Thấy có người rao bán dưa chuột mèo trên chợ chung cư, chị Lan Hương (ở Hà Đông, Hà Nội) liền đặt mua 2kg về ăn thử.
Chị Hương cho biết nhìn bên ngoài dưa mèo không khác gì quả dưa chuột nhưng trọng lượng lớn hơn nhiều. Người bán quảng cáo đây là dưa do bà con dân tộc người Mông thuộc các tỉnh vùng cao Tây Bắc như Sơn La, Lai Châu, Điện Biên… trồng và giữ giống từ lâu đời. Chúng còn có tên gọi khác là dưa Lu Đi.
"Dưa chuột thường chỉ nặng khoảng 100-200g/quả, nhưng dưa mèo nặng 0,8-1kg, thậm chí có quả nặng tới 2kg. Dưa của người Mông ngon, giòn, vị ngọt mát, đậm đà hơn dưa chuột. Đặc biệt, chúng đặc ruột, ít hạt nên phù hợp để dưa làm salad, nộm", chị Hương chia sẻ.
Tương tự, chị Hoa (ở Cầu Giấy, Hà Nội) mua dưa mèo trong chuyến du lịch đến huyện Mộc Châu, Sơn La rồi mang lên công ty làm quà cho các đồng nghiệp.
Chị kể: "Thấy 2 bên đường ở xã Vân Hồ bán loại dưa có kích thước "khủng", tôi nghĩ chắc là dưa chuột đột biến. Nhưng khi sà vào hỏi mới biết đây là dưa mèo của người dân tộc nơi đây. Lúc ăn thử thấy rất ngọt, lại đặc ruột, hơn nữa dưa được bà con dân tộc trồng nên càng yên tâm hơn, không lo có phun thuốc trừ sâu nên tôi mua về làm quà cho đồng nghiệp. Vừa nhìn thấy dưa, các chị em đã thích mê mẩn rồi tấm tắc khen vừa ngon vừa lạ.
Sau đó tôi mới biết ở Hà Nội cũng có một số người bán dưa chuột mèo trên chợ mạng. Năm nào đến mùa tôi cũng đặt mua về để ăn sống, làm nộm".
Anh Hưng (một người bán các loại đặc sản Tây Bắc ở chợ Xa La, Hà Đông, Hà Nội) cho biết dưa mèo vào mùa từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch hàng năm. Vì quả này có kích thước "khủng" nên lần đầu nhìn thấy nhiều người còn nghĩ đó là giống dưa chuột đột biến gen hay biến đổi gen. Khi biết đây là dưa bản địa, được người dân tộc trồng xen với ngô trên nương rẫy ở Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, mọi người thi nhau mua về để ăn.
1kg dưa mèo có giá từ 25.000-40.000 đồng/kg tùy thời điểm, đầu mùa giá đắt hơn, nhưng khi vào giữa mùa có nguồn cung dồi dào, giá dưa mèo bắt đầu hạ nhiệt.
Được biết, khi trồng loại dưa này không cần phải làm giàn cho dưa leo mà chúng bò luôn ra đất. Chúng chỉ thích hợp với khí hậu lạnh và từ độ cao 1.000m trở lên. Nếu trồng ở vùng khí hậu nóng, không có sương mù, gió mát thì cây còi cọc, không ra quả.
Trước đây chỉ có bà con dân tộc trồng dưa mèo rồi hái ăn hằng ngày. Sau này, khi du lịch vùng cao phát triển, bà con nơi đây hái quả đem bán cho khách du lịch ven quốc lộ hoặc các khách sạn, nhà hàng để tăng thêm nguồn thu. Dần dần, thứ quả này được biết tới nhiều hơn. Ở Hà Nội, nhiều tiểu thương rao bán giống dưa lạ này và rất đắt hàng vì tâm lý của người thành phố thích những loại quả sạch, có hương vị lạ.
Người Mông ở Sơn La cho biết dưa mèo trồng rất dễ, không cần phải bón phân, phun thuốc, tưới nước cây vẫn cho năng suất cao. Thậm chí, không cần làm giàn mà cho chúng tự bò trên mặt đất và các mỏm đá. Mỗi cây dưa mèo có thể cho từ 2-3 quả, mỗi sào thường cho sản lượng 200-300 kg dưa.