Việc trẻ em sử dụng mạng xã hội quá mức đang khiến nhiều chuyên gia lo ngại. Thay vì giúp phát triển kỹ năng tư duy và sáng tạo, môi trường số lại khiến trẻ giảm khả năng tập trung, dễ sao nhãng và ngày càng hay quên trong học tập lẫn sinh hoạt hàng ngày.
Mạng xã hội mang lại thông tin và giải trí, nhưng khi trẻ lạm dụng, não bộ sẽ bị quá tải bởi hàng loạt hình ảnh, âm thanh và tin tức liên tục. Hệ quả là trí nhớ ngắn hạn giảm, khả năng tập trung sa sút và trẻ dễ mất kiểm soát trong hành vi cũng như cảm xúc.
Não bộ trẻ bị bội thực thông tin
Các nền tảng như TikTok, YouTube Shorts hay Facebook Reels khiến trẻ tiếp nhận hàng nghìn hình ảnh, video ngắn mỗi ngày. Cách tiếp nhận thông tin nhanh và liên tục khiến não bộ dần quen với việc chuyển đổi nội dung chóng mặt, không còn khả năng duy trì sự chú ý dài lâu.
Theo các chuyên gia thần kinh, vùng não chịu trách nhiệm ghi nhớ và tập trung (vùng hippocampus) hoạt động kém hiệu quả hơn ở những trẻ sử dụng mạng xã hội quá 3 giờ mỗi ngày. Khi não bị kích thích liên tục, khả năng xử lý thông tin sâu và lưu giữ kiến thức giảm rõ rệt.
Giảm khả năng học tập và ghi nhớ
Trẻ lạm dụng mạng xã hội thường gặp tình trạng “quên nhanh” và khó nhớ các thông tin học tập. Việc chuyển đổi giữa các ứng dụng, thông báo và video ngắn khiến não liên tục bị ngắt quãng, không đủ thời gian củng cố trí nhớ.
Một nghiên cứu của Đại học Stanford cho thấy, những người thường xuyên “đa nhiệm kỹ thuật số” (vừa lướt mạng, vừa nghe nhạc, vừa học) có khả năng ghi nhớ kém hơn 30% so với nhóm tập trung một việc. Điều này lý giải vì sao nhiều học sinh ngày nay dễ quên bài, học chậm và khó duy trì sự chú ý trên lớp.
Ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi
Không chỉ giảm trí nhớ, mạng xã hội còn ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi của trẻ. Việc so sánh bản thân với hình ảnh “hoàn hảo” trên mạng dễ khiến trẻ tự ti, lo âu và căng thẳng. Khi tinh thần mệt mỏi, khả năng tập trung lại càng giảm.
Ngoài ra, các thông báo liên tục, lượt like, bình luận... khiến trẻ bị “nghiện” cảm giác được công nhận, dẫn tới phụ thuộc vào điện thoại và khó kiểm soát thời gian sử dụng.
Làm gì để trẻ sử dụng mạng xã hội lành mạnh?
Giới hạn thời gian sử dụng: Cha mẹ nên quy định rõ thời lượng dùng mạng xã hội mỗi ngày, ưu tiên cho học tập và hoạt động ngoại khóa.
Hướng dẫn chọn nội dung phù hợp: Hãy giúp trẻ phân biệt giữa thông tin bổ ích và giải trí vô bổ, đồng thời khuyến khích theo dõi các kênh học tập, kỹ năng.
Tạo không gian không điện thoại: Trong giờ ăn, học hoặc trước khi ngủ, nên đặt điện thoại ra ngoài tầm với để trẻ tập trung hơn.
Khuyến khích hoạt động thực tế: Các hoạt động thể thao, đọc sách hoặc vẽ tranh giúp kích thích trí não, tăng khả năng ghi nhớ và giảm lệ thuộc vào mạng xã hội.
Lạm dụng mạng xã hội đang dần bào mòn khả năng tập trung và trí nhớ của trẻ nhỏ, điều vốn rất cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và nhân cách. Để con không bị cuốn vào thế giới ảo, cha mẹ và nhà trường cần đồng hành, định hướng, giúp trẻ biết cân bằng giữa đời sống số và đời sống thực.
