Giật mình loạt bất thường ở dự án BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ

Mới đây, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã kết luận về việc đầu tư quản lý các dự án BT- BOT của Bộ Giao thông vận tải (GTVT). Đáng chú ý, tại dự án BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ, TTCP đã phát hiện nhiều bất thường về việc thu phí (đầu tư chỉ trải thảm lại mặt đường nhưng thu phí bằng đường cao tốc mới), lựa chọn chủ đầu tư, quản lý chi phí đầu tư…

Về phương án thu phí, Thanh tra Chính phủ khẳng định trước khi thu phí, Bộ tài chính đã có văn bản nêu rõ việc thu phí trên đường BOT để hoàn vốn cho chủ đầu tư chỉ được thu phí khi dự án đã hoàn thành xây dựng, đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, hợp đồng dự án ký kết giữa Bộ GTVT và nhà đầu tư thống nhất việc thu phí hoàn vốn ngay ở giai đoạn 1. Sau đó, bộ Tài chính đã chấp thuận đề nghị của Bộ GTVT và nhà đầu tư.

Về nội dung này, Thanh tra chính phủ khẳng định, Bộ Giao thông vận tải duyệt phương án thu phí theo phân kỳ đầu tư 2 giai đoạn không hợp lý. Việc thu phí ngay sau khi hoàn thành đầu tư giai đoạn 1 thảm lại mặt đường hiện hữu với vốn đầu tư chỉ là 1/3 tổng vốn dự án, nhưng giá thu phí tương đương Dự án đường cao tốc xây dựng mới Cầu Giẽ - Ninh Bình (1.500 đồng/km) là bất thường, không tuân thủ nguyên tắc phải đảm bảo lợi ích nhà đầu tư, người tham gia giao thông và Nhà nước quy định tại Nghị định số 108/2009.

Theo Thanh tra Chính phủ, tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ sau khi sửa chữa, cải tạo các yếu tố hình học và rải thảm lại mặt đường cũ (vốn đầu tư chỉ là 30% của toàn dự án) nhưng giá thu phí tương đương với giá thu đường cao tốc 6 làn xe xây dựng mới Cầu Giẽ - Ninh Bình là bất hợp lý và “ cần làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân”.

Một nội dung quan trọng khác trong kết luận của Thanh tra chính phủ chỉ rõ, dự án BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ lựa chọn nhà đầu tư phức tạp, nhiều công đoạn, mất nhiều thời gian: 3 lần lựa chọn từ chỉ định thầu, đấu thầu rồi lại chỉ định thầu mới lựa chọn được nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ không có quy trình đánh giá, xác định căn cứ cụ thể là dự án cấp bách và cũng chưa được cấp thẩm quyền xác định vào danh mục dự án cấp bách.

Việc phê duyệt và triển khai thực hiện dự án cũng đã không lường hết những bất cập về hệ thống thu phí, dẫn đến bất hợp lý khi kết nối với tuyến đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, gây bất tiện cho người tham gia giao thông và ùn tắc cục bộ nghiêm trọng tại các thời điểm mật độ giao thông cao. Dẫn đến buộc phải khắc phục thay thế bằng phương án thu phí tự động và bỏ trạm thu phí Đại Xuyên.

Ngoài ra việc áp dụng đơn giá đất đắp chưa đúng khu vực theo thông báo giá dẫn đến phê duyệt tổng mức đầu tư tăng sai 21 tỷ đồng; trong đó áp dụng đơn giá vật liệu của các quận chưa phù hợp dẫn đến là tăng tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 2 tỷ đồng, giai đoạn 2 là hơn 18 tỷ đồng.

Về quản lý chi phí đầu tư, theo Thanh tra Chính phủ Bộ GTVT đã phê duyệt thay đổi cơ bản thiết kế cơ sở giai đoạn 1, bỏ lớp cấp phối base bù vênh và thay hoàn toàn bằng bê tông nhựa tăng cường mặt đường dẫn đến tăng chi phí 25 tỷ đồng.

Dự án đầu tư nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ có chủ đầu tư là liên danh Công ty CP Đầu tư phát triển Minh Phương, Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1, Công ty CP Đầu tư và xây dựng