Theo báo cáo tổng hợp tình hình tài chính, tiền tệ trong nước và thế giới 6 tháng đầu năm 2013 của Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công thương), tỷ giá USD/VND giữ ổn định trong suốt 4 tháng đầu năm 2013 và bắt đầu có biến động tăng mạnh hơn từ đầu tháng 5 và trong suốt tháng 6.
Tính đến ngày 21/6/2013, tỷ giá bình quân liên ngân hàng giữa VND và USD ổn định ở mức 20.828 đồng/USD, tỷ giá mua trung bình của các NHTM tăng khoảng 0,9% so với đầu năm.
Tình trạng USD hóa tiếp tục giảm (đến cuối tháng 5, tỷ lệ tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán khoảng 11,82%, giảm so với mức 12,36% vào cuối năm 2012 và 15,84% vào thời điểm cuối năm 2011).
Đến thời điểm cuối tháng 6/2013, tỷ giá USD/VND tại các NHTM được niêm yết ở mức kịch trần biên độ, 21.036 đ/USD (giá bán ra). Trên thị trường tự do, giá USD được giao dịch ở mức cao 21.350 đồng/USD (mua vào) - 21.390 đồng/USD (bán ra).
Theo báo cáo này, một trong số nguyên nhân khiến tỷ giá USD/VND tăng mạnh trong tháng 6/2013 là do NHNN chào bán USD ở mức 21.036 đồng/USD - kịch trần biên độ 1%, điều này đồng nghĩa với việc rủi ro sẽ cao hơn khi các ngân hàng giữ trạng thái âm ngoại tệ.
Chính vì vậy, các NHTM trong những tuần gần đây luôn cố gắng duy trì trạng thái dương ngoại tệ, yếu tố tâm lý này là một trong những nguyên nhân gây xáo trộn trên thị trường trong tháng 6/2013.
Ngoài ra, tỷ giá còn tăng do cầu USD để nhập lậu vàng tăng cao khi chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới luôn ở mức cao (có thời điểm chênh lệch tới 7 triệu đồng/lượng); Nhập siêu tăng trở lại trong khi xuất khẩu một số mặt hàng chủ chốt gặp nhiều khó khăn do đó ngoại tệ mà các doanh nghiệp thu về và bán cho NHTM giảm đáng kể; Lãi suất huy động VND và USD ngày càng bị thu hẹp khiến một bộ phận người dân chuyển từ gửi tiết kiệm VND sang USD, khiến cầu USD tăng.
Tuy nhiên, báo cáo cũng cho rằng, xu thế tăng tỷ giá USD/VND thời gian qua chỉ mang tính thời điểm do sự mất cân bằng cung - cầu USD cục bộ.
Trong 6 tháng cuối năm, các yếu tố hỗ trợ cho sự ổn định của tỷ giá USD/VND vẫn khá khả quan. Bên cạnh đó là khẳng định của NHNN về việc không phá giá VND, tuy nhiên cũng sẽ không cố giữ tỷ giá USD/VND bằng mọi giá mà sẽ có những điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với yêu cầu của thị trường tại từng thời điểm.
Dự báo, tỷ giá USD/VND trong 6 tháng cuối năm sẽ tiếp tục là xu hướng tăng nhưng nằm trong tầm kiểm soát của NHNN, do vậy xu hướng này không gây ảnh hưởng lớn tới kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp cũng như gây xáo trộn đối với nền kinh tế.
Theo đó, nhiều khả năng, tỷ giá USD/VND trên thị trường tự do cuối năm 2013 sẽ tăng lên mức từ 21.500 - 21.700 đồng/USD dưới tác động của cầu USD tăng trong khi cung USD không có đột biến.