Tên lửa “3 ngón tay thần chết” của phòng không VN

Hệ thống tên lửa phòng không tầm trung 2K12 Kub (NATO định danh SA-6) do Viện Nghiên cứu Khoa học Thiết kế Cơ khí Tikhomirov – NIIP (Liên Xô) nghiên cứu phát triển từ năm 1957 và chính thức đưa vào trang bị năm 1967.

2K12 Kub thiết kế thực hiện nhiệm vụ phòng không tầm trung bảo vệ mục tiêu chiến lược (thành phố, cơ sở công nghiệp – quân sự…) và nhiệm vụ phòng không lục quân (đi kèm đội hình xe tăng, xe bọc thép).

Hệ thống 2K12 Kub được xuất khẩu tới nhiều quốc gia (trong đó có Việt Nam) và tham gia hàng loạt cuộc chiến tranh. Lần đầu tiên 2K12 Kub có mặt trên chiến trường là trong cuộc chiến Yom Kippur 1973. Cũng tại đây, biệt danh “3 ngón tay thần chết” được phi công Israel dành tặng cho nó vì những tổn hại kinh hoàng 2K12 Kub gây ra đối với Không quân Israel.

Khi đó, lực lượng phòng không Ai Cập dùng hệ thống tên lửa 2K12 Kub phóng 95 quả đạn bắn hạ 64 chiến đấu cơ Israel, đạt tỷ lệ tiêu diệt 1,4 tên lửa/máy bay – con số rất ấn tượng đối với bất kỳ hệ thống tên lửa đối không nào. Phi công Isarel “kinh hoàng” gọi 3 quả tên lửa đặt trên bệ phóng của hệ thống 2K12 là “3 ngón tay thần chết”.

Giai đoạn 1979-1980, theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockhom (SIPRI), Việt Nam nhận được 10 hệ thống tên lửa phòng không tầm trung 2K12 Kub cùng 600 quả đạn tên lửa 3M9.

Hệ thống 2K12 Kub được thiết kế gồm các thành phần: đài radar điều khiển hỏa lực 1S91; 4 bệ phóng di động (mỗi bệ 3 đạn tên lửa) và các thành phần hỗ trợ. Các bệ phóng và radar đều được đặt trên xe bánh xích đem lại khả năng cơ động cao.

Trong đó, đài radar điều khiển hỏa lực 1S91 làm nhiệm vụ phát hiện theo dõi mục tiêu (tầm hoạt động 75km)  và dẫn đường tên lửa đánh chặn mục tiêu.

Bệ phóng di động lắp 3 đạn tên lửa đối không 3M9 nặng 599kg. Tên lửa trang bị 2 động cơ khởi tốc và động cơ hành trình cho phép đạt tốc độ gần Mach 2,8, tầm bắn hiệu quả 3-24km, độ cao diệt mục tiêu từ 50m tới 12km.

Hệ thống 2K12 Kub có thể sử dụng tham số mục tiêu từ các đài radar cảnh giới P-12 (tầm hoạt động 200km), P-15 (tầm hoạt động 150km), P-40 (tầm hoạt động 370km) và radar đo cao PRV-11 (tầm hoạt động 240km) … để tăng khả năng tìm kiếm mục tiêu ở tầm xa và độ cao thấp.

Các đài radar bổ sung đều được đặt trên xe vận tải bánh lốp (hoặc bánh xích) để có tốc độ cao bắt kịp tốc độ hành tiến của các xe đài radar, bệ phóng trong hệ thống.

Trong chiến đấu, từ tham số mục tiêu do đài điều khiển 1S91 và các radar bổ sung cung cấp, tên lửa sẽ được phóng lên.

Ở pha đầu, tên lửa được điều khiển bằng radar mặt đất và ở pha cuối dùng đầu tự dẫn radar bán chủ động đặt trên tên lửa. Nguyên lý hoạt động đầu tự dẫn radar bán chủ động trên tên lửa là, radar đặt trên mặt đất sẽ phát sóng tới mục tiêu, các sóng phản xạ từ mục tiêu được bộ thu nhận tín hiệu đặt trong tên lửa bắt được, tín hiệu này sẽ chuyển thành các lệnh để điều khiển tên lửa chỉnh cánh lái, hướng vào mục tiêu.

Đầu đạn nặng 59kg nổ phân mảnh của đạn 3M9 được kích hoạt bằng ngòi nổ chạm (chạm vào mục tiêu mới nổ) hoặc ngòi nổ cận đích (cách mục tiêu khoảng phát nổ, bắn mảnh vào máy bay địch).  

Có thể nói, 2K12 Kub là sự bổ sung đáng giá cho lưới phòng không tầm trung bảo vệ bầu trời Việt Nam.