm quen thuộc đó mà ngủ. Bạch lạp thì cháy âm thầm trên giấc ngủ đó của anh".
Trịnh Công Sơn cũng thường chia sẻ với Dao Ánh về một cuốn sách ông mới đọc, một bài hát mới sáng tác, những cảm xúc trong buổi sớm, chiều tà hay đêm khuya, khi thời tiết, thiên nhiên có sự thay đổi.
Dao Ánh là nguồn cảm hứng cho Trịnh Công Sơn viết nhiều ca khúc như Tuổi đá buồn, Mưa hồng, Còn tuổi nào cho em, Như cánh vạc bay, Lời buồn thánh, Chiều một mình qua phố, Ru em từng ngón xuân nồng.... Những dòng thư năm 1965 thể hiện điều đó: “Những ngày này anh vẫn chưa làm được gì ngoài phí bỏ những giờ dài dẳng để ngồi đốt thuốc và nhìn hoài khoảng đất trời trước mặt. Anh đã viết xong một bản nhạc cho Ánh. Ru mãi ngàn năm hay Ru em từng ngón xuân hồng”.
Chân dung chàng trai phiền muộn trên cao nguyên
Những bức thư mà Trịnh Công Sơn viết không chỉ thể hiện tình cảm nhớ nhung của một người con trai gửi người con gái. Ở đó, ông giãi bày nhiều suy nghĩ, tâm trạng, quan điểm của mình, qua đó, có thể cho thấy chân dung tuổi trẻ của vị nhạc sĩ tài hoa.
 |
| Sách Thư tình gửi một người tập hợp 300 bức thư Trịnh Công Sơn gửi Dao Ánh. |
Trịnh Công Sơn thường xuyên nhắc tới sự cô đơn của mình. Khi mới tới Blao, Trịnh Công Sơn viết cho Dao Ánh: “Vùng đất này như một miền bỏ hoang mà anh đã hiện diện ở đây làm loài củi mục. Suốt ngày im câm như một số phận không tên, không tuổi, không còn dĩ vãng - tương lai”.
Một dòng thư viết năm 1964 cho thấy Trịnh Công Sơn giai đoạn đó luôn luôn dằn vặt, trăn trở, cố định nghĩa bản thân mình: “Anh có cảm giác mình là một hóa - thân - phiền - muộn treo lửng lơ trong một khoảng không nào đó. Không là đỉnh cao. Không là vực sâu. Một cái gì mang mang không rõ ràng”.
Giữa căn nhà chênh vênh ở triền dốc, buổi chiều chỉ có tiếng gió hú não nuột về “ru anh ngủ”, Trịnh Công Sơn tâm sự với người yêu: “Anh cảm thấy như mình càng ngày càng đi vào những bất lực và vô vọng to tát hơn. Càng cố vùng vẫy thì càng bị siết lại hay càng bị ngợp chới với hơn”.
Những dòng thư như những vần thơ, đẹp đẽ, lãng mạn, nhưng cũng chất chứa bao suy tưởng. Bức thư viết tại Blao ngày 17/2/1965 với những con chữ đẹp và buồn nao lòng: Đêm đã dày. Trăng sáng mênh mông trên vùng đồi đã ngủ mê. Anh mong vào giấc ngủ này có năm ngón tay dài giá rét. Ánh cũng đã ngủ rồi có lẽ thế. Bây giờ anh còn ai còn ai. Ánh đã xa rồi làm sao nghe được những lời kêu rên âm thầm này, như ngôn ngữ của một loài kiến nhỏ. Anh gọi Ánh bằng niềm hư - vô - thần - thoại yêu dấu. Anh sẽ nằm nhắm mắt và ngủ, giấc ngủ có những chồi -non - ngón - tay - mùa - xuân - thần - thoại. Ôi hư vô đã đầy một đời người”.
 |
| Trịnh Công Sơn và Dao Ánh gặp lại nhau sau nhiều năm xa cách. |
Trong những bức thư gửi Dao Ánh, Trịnh Công Sơn cũng thường xuyên bày tỏ những nghi ngại về cái kết hạnh phúc cho cả hai. Ông luôn tin sự tan vỡ, đau khổ là điều khó tránh khỏi. Năm 1967, nhạc sĩ chủ động chia tay Dao Ánh vì nghĩ không thể mang lại hạnh phúc như người yêu mong muốn. Dao Ánh sang Mỹ học tập, lập gia đình. Giữa hai người vẫn giữ mối quan hệ thân thiết, trân trọng nhau.
Năm 1993, sau gần 20 năm xa cách, khi Dao Ánh và Trịnh Công Sơn gặp lại, ông viết ca khúc Xin trả nợ người tặng riêng người tình Dao Ánh. Bức thư cuối cùng Trịnh Công Sơn gửi Dao Ánh vào ngày 17/1/2001 qua email. Gần ba tháng trước khi qua đời, khi nằm trên giường bệnh, Trịnh Công Sơn không thể cầm bút viết, nhưng ông vẫn nhớ tới Dao Ánh và nhờ người đánh máy gửi thư.