Sau thời gian dài chống chọi bệnh tật, nghệ sĩ Thương Tín trút hơi thở cuối cùng lúc 18h50 ngày 8/12 tại quê nhà Phan Rang – Tháp Chàm (Khánh Hòa), hưởng thọ 69 tuổi. Sự ra đi của ông khép lại hành trình nhiều vinh quang lẫn truân chuyên của một trong những gương mặt tài hoa, phong trần và có sức ảnh hưởng lớn nhất của màn ảnh Việt những thập niên 1980–1990.

Những vai diễn làm nên huyền thoại màn bạc

Nghệ sĩ Thương Tín tên thật là Bùi Thương Tín sinh ngày 29.1.1956. Ông khởi đầu sự nghiệp từ bộ môn nghệ thuật cải lương, sau bén duyên sang điện ảnh.

Bước vào nghề với hành trang là đam mê sân khấu và vẻ lãng tử hiếm có, thập niên 1980–1990, khi điện ảnh Việt Nam bước vào giai đoạn nở rộ, ông trở thành gương mặt sáng giá bậc nhất màn ảnh.

Tên ông nhanh chóng trở thành “bảo chứng phòng vé”, mỗi khi xuất hiện, bộ phim lập tức thu hút sự chú ý của công chúng và báo giới. Sự quyến rũ của ông đến từ tổng hòa: khuôn mặt nam tính, ánh mắt sắc, giọng nói trầm và khả năng biến hóa nội tâm nhân vật một cách tinh tế.

Thiếu tá Lưu Kỳ Vọng trong Ván bài lật ngửa là bước ngoặt lớn trong đời diễn xuất của ông. Từ một chàng trai gắn bó sân khấu cải lương, Thương Tín lột xác thành ngôi sao điện ảnh thực thụ. Lưu Kỳ Vọng, sĩ quan công an chế độ cũ, tay sai nham hiểm của CIA là kiểu phản diện khó: vừa mưu mô, vừa tàn độc, nhưng phải có chiều sâu để không trở thành một khuôn mẫu đơn giản.

Với ánh mắt sắc lẹm, nụ cười nhếch mép đầy đểu giả và phong thái trâng tráo, Thương Tín khiến kẻ phản diện trở thành một nhân vật “có hồn”. Dù thời lượng xuất hiện không nhiều, Vọng vẫn được nhắc đến như dấu ấn sắc nét của dòng phim gián điệp Việt Nam, góp phần đưa tên tuổi Thương Tín vượt ra ngoài biên giới thời bấy giờ.

Cột mốc đưa ông tới hàng sao lớn là vào vai Sáu Tâm trong phim "Biệt động Sài Gòn". Hình tượng chiến sĩ tình báo mưu trí, mạnh mẽ nhưng giàu cảm xúc được ông thể hiện chân thực đến mức trở thành một trong những vai diễn kinh điển của phim truyền hình Việt. Vai diễn đã giúp Thương Tín đoạt giải Vàng tại Liên hoan phim Việt Nam.

Sau này, chỉ cần nhắc đến “Biệt động Sài Gòn”, khán giả lập tức nhớ đến Sáu Tâm với cái nhìn sắc lạnh và phong thái điềm tĩnh của một diễn viên Thương Tín tài năng. Hình tượng người hùng gắn liền với tên ông. Sáu Tâm trong Điểm hẹn, Tình lặng, Cơn giông hay Trả lại tên cho em đều mang đến những khoảnh khắc bi tráng khiến khán giả nghẹn ngào.

Không chỉ thành công ở tuyến chính diện, Thương Tín còn chứng minh khả năng biến hóa khi hóa thân thành tướng cướp Bạch Hải Đường trong Săn bắt cướp, dựa trên nguyên mẫu có thật. Đây là một trong những vai phản diện dữ dội nhất của ông, về một kẻ lỳ lợm, nguy hiểm, nhưng bên trong là một tâm hồn nhiều vết xước và những “lý tưởng méo mó”. Vai diễn cho thấy khả năng diễn xuất hành động mạnh mẽ, đồng thời khẳng định chiều sâu tâm lý mà ông luôn theo đuổi.

Một dấu ấn khác là vai Tám Thương trong Chiến trường chia nửa vầng trăng, đặt trong bối cảnh chiến trường Campuchia khốc liệt. Ở hình tượng người lính nghĩa tình và quả cảm này, Thương Tín tiếp tục khẳng định tố chất “ông hoàng phim chiến tranh” qua những cảnh hành động dồn dập, xen lẫn cảm xúc đồng đội tinh tế. Vai diễn cho thấy ông có khả năng truyền tải trọn vẹn sự nhân hậu và can trường của người lính Việt Nam.

Chật vật tuổi xế chiều: căn phòng 8m², cuộc hôn nhân đổ vỡ và nỗi nhớ con không nguôi

Tuổi xế chiều của Thương Tín là quãng đời nhiều nỗi buồn hơn ánh sáng. Sau giai đoạn dài vắng bóng trên màn ảnh, kinh tế suy kiệt và sức khỏe sa sút, ông dần rơi vào cảnh sống bấp bênh. Khi hôn nhân với người vợ trẻ kém 32 tuổi tan vỡ vào năm 2024, con gái nhỏ theo mẹ về Phan Rang. Từ đó, ông sống một mình ở Sài Gòn, trong căn phòng trọ rộng chưa đầy 8m² ở quận 12, nơi mà chính ông từng nói “chỉ đủ cho một người nằm và nghĩ ngợi”.

Sự chia ly gia đình khiến nỗi nhớ con trở thành nỗi đau lớn nhất của Thương Tín. Ông không giấu được sự bất lực khi nhiều lần muốn gặp con nhưng lại ngại bước lên xe đò vì không có đủ tiền và sức khỏe không cho phép. “Con còn nhỏ quá, tui sợ nó buồn nếu nhìn thấy ba trong cảnh khó khăn này”, ông từng tâm sự với bạn bè thân thiết. Sự day dứt ấy theo ông suốt những năm cuối đời.

Tuổi xế chiều chật vật, tràn ngập nỗi buồn

Những năm cuối đời, Thương Tín, người từng đứng ở đỉnh cao danh vọng, sải bước trên thảm đỏ và trở thành biểu tượng nam thần của màn ảnh Việt, lại sống trong cảnh chật vật ít ai ngờ. Sau biến cố hôn nhân và những lần làm ăn thua lỗ, ông dọn về sống trong một căn phòng trọ chưa đầy 8m² ở quận 12, TP.HCM. Góc nhỏ ấy vừa là nơi ngủ, nơi đặt vài vật dụng cũ, vừa là “hậu trường buồn” của một tài tử từng lẫy lừng.

Trong nhiều cuộc phỏng vấn, ông thừa nhận mình từng rơi vào trầm cảm, mất ngủ kéo dài, thu nhập bấp bênh, chỉ nhận được vài vai nhỏ lẻ với cát xê không đủ trang trải. Nghệ sĩ từng nói thẳng: “Có lúc tôi không dám nhìn lại những ngày huy hoàng vì sợ đối diện với thực tại.”

Một trong những nỗi đau lớn nhất là nỗi nhớ con. Năm 2024, hôn nhân với người vợ trẻ kém 32 tuổi tan vỡ, con gái nhỏ theo mẹ về Phan Rang. Cách trở địa lý và hoàn cảnh tài chính khiến ông ít có cơ hội gần gũi con gái nhỏ, điều mà ông nhiều lần chia sẻ rằng “day dứt hơn bất kỳ thất bại nào”. Ông tiếc nuối vì tuổi già không còn sức bù đắp, lại càng lo sợ con chứng kiến cảnh ông túng thiếu.

Năm 2021, khi đột quỵ phải nhập viện, hoàn cảnh khó khăn của Thương Tín khiến khán giả bàng hoàng. Hình ảnh tài tử phong trần nay nằm lặng lẽ trong bệnh viện tạo nên cuộc tranh luận lớn về sự cô đơn của nghệ sĩ già. Dù được hỗ trợ tạm thời từ đồng nghiệp và nhà hảo tâm, cuộc sống của ông sau đó vẫn bấp bênh, nay đây mai đó, sức khỏe suy giảm và công việc gần như không còn.

Có thời điểm thậm chí phải rời TP.HCM vì không đủ tiền đóng trọ, tìm về quê hoặc nương nhờ bạn bè. Cuộc sống xô đẩy đến mức ông từng rơi vào trạng thái trầm cảm, mất ngủ triền miên và thu mình lại, hạn chế tiếp xúc với người ngoài.

Thế nhưng dù cuộc đời chìm trong bóng tối, Thương Tín chưa bao giờ thôi nhớ nghề. Những ai từng đến thăm ông trong khoảng thời gian ấy đều kể rằng chỉ cần nhắc đến điện ảnh, mắt ông lại sáng lên.

Năm 2024, Thương Tín trở lại màn ảnh với Cu li không bao giờ khóc, hóa thân người đàn ông bệnh tật phải ngồi xe lăn. Tháng 10 cùng năm, khi về quê, ông bị ngã tại bến xe và phải cấp cứu. Do chủ quan không tái khám, vết thương ngày càng trầm trọng.

Tại Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TP.HCM, bác sĩ xác định bánh chè chân phải đã vỡ đôi, không thể phục hồi; chân trái viêm khớp nặng, cần điều trị dài ngày. Sức khỏe yếu không thể phẫu thuật, ông buộc phải sống chung với thương tật. Nghe lời gia đình, Thương Tín về quê an dưỡng, được em trai chăm sóc. Ông gầy gò còn khoảng 40 kg, di chuyển bằng xe lăn hoặc gậy bốn chân.

Những ngày cuối đời trôi qua lặng lẽ trong căn nhà nhỏ, hầu như chỉ ngồi một chỗ, ít nói, ít giao tiếp, nặng lòng nhớ Sài Gòn. Sau thời gian dài chống chọi bệnh tật, Thương Tín ra đi ở tuổi 69, khép lại cuộc đời một nghệ sĩ cả hào quang và nỗi buồn đều cực điểm, để lại nhiều suy ngẫm.