"Ngón tay thần chết" Buk-M1: Loại vũ khí gây tranh cãi nhất miền Đông Ukraine

Không phải xe tăng T-72B3 mà hệ thống Buk-M1 biệt danh "bốn ngón tay thần chết" mới là vũ khí gây tranh cãi nhất tại chiến trường miền Đông Ukraine.Ukraine cáo buộc Nga đã chuyển các hệ thống phòng không này cho phe ly khai tại miền Đông Ukraine để chống lại quân chính phủ.Cả Ukraine, phương Tây và nhóm điều tra viên quốc tế đều cho rằng phe ly khai Ukraine gây ra thảm kịch bắn hạ chiếc máy bay thương mại MH-17 tại miền Đông Ukraine vào năm 2014 làm 298 người thiệt mạng.Những bằng chứng thu thập sau đó cho thấy chính xác các mảnh vỡ của đạn tên lửa bắn ra từ hệ thống phòng không Buk-M1 là thủ phạm làm rơi chiếc máy bay chở khách thương mại này.Tuy nhiên Nga phủ nhận cáo buộc và cho rằng cuộc điều tra không khách quan, thậm chí Moscow còn đặt nghi vấn có thể đạn của hệ thống Buk-M1 bắn ra từ phía quân chính phủ, bởi Kiev cũng đang sở hữu lượng lớn vũ khí phòng không này.Cơ quan an ninh Ukraine (SBU, cho biết lái xe tải chở tên lửa Buk bắn rơi máy bay MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines đã bị bắt hai năm trước và đang thi hành án tù tại Ukraine."Chúng tôi xác định được người này trong số các tay súng ly khai vận chuyển tên lửa từ đại đội vận tải ở Donetsk", Mayakov, quan chức SBU nói. "Ba năm sau, chúng tôi bắt người này khi anh ta đang vượt biên từ Nga vào Ukraine mà không hay biết đã bị nghi ngờ. Anh ta đang thụ án tù ở Ukraine".Nhóm điều tra quốc tế do Hà Lan dẫn đầu đã truy nã 4 nghi phạm, gồm ba người Nga và một người Ukraine, liên quan tới vụ tấn công nhằm vào chiếc máy bay. Hình ảnh hệ thống Buk-M1 tại miền Đông Ukraine.Chính quyền Hà Lan cho biết Nga không hợp tác với cuộc điều tra và cũng không giao nộp các bị cáo.Bộ Ngoại giao Nga phủ nhận cáo buộc "bất hợp tác" này và tuyên bố cuộc điều tra nhằm làm tổn hại danh tiếng của Moscow.Cho đến thời điểm hiện tại tranh cãi về việc ai đã sử dụng hệ thống Buk-M1 để bắn hạ chiếc MH-17 tại miền Đông Ukraine vẫn chưa ngã ngũ.Tuy nhiên không thể phủ nhận rằng hệ thống Buk-M1 trong tay phe ly khai Ukraine đã gây cho không quân Ukraine nhiều thiệt hại.Tại chiến trường miền Đông đã có không ít máy bay vận tải, chiến đấu cơ, lẫn trực thăng của quân đội Ukraine bị phe ly khai bắn rơi.Một số nhà phân tích thì cho rằng, có thể phe ly khai đã bắn hạ MH-17 nhưng họ không cố ý, đây là việc nhầm lẫn đáng tiếc khi phe ly khai được huấn luyện không tốt nên không dễ dàng phát hiện ra máy bay thương mại với máy bay vận tải.Tuy nhiên các nhà phân tích từ Nga lại mạnh mẽ lên tiếng chỉ trích nhận định trên và cho rằng rất có thể chúng được bắn đi bởi quân chính phủ Ukraine.Việc ly khai Ukraine có trong tay hệ thống Buk-M1 cũng khiến người ta tranh cãi, trong khi Kiev cáo buộc Nga đã chuyển chúng cho phe ly khai thì lại có ý kiến cho rằng, chính quân chính phủ đã làm mất chúng vào tay lực lượng nổi dậy miền Đông.Tổ hợp Buk-M1 là một trong những hệ thống đánh chặn đáng sợ nhất thế giới thời điểm chúng ra đời.Buk-M1 là hệ thống tên lửa đất đối không tầm trung tự hành tiên tiến được phát triển bởi Liên Xô, chính thức ra đời vào năm 1984.Phiên bản Buk-M1 được phát triển dựa trên hệ thống Buk bắt đầu được chế tạo vào đầu những năm 1970. Trong khi đó tiền thân của Buk lại là tổ hợp tên lửa phòng không tầm ngắn 2K12 Kub (SA-6 Gainful).Buk-M1 được thiết kế với vai trò hệ thống phòng không chiến thuật chiến trường chuyên đi theo bảo vệ đội hình tiến quân của các sư đoàn cơ giới. Tổ hợp này đã lập nên vô số chiến công tại chiến trường Trung Đông.Hệ thống này được trang bị đài radar phát hiện và chỉ thị mục tiêu 9S18M1 Kupol-M1 sử dụng ăng ten mảng pha, các thành phần đặt trên xe tự hành bánh xích mới GM-567M có tính năng vượt trội so với các phiên bản phòng không trước đây của Liên Xô.Tổ hợp Buk-M1 trang bị đài chỉ huy 9S470M1 hoàn toàn mới, giữ vai trò trung tâm, điều phối hoạt động và liên kết các thành phần khác, đồng thời theo dõi, đánh giá và phân tích kết quả sau khi tên lửa được phóng đi.Xe mang phóng tự hành trang bị radar (TELAR) 9A310M1 của Buk-M1 sử dụng radar dẫn đường và nhận dạng mục tiêu nâng cấp, giúp tăng cự ly hoạt động thêm 25 - 30% so với phiên bản tiền nhiệm.Xác suất nhận dạng chính xác các mục tiêu khí động học và tên lửa đạn đạo của Buk-M1 được tăng lên 60%.Nhờ được hiện đại hóa, mặc dù vẫn sử dụng đạn tên lửa 9M38 (tầm bắn 35 km) nhưng xác suất tiêu diệt mục tiêu chỉ bằng 1 phát bắn của Buk-M1 đã tăng lên 95% so với 90% của Buk.Cho đến hiện tại, đây vẫn là một trong số những hệ thống phòng không tầm trung đáng gờm.

