Dấu ấn của các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA năm 2023

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) hiện có 580 tổ chức khoa học và công nghệ (KH &CN) trực thuộc.

Thực hiện vai trò cơ quan chủ quản, trong năm 2023, VUSTA đã tiếp tục tập hợp, đoàn kết và phát huy vai trò, sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, tiếp tục xây dựng và củng cố hệ thống các tổ chức KH&CN trực thuộc.

Thường trực lãnh đạo VUSTA đã chỉ đạo sửa đổi các quy định về thành lập tổ chức KH&CN theo hướng nâng cao tiêu chuẩn thành lập các tổ chức KH&CN trực thuộc, gắn trách nhiệm của các nhân sự chủ chốt của các viện nghiên cứu vào tạp chí trực thuộc viện, tăng các nội dung về đình chỉ, giải thể tổ chức hoạt động không đúng quy định, vi phạm pháp luật, điều lệ tổ chức với mục tiêu cao nhất là tạo ra một môi trường lành mạnh cho các trí thức, nhà khoa học làm việc, công hiến.

Theo số liệu báo cáo, trong năm 2023, kết quả hoạt động của các đơn vị KH&CN trực thuộc VUSTA đã đạt được những con số ấn tượng. Trong đó, đáng chú ý, về kinh phí, tổng huy động kinh phí: 1.244 tỷ đồng. Tổng thuế nộp Ngân sách Nhà nước là 154 tỷ đồng. Như vậy, tổng thuế nộp cho Nhà nước đã gấp gần 4 lần ngân sách cấp cho VUSTA hàng năm.

Tư vấn, phản biện và giám định xã hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của LHHVN đã được thể chế trong Điều lệ đã được Thủ tướng phê chuẩn, quy định tại Quyết định 14/2014/QĐ-TTg ngày 14/2/2014 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong thực tế, các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA cũng tham gia nhiều công đoạn trong quá trình xây dựng chính sách, trong đó có đóng góp ý kiến, đề xuất sáng kiến đối với các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhưng có thể dùng với nhiều cụm từ khác nhau như “tư vấn chính sách”, “góp ý chính sách”, “phản biện xã hội”.

Bên cạnh một số đơn vị có năng lực nghiên cứu sâu về chính sách được các nhà khoa học công nhận, có những hoạt động nghiên cứu, đánh giá bài bản để đưa ra những khuyến nghị chính sách phù hợp với thực tế thì phần lớn các tổ chức trực thuộc VUSTA chủ yếu trực tiếp đóng góp ý kiến vào các dự thảo văn bản sau khi cơ quan quản lý nhà nước đã có dự thảo.

Cụ thể, năm 2023, đã có 83 lượt góp ý, tư vấn các dự thảo luật; Lượt góp ý, tư vấn các dự thảo nghị định là 36; Lượt góp ý, tư vấn các dự thảo công tư là 41.

Có thể nói đây là hoạt động thể hiện rõ nhất vai trò của các trí thức trong hoạt động của các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA. Trong thời gian vừa qua, với sự nhiệt tình, tâm huyết của các trí thức đang hoạt động tại các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA, nhiều kết quả nghiên cứu, luận cứ khoa học, cơ sở thực tiễn cho các nhà hoạch định chính sách đã được các tổ chức này đưa ra và kiến nghị lên Đảng, Quốc hội, Chính phủ và các bộ/ngành trong quá trình xây dựng các dự án luật, pháp lệnh, nghị định, chương trình, đề án.

Trong đó, đáng chú ý là với Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), một bộ luật quan trọng, các nhà khoa học, chuyên gia của VUSTA đã có nhiều ý kiến giá trị gửi tới Ban soạn thảo, Quốc hội. Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV vừa qua.

Năm 2023 là một năm đặc biệt khó khăn với các tổ chức KH&CN nói chung và với các tổ chức trực thuộc VUSTA nói riêng. Mặc dù vậy, một số tổ chức vẫn nỗ lực trong các hoạt động nghiên cứu và có các sản phẩm được công nhận, ghi nhận hoặc thông qua các bài báo được đăng tải.

Cụ thể, đã có 21 bằng sáng chế độc quyền được cấp, số bằng giải pháp hữu ích độc quyền là 17; Số bài báo đã được đăng trên tạp chí chuyên ngành quốc tế là 195; 675 bài báo đã được đăng trên tạp chí chuyên ngành trong nước: 675; Số lượng đề tài, dự án, chương trình: 681; Số lượng hợp đồng dịch vụ, dịch vụ KH&CN thực hiện: 1.222; 12 công trình về năng lượng (thủy điện, điện mặt trời, điện gió…) đã được đơn vị tư vấn/thiết kế, triển khai...

Một số công trình đáng chú ý như đề tài cấp Nhà nước của Viện Nghiên cứu và Đào tạo tiêu hóa gan mật “Nghiên cứu đánh giá rối loạn vận động và bài tiết một số bệnh lý dạ dày, thực phẩm” (đã nghiệm thu tháng 8/2023) và đang dần hoàn thiện đề tài “Nghiên cứu phát triển hệ thông thông minh hỗ trợ chẩn đoán tổn thương đường tiêu hóa trên bằng hình ảnh nội soi”.

Viện Nấm và Công nghệ sinh học thực hiện dự án “Nấm lớn trong rừng Việt Nam: Ghi nhận các loài ăn được, ước tính sản lượng, mùa vụ và khả năng nuôi trồng” do Quỹ VinIF tài trợ. Đến nay đã có kết quả bước đầu thu thập, định dạng 500 mẫu nấm lớn tại các khu vực nghiên cứu. Đánh giá khả năng ăn được và nuôi trồng của 02 loại tiêu biểu.

Các hoạt động như Bảo tồn đa dạng sinh học, Xóa đói giảm nghèo, Hoạt động bình đẳng xã hội, bình đẳng giới, Hoạt động chăm sóc sức khỏe, phát triển nông nghiệp bền vững, giáo dục và đào tạo, dạy nghề,... cũng được chú trọng và đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận.