Bà Triệu là vị nữ anh hùng đã khắc sâu tên tuổi mình vào sử sách như biểu tượng của lòng kiêu hãnh, khí phách và tinh thần tự do bất khuất của phụ nữ Việt Nam. Bà có tên thật là Triệu Thị Trinh, sinh vào đầu thế kỷ thứ 3, khi nước ta còn chịu ách đô hộ của nhà Ngô phương Bắc. Trong bối cảnh nhân dân lầm than, Bà Triệu đã đứng lên khởi nghĩa ở vùng núi Nưa, Thanh Hóa, kêu gọi hàng ngàn nghĩa sĩ cùng chung tay đánh đuổi quân xâm lược. Mới chỉ 20 tuổi, bà đã trở thành biểu tượng của sức mạnh và lòng quả cảm, được nhân dân tôn xưng là “Nhụy Kiều tướng quân”.

Dù sự nghiệp không thành và hi sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, Bà Triệu đã để lại một lời tuyên ngôn khắc sâu vào tinh thần dân tộc Việt suốt gần hai thiên niên kỷ:

“Tôi chỉ muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở biển Đông. Chứ tôi không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người”

Câu nói ấy không chỉ thể hiện ý chí chiến đấu kiên cường mà còn bộc lộ khát vọng tự do cháy bỏng của một con người không chấp nhận sống cúi đầu. “Cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ” là hình ảnh ẩn dụ đầy khí phách, tượng trưng cho tinh thần vượt qua mọi giới hạn, dám đương đầu với sóng gió, với định mệnh. Trong khi đó, “không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người” là lời khẳng định dõng dạc về phẩm giá và tự tôn của người phụ nữ – một tuyên ngôn vượt thời đại, vang dội như tiếng sấm giữa một thời đại mà định kiến về giới còn hết sức nặng nề.

Đền thờ Bà Triệu ở Thanh Hóa. Ảnh: Quốc Lê.

Trong lịch sử nhân loại, hiếm có thời đại nào mà tiếng nói của một người phụ nữ trẻ lại có thể trở thành biểu tượng cho ý chí độc lập dân tộc như vậy. Bà Triệu không chỉ là một tướng lĩnh tài ba mà còn là người khơi nguồn cảm hứng cho các thế hệ phụ nữ Việt Nam sau này, từ phụ nữ trong các cuộc chiến chống quân xâm lược phương Bắc, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cho đến những người phụ nữ bình dị trong đời sống hôm nay, những người vẫn đang “cưỡi gió, đạp sóng” trên con đường riêng của mình, để sống trọn vẹn với lý tưởng và trách nhiệm của người phụ nữ trong thời đại mới.

Không chỉ thấm đẫm hào khí lịch sử, câu nói của Bà Triệu còn là một thông điệp bất diệt về quyền được lựa chọn và quyền được sống tự do của người phụ nữ. Trong xã hội hiện đại, khi phụ nữ Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trong mọi lĩnh vực – từ chính trị, kinh tế, khoa học cho đến nghệ thuật – tinh thần ấy vẫn còn nguyên giá trị. Mỗi người phụ nữ, dù ở bất kỳ vai trò nào, đều có thể tìm thấy trong lời nói ấy nguồn sức mạnh để không ngừng vươn lên, tự tin làm chủ cuộc đời mình.

Gần 1.800 năm đã trôi qua, câu nói của Bà Triệu vẫn vang vọng như một lời khẳng định mãnh liệt rằng: Phụ nữ Việt Nam không chỉ biết hy sinh, mà còn biết đấu tranh, biết mơ ước, biết tự đứng lên giữa phong ba bão táp để bảo vệ điều mình tin là đúng.

Nhân ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, khi nhắc lại lời tuyên ngôn ấy, chúng ta không chỉ tri ân một vị nữ anh hùng mà còn tôn vinh tinh thần bất khuất của mọi người phụ nữ Việt Nam – những người đã, đang và sẽ tiếp tục “cưỡi gió, đạp sóng” trên hành trình khẳng định giá trị và vẻ đẹp bất diệt của chính mình.