Không phải xe tăng T-72B3 mà hệ thống Buk-M1 biệt danh "bốn ngón tay thần chết" mới là vũ khí gây tranh cãi nhất tại chiến trường miền Đông Ukraine.

Ukraine cáo buộc Nga đã chuyển các hệ thống phòng không này cho phe ly khai tại miền Đông Ukraine để chống lại quân chính phủ.

Cả Ukraine, phương Tây và nhóm điều tra viên quốc tế đều cho rằng phe ly khai Ukraine gây ra thảm kịch bắn hạ chiếc máy bay thương mại MH-17 tại miền Đông Ukraine vào năm 2014 làm 298 người thiệt mạng.

Những bằng chứng thu thập sau đó cho thấy chính xác các mảnh vỡ của đạn tên lửa bắn ra từ hệ thống phòng không Buk-M1 là thủ phạm làm rơi chiếc máy bay chở khách thương mại này.

Tuy nhiên Nga phủ nhận cáo buộc và cho rằng cuộc điều tra không khách quan, thậm chí Moscow còn đặt nghi vấn có thể đạn của hệ thống Buk-M1 bắn ra từ phía quân chính phủ, bởi Kiev cũng đang sở hữu lượng lớn vũ khí phòng không này.

Cơ quan an ninh Ukraine (SBU, cho biết lái xe tải chở tên lửa Buk bắn rơi máy bay MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines đã bị bắt hai năm trước và đang thi hành án tù tại Ukraine.

"Chúng tôi xác định được người này trong số các tay súng ly khai vận chuyển tên lửa từ đại đội vận tải ở Donetsk", Mayakov, quan chức SBU nói. "Ba năm sau, chúng tôi bắt người này khi anh ta đang vượt biên từ Nga vào Ukraine mà không hay biết đã bị nghi ngờ. Anh ta đang thụ án tù ở Ukraine".

Nhóm điều tra quốc tế do Hà Lan dẫn đầu đã truy nã 4 nghi phạm, gồm ba người Nga và một người Ukraine, liên quan tới vụ tấn công nhằm vào chiếc máy bay. Hình ảnh hệ thống Buk-M1 tại miền Đông Ukraine.

