Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, mặc dù Công ty TNHH MTV Đồ gỗ Nội thất Vạn Đạt (Nội thất Vạn Đạt) có tỷ lệ trúng thầu ấn tượng, hồ sơ đấu thầu của doanh nghiệp này cũng ghi nhận những trường hợp bị loại đáng chú ý. Đặc biệt, có những gói thầu mà Nội thất Vạn Đạt chào giá thấp nhất, xếp hạng 1, nhưng cuối cùng lại không được lựa chọn. Những trường hợp này hé lộ những vấn đề cần xem xét về tính trung thực của hồ sơ dự thầu (E-HSDT) và tính hợp lý của hồ sơ mời thầu (E-HSMT).

Trường hợp 1: Nghi vấn về tính trung thực của E-HSDT tại Bình Chánh

Một trường hợp điển hình xảy ra vào cuối năm 2022 tại Gói thầu "Thiết bị" thuộc dự án Xây mới thêm phòng học Trường Tiểu học Vĩnh Lộc 1 (Mã E-TBMT: IB2200035212). Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực huyện Bình Chánh, bên mời thầu là Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư Xây dựng Hiệp Hòa.

Giá gói thầu là 744.740.000 đồng. Nội thất Vạn Đạt chào giá thấp nhất là 598.622.600 đồng và được xếp hạng 1. Báo cáo đánh giá E-HSDT ban đầu ngày 16/11/2022 cũng kết luận Nội thất Vạn Đạt "Đạt" và kiến nghị mời vào thương thảo.

Tuy nhiên, diễn biến sau đó cho thấy sự bất thường. Theo Báo cáo đánh giá E-HSDT (lần 2) ngày 01/12/2022, trong quá trình thương thảo và đối chiếu tài liệu (diễn ra qua các biên bản làm việc ngày 22/11, 25/11 và 28/11/2022), Nội thất Vạn Đạt đã không thể chứng minh được những gì mình đã kê khai.

Báo cáo nêu rõ: "Kết quả đối chiếu, nhà thầu không cung cấp đầy đủ tài liệu mà nhà thầu đã kê khai và đính kèm trong E-HSDT đã đăng tải lên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia."

Do đó, Nội thất Vạn Đạt bị loại. Nhà thầu xếp hạng 2, Công ty TNHH Trang thiết bị Mẫu giáo Ti Ti, đã trúng thầu với giá 669.574.000 đồng theo Quyết định phê duyệt ngày 07/12/2022 do ông Bùi Trọng Thống, Giám đốc BQLDA ĐTXD KV huyện Bình Chánh ký.

Việc một nhà thầu kê khai thông tin nhưng không thể cung cấp tài liệu gốc để đối chiếu là một dấu hiệu nghiêm trọng. Nó đặt ra câu hỏi lớn về tính trung thực của E-HSDT ban đầu. Liệu có tình trạng nhà thầu cố tình kê khai thông tin không đúng sự thật để giành lợi thế xếp hạng hay không? Hành vi này, nếu được xác định là cố ý, có thể bị xem xét là hành vi "gian lận" theo quy định của Luật Đấu thầu.

Đối với một nhà thầu chuyên nghiệp như Nội thất Vạn Đạt, việc mắc lỗi cơ bản này là điều bất thường và cần được làm rõ.

Trường hợp 2: Bị loại vì tiêu chí "Tiến độ cung ứng" tại Gò Vấp

Một trường hợp khác xảy ra vào năm 2024 tại Gói thầu "Mua sắm thiết bị trường học" thuộc dự án Sửa chữa, cải tạo Trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm (Cơ sở 1) (Mã E-TBMT: IB2400140638). Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực quận Gò Vấp, bên mời thầu là Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Thiên Lộc Gia.

Tại gói thầu này, Nội thất Vạn Đạt tiếp tục là nhà thầu chào giá thấp nhất với 1.008.265.400 đồng (giá dự toán là 1.615.282.230 đồng). Tuy nhiên, nhà thầu đã bị loại ở vòng đánh giá kỹ thuật (sử dụng phương pháp chấm điểm).

Theo Báo cáo đánh giá E-HSDT ngày 08/07/2024, điểm bất thường nằm ở tiêu chí số 3: "Tiến độ cung ứng". E-HSMT yêu cầu điểm tối thiểu để đạt mục này là 18 điểm.

Cách tính điểm được quy định như sau:

• Bằng thời gian yêu cầu (90 ngày): 15 điểm.
• Ngắn hơn tiến độ yêu cầu (cứ 6 ngày được cộng 1 điểm).

Nội thất Vạn Đạt đề xuất tiến độ là 90 ngày, hoàn toàn đáp ứng thời gian yêu cầu của E-HSMT. Tuy nhiên, với 15 điểm đạt được, nhà thầu đã không đạt điểm tối thiểu (18 điểm) và bị loại.

Trường hợp này đặt ra câu hỏi về việc xây dựng tiêu chí trong E-HSMT. Việc đặt ra điểm tối thiểu cao hơn mức điểm đạt được khi đáp ứng yêu cầu cơ bản đồng nghĩa với việc E-HSMT buộc các nhà thầu phải đề xuất tiến độ ngắn hơn 90 ngày mới có thể vượt qua vòng kỹ thuật.

Liệu việc đặt ra tiêu chí này có thực sự cần thiết và phù hợp với tính chất của gói thầu, hay nó vô hình trung trở thành một "rào cản kỹ thuật" nhằm loại bỏ các nhà thầu chào giá thấp? Điều này có thể làm giảm tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế của gói thầu, khi nhà thầu chào giá cao hơn gần 158 triệu đồng (Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Tiến Đạt, giá 1.166.000.000 đồng) đã được lựa chọn (theo báo cáo đánh giá).

Đối chiếu với quy định về cạnh tranh và minh bạch

Hai trường hợp trên cho thấy những vấn đề mâu thuẫn trong hoạt động đấu thầu. Một mặt là nghi vấn về tính trung thực của nhà thầu khi kê khai hồ sơ, mặt khác là nghi vấn về tính khách quan của bên mời thầu khi xây dựng tiêu chí đánh giá.

Luật Đấu thầu luôn nhấn mạnh nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Việc một nhà thầu có tỷ lệ trúng thầu cao như Nội thất Vạn Đạt lại gặp vấn đề ở các khâu cơ bản khi họ chào giá cạnh tranh nhất là một nghịch lý cần được các cơ quan chức năng xem xét, làm rõ để đảm bảo môi trường đấu thầu thực sự minh bạch và hiệu quả.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:

[Kỳ 5] Gian lận hồ sơ và rào cản kỹ thuật trong đấu thầu: Chuyên gia lên tiếng