Sayfullo Saipov lần đầu đặt chân tới Mỹ vào năm 2010 theo cách lặng lẽ. "Khi giới thiệu anh ta, bố tôi chỉ nói 'Anh ấy mới đến Mỹ và sẽ ở cùng chúng ta'", Bekhzod Abdusamatov, 22 tuổi, kể lại.
Theo lời Abdusamatov, nghi phạm trong vụ tấn công khủng bố ở Hạ Manhattan hôm 31/10 đến từ Tashkent, thủ đô của Uzbekistan, và lúc đó mới chỉ biết một chút tiếng Anh.
Lang bạt khắp nước Mỹ
Những ngày đầu tiên tới Mỹ, Saipov dành thời gian tìm kiếm việc làm, cải thiện tiếng Anh của mình và thường xuyên thức khuya.
Từ Ohio, Saipov đến Fort Myers, Florida, nơi y gặp Kobiljon Matkarov, 37 tuổi, một người nhập cư khác từ Uzbekistan. Thời điểm đó, Saipov làm nghề lái xe tải.
"Theo như tôi biết thì cậu ấy là người tốt. Cậu ấy thích nước Mỹ. Cậu ta có vẻ là người rất may mắn, luôn luôn vui vẻ và nói mọi thứ đều ổn. Cậu ta trông không có vẻ gì là một tên khủng bố nhưng tôi không biết rõ con người cậu ta", Matkarov nói với New York Times.
 |
| Cảnh sát tuần tra khu vực xảy ra vụ tấn công khủng bố ở Hạ Manhattan, New York, Mỹ, ngày 31/10. Ảnh: AFP/Getty. |
Khi các nhà điều tra bắt đầu xem xét quá khứ của Saipov, họ phát hiện y từng bị chính quyền liên bang để ý. Ba quan chức cho biết Saipov từng được để mắt tới do có liên quan tới một cuộc điều tra khác. Tuy nhiên, không rõ y chỉ có quan hệ thân thích với người đang bị điều tra hay là trọng tâm của cuộc điều tra.
Trong 2 năm qua, một cuộc điều tra khủng bố do Cục Điều tra Liên bang (FBI), Bộ An ninh Nội địa, Sở Cảnh sát New York và các công tố viên liên bang ở Brooklyn tiến hành đã buộc tội 5 người từ Uzbekistan và 1 người từ Kazakhstan hỗ trợ vật chất cho tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Một số người đã nhận tội. Không rõ Saipov có liên quan tới cuộc điều tra này hay không.
Sau khi chuyển đến New Jersey, Saipov cuối cùng cũng định cư tại Paterson và bắt đầu lái xe cho Uber. Vào tối 31/10, cảnh sát đã tập trung tại một tòa nhà chung cư gần Genessee và Đại lộ Getty được cho là nơi ở của Saipov.
Theo một quan chức giấu tên, Saipov đã nhận được thẻ xanh và từng nhập cảnh vào Mỹ qua Sân bay Quốc tế Kennedy. Năm 2013, Saipov kết hôn với một phụ nữ Uzbekistan kém mình 6 tuổi và hiện có 3 con.
Một lãnh đạo của Uber cho biết Saipov đã vượt qua phần kiểm tra lý lịch của công ty. "Chúng tôi đã liên lạc với FBI và đề nghị hỗ trợ. Chúng tôi sẽ giữ liên hệ chặt chẽ với các lực lượng hành pháp và FBI để hỗ trợ cuộc điều tra của họ", người này cho biết.
Đại diện Uber cũng nói rằng họ "đang tích cực và nhanh chóng xem xét quá khứ hoạt động của đối tác" với công ty và "chưa xác định được bất cứ thông tin nào liên quan đến an ninh".
Bị cực đoan hóa từ bên trong
Theo CNN, trước vụ việc hôm 31/10, tiền sự của Saipov chủ yếu liên quan đến vi phạm giao thông. Tháng 12/2015, người lái xe tải này nhận vé phạt vì thiết bị không đạt chuẩn sau khi chiếc xe kéo rơ-moóc của Saipov bị phát hiện có vết nứt trong lót phanh.
Cuộc sống của Saipov dường như khá bình thường. Tuy nhiên, bằng cách nào đó, y đã bị "cực đoan hóa từ bên trong" theo lời ông Andrew Cuomo, lãnh đạo thành phố New York.
Những ý nghĩ cực đoan này đã lên đến đỉnh điểm trong cuộc tấn công vào ngày 31/10, khi Saipov đâm xe vào đám đông người đi bộ và xe đạp chỉ cách Trung tâm Thương mại Thế giới vài dãy nhà. Ít nhất 8 người đã thiệt mạng trong cuộc tấn công khủng bố đẫm máu nhất ở New York kể từ ngày 11/9/2001.
 |
| Hình ảnh của Sayfullo Saipov tháng 10/2016 sau khi bị bắt ở Hạt St. Charles, Misssouri vì không đến nộp phạt vi phạm giao thông. Ảnh: CNN. |
"Có vẻ Saipov đã lên kế hoạch trong vài tuần. Y thực hiện việc này dưới danh nghĩa IS", John Miller, phó trưởng phòng tình báo và chống khủng bố của Sở cảnh sát New York, nói.
"Y dường như đã làm theo gần như chính xác chỉ dẫn T mà IS từng đưa lên mạng xã hội để hướng dẫn về cách tiến hành một cuộc tấn công như vậy", ông cho biết.
Theo các quan chức, sau khi lao vào đám đông ở Manhattan, Saipov đã đâm vào một chiếc xe buýt trường học và bỏ lại xe tải của mình. Y nhảy xuống đường vung vẩy khẩu súng đồ chơi và súng bắn sơn.
Một sĩ quan của Sở Cảnh sát New York đã bắn vào bụng nghi phạm. Theo một quan chức, Saipov đã trải qua phẫu thuật. Y đang bị các điều tra viên thẩm vấn và có vẻ hợp tác.
Thông tin điều tra cho thấy Saipov có liên hệ với các tài khoản mạng xã hội chứa nội dung liên quan tới IS. Các nhà chức trách cho biết họ đã tìm thấy mẩu giấy viết tay bằng tiếng Arab gần chiếc xe tải.
"Ý chính của mẩu giấy này là Nhà nước Hồi giáo sẽ tồn tại mãi mãi", Miller nói. IS chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về trách nhiệm trong cuộc tấn công.