Chính quyền Hà Lan cho biết Nga không hợp tác với cuộc điều tra và cũng không giao nộp các bị cáo.

Bộ Ngoại giao Nga phủ nhận cáo buộc "bất hợp tác" này và tuyên bố cuộc điều tra nhằm làm tổn hại danh tiếng của Moscow.

Cho đến thời điểm hiện tại tranh cãi về việc ai đã sử dụng hệ thống Buk-M1 để bắn hạ chiếc MH-17 tại miền Đông Ukraine vẫn chưa ngã ngũ.

Tuy nhiên không thể phủ nhận rằng hệ thống Buk-M1 trong tay phe ly khai Ukraine đã gây cho không quân Ukraine nhiều thiệt hại.

Tại chiến trường miền Đông đã có không ít máy bay vận tải, chiến đấu cơ, lẫn trực thăng của quân đội Ukraine bị phe ly khai bắn rơi.

Một số nhà phân tích thì cho rằng, có thể phe ly khai đã bắn hạ MH-17 nhưng họ không cố ý, đây là việc nhầm lẫn đáng tiếc khi phe ly khai được huấn luyện không tốt nên không dễ dàng phát hiện ra máy bay thương mại với máy bay vận tải.

Tuy nhiên các nhà phân tích từ Nga lại mạnh mẽ lên tiếng chỉ trích nhận định trên và cho rằng rất có thể chúng được bắn đi bởi quân chính phủ Ukraine.

Việc ly khai Ukraine có trong tay hệ thống Buk-M1 cũng khiến người ta tranh cãi, trong khi Kiev cáo buộc Nga đã chuyển chúng cho phe ly khai thì lại có ý kiến cho rằng, chính quân chính phủ đã làm mất chúng vào tay lực lượng nổi dậy miền Đông.

Tổ hợp Buk-M1 là một trong những hệ thống đánh chặn đáng sợ nhất thế giới thời điểm chúng ra đời.

Buk-M1 là hệ thống tên lửa đất đối không tầm trung tự hành tiên tiến được phát triển bởi Liên Xô, chính thức ra đời vào năm 1984.

Phiên bản Buk-M1 được phát triển dựa trên hệ thống Buk bắt đầu được chế tạo vào đầu những năm 1970. Trong khi đó tiền thân của Buk lại là tổ hợp tên lửa phòng không tầm ngắn 2K12 Kub (SA-6 Gainful).

Buk-M1 được thiết kế với vai trò hệ thống phòng không chiến thuật chiến trường chuyên đi theo bảo vệ đội hình tiến quân của các sư đoàn cơ giới. Tổ hợp này đã lập nên vô số chiến công tại chiến trường Trung Đông.

Hệ thống này được trang bị đài radar phát hiện và chỉ thị mục tiêu 9S18M1 Kupol-M1 sử dụng ăng ten mảng pha, các thành phần đặt trên xe tự hành bánh xích mới GM-567M có tính năng vượt trội so với các phiên bản phòng không trước đây của Liên Xô.

Tổ hợp Buk-M1 trang bị đài chỉ huy 9S470M1 hoàn toàn mới, giữ vai trò trung tâm, điều phối hoạt động và liên kết các thành phần khác, đồng thời theo dõi, đánh giá và phân tích kết quả sau khi tên lửa được phóng đi.

Xe mang phóng tự hành trang bị radar (TELAR) 9A310M1 của Buk-M1 sử dụng radar dẫn đường và nhận dạng mục tiêu nâng cấp, giúp tăng cự ly hoạt động thêm 25 - 30% so với phiên bản tiền nhiệm.

Xác suất nhận dạng chính xác các mục tiêu khí động học và tên lửa đạn đạo của Buk-M1 được tăng lên 60%.

Nhờ được hiện đại hóa, mặc dù vẫn sử dụng đạn tên lửa 9M38 (tầm bắn 35 km) nhưng xác suất tiêu diệt mục tiêu chỉ bằng 1 phát bắn của Buk-M1 đã tăng lên 95% so với 90% của Buk.

Cho đến hiện tại, đây vẫn là một trong số những hệ thống phòng không tầm trung đáng gờm.