Đối với tình trạng cá chết hàng loạt trên sông, người xót xa nhất chính là ngư dân hai bên bờ sông. Họ sống bằng nghề đánh bắt cá trên sông nhưng năm nào cũng phải chứng kiến thảm cảnh như vậy mà không hiểu vì sao.
Sau khi điều tra cẩn thận, người ta phát hiện ra rằng cá chết trên dòng sông thực sự có liên quan đến hà mã!
Làm thế nào mà tất cả điều này xảy ra?
Tại sông Mara ở Kenya có hơn 4.000 con hà mã, trong đó hà mã trưởng thành nặng khoảng 1.500 kg. Đối với một số lượng khổng lồ như vậy, lượng thức ăn mà nó cần hàng ngày là vô cùng lớn. Một con hà mã trưởng thành có thể ăn hơn 100 kg thức ăn mỗi ngày.
Chúng dành phần lớn thời gian ở dưới nước và chỉ lên bờ khi tìm kiếm thức ăn hoặc nghỉ ngơi. Sau khi thưởng thức cỏ tươi trên bờ, nó sẽ quay trở lại mặt nước để "nằm ị".
Ăn nhiều, tự nhiên thải phân nhiều. Hà mã bài tiết hơn 80 kg phân mỗi ngày. Vì phần lớn thời gian chúng được ngâm trong nước nên hầu hết phân được kéo ra cũng ở trong nước.
Một số người có thể bác bỏ rằng hà ị phân trong nước, chúng không thể thúc đẩy sự phát triển của thực vật thủy sinh và vi sinh vật? Sau đó, sự phát triển của thực vật thủy sinh có thể thúc đẩy sự phát triển lành tính của động vật. Về lý thuyết thì có.
Nhưng hà mã sống theo đàn. Ngay cả một nhóm hà mã nhỏ cũng có thể có hơn một chục hoặc hai mươi con hà mã, và thậm chí một nhóm lớn hà mã có thể có hàng trăm con hà mã. Khi rất nhiều hà mã tập hợp lại với nhau, chúng thải ra một lượng phân đáng kinh ngạc mỗi ngày.
Nếu là khi lưu lượng nước lớn, sông Mara hoàn toàn có thể rửa sạch phân do hà mã thải ra hàng ngày, không gây hại cho sinh thái mà còn có thể thúc đẩy sinh thái phát triển.
Tuy nhiên, kể từ cuối thế kỷ trước, con người đã trồng một số lượng lớn cây trồng ở hai bên lưu vực sông Mara, và cây trồng cần được bơm để tưới tiêu, lượng nước nông nghiệp thường xuyên và lớn đã làm giảm đáng kể dòng chảy của nước ở hạ lưu sông Mara.
Không chỉ vậy, lưu vực sông Mara còn có một mùa khô, cả hai nguyên nhân này đã khiến vùng hạ lưu sông Mara trong một thời gian dài luôn trong tình trạng khô hạn, hình thành nên những ao nhỏ trên mặt sông. Nơi có các nhóm hà mã, chúng kiếm ăn gần các ao nhỏ hàng ngày và kéo phân của chúng vào các ao nhỏ.
Mùa khô kéo dài nhiều tháng đã biến những ao hồ này thành những "ao phân" hôi thối, những con cá sống chung với những con hà mã này càng đáng thương hơn, một số con sẽ chết do nước có quá nhiều phân và thiếu oxy, còn một số con sẽ thậm chí chết vì chất độc do phân hà mã thải ra.
Khi mùa mưa đầu tiên đến hàng năm, lượng nước của sông Mara sẽ tăng vọt trong thời gian ngắn, toàn bộ lưu vực sông sẽ được thông trở lại, phân hà mã tích tụ trong vài tháng cũng sẽ bị nước cuốn trôi, hạ lưu sẽ bị bao phủ bởi phân do hà mã thải ra "không có ngõ cụt".
Hơn 4.000 con hà mã thải ra khoảng 8 tấn phân mỗi ngày, và nó tích tụ trong vài tháng. Khi bị lũ cuốn trôi, những phân này không ngừng phân hủy, tiêu thụ oxy trong nước, sinh ra khí độc và các chất có hại. Bầy cá ở hạ lưu theo đó cũng bị thiệt hại nên cá chết hàng đống.
Mặc dù hà mã đã giết rất nhiều cá, nhưng không thể săn bắt hoặc xua đuổi chúng, vì hà mã là loài có nguy cơ tuyệt chủng và nếu hà mã bị xua đuổi, không có gì đảm bảo rằng sẽ có những thay đổi lớn trong chuỗi sinh thái địa phương.
Tuy nhiên, người ta đã nhìn thấy cá chết do phân của hà mã dạt vào bờ, thu hút một số lượng lớn chim nước và chim ăn thịt đến kiếm ăn... Từ góc độ này, hà mã dường như đã làm một điều tốt cho các loài chim.
Có những thuận lợi và khó khăn để hà mã tồn tại trong khu vực địa phương. Điều quan trọng là xem xét thái độ và giải pháp của con người. Nếu chúng ta có thể tìm ra cách để tận dụng tốt nhất cả hai thế giới hoặc giảm bớt những bất lợi thì sẽ rất tuyệt.