Bí ẩn lâu đài của vị vua khoác áo “Hiệp sĩ thiên nga”

Theo truyền thuyết, tòa lâu đài Neuschwanstein được dựng lên dựa trên niềm đam mê nghệ thuật của Ludwig đệ nhị, đặc biệt là tình yêu dành cho những huyền thoại thời Trung Cổ, nhất là truyền thuyết về chàng “Hiệp sĩ thiên nga” Lohengrin mà ông ta xem là thần tượng của mình.

Được xây dựng trên những giai thoại đầy hư thực và những điều mộng tưởng hòa quyện trong những huyền thoại thời Trung Cổ, Neuschwanstein gắn liền với tên tuổi của Ludwig đệ nhị, ông vua có những sở thích và cả “thói tật” kỳ lạ hiếm có trong lịch sử nước Đức thời phong kiến.

Từ thuở nhỏ, Ludwig đệ nhị đã sống khép kín, không thích giao du và chỉ quan tâm đến các môn nghệ thuật. Đăng quang năm 18 tuổi, Ludwig đệ nhị theo đuổi một chính sách ngoại giao bảo thủ, không phân biệt rõ ràng đâu là bạn và đâu là thù trong khi ở khía cạnh nội trị, ông ta cũng mù mờ, đi từ thất bại này đến thất bại khác.

Tự thất vọng trước những khả năng trị nước hạn chế của mình, Ludwig đệ nhị ngày một xa rời triều chính và sinh hoạt thường nhật khác người: Đêm thức chong chong, ngày ngủ vùi với những giấc mơ kỳ dị, ông ta còn thường ra lệnh cho gia nhân, tùy tùng phục vụ các bữa ăn của ông ta với... hồn ma Hoàng đế Pháp Louis XIV. Càng ngày, Ludwig đệ nhị càng “đắm đuối” trong lĩnh vực kiến trúc và nghệ thuật.

Để thỏa mãn trí tưởng tượng bay bổng, ông ta đích thân thiết kế và cho xây nhiều cung điện, lâu đài tuyệt đẹp ở vùng Bavaria (như Neuschwanstein, Linderhof, Herrenchiemsee...), dựa theo nguyên mẫu các cung điện Versailles và Trianon của Pháp, cũng như trong các vở opera đương thời của Wagner, nhạc sĩ thiên tài thuộc giai đoạn cuối của chủ nghĩa lãng mạn Âu châu.

Nổi bật và lừng danh nhất trong số những công trình kiến trúc mang đậm tính huyền ảo của Ludwig đệ nhị là lâu đài Neuschwanstein. Tương truyền, Neuschwanstein được dựng lên dựa trên niềm đam mê của Ludwig đệ nhị trước những huyền thoại thời Trung Cổ, trong số đó, đặc biệt là truyền thuyết về chàng “Hiệp sĩ thiên nga" Lohengrin mà vị vua coi là thần tượng của mình mà trong lễ đăng quang và nhiều lần thết triều, ông ta khoác lên mình bộ trang phục lót lông thiên nga trắng muốt của vị anh hùng này.

Trong huyền thoại, Hiệp sĩ Lohengrin thuộc nhóm các dũng sĩ gìn giữ Chén Thánh (Holy Grail), chiếc cốc được Chúa Jesus dùng trong bữa tối cuối cùng để biến rượu thành máu của mình. Chàng có hành tung bí ẩn, từng đi thuyền do thiên nga kéo qua con sông Schelde đến Antwerpen để cầu hôn nàng công chúa xứ Elsa, chỉ với điều kiện duy nhất: đừng bao giờ hỏi chàng về xuất xứ và tên tuổi của chàng.

Nàng công chúa yêu kiều chấp thuận thành hôn với chàng hiệp sĩ tung tích bí ẩn nhưng không sao nén được trí tò mò và ngay trong đêm tân hôn, nàng đã vi phạm lời hứa của mình. Hậu quả là, ngay sau câu trả lời của chàng hiệp sĩ, chiếc thuyền thiên nga đã đến và đưa chàng ra đi mãi mãi...

Huyền thoại chàng hiệp sĩ thiên nga có từ thế kỷ XIII, pha trộn mô-típ thần thoại Hy Lạp với những câu chuyện cổ tích của cư dân vùng sông nước, không chỉ lay động trí tưởng tượng của vị vua, mà còn là nguồn cảm hứng để nhà soạn nhạc Richard Wagner sáng tác vở opera “Lohengrin”.

Wagner, nhà thơ lãng mạn, nhà cách mạng của nghệ thuật nhạc kịch, đã tạo cho câu chuyện hiệp sĩ thiên nga một nội dung mới: hình ảnh người hùng sông nước, đến và đi bất ngờ, với một tình yêu vô điều kiện, trọn vẹn và say đắm, không cần để tâm tới tên tuổi và nguồn gốc xuất xứ.

Từ thời niên thiếu, cậu bé Ludwig đã vẽ vô số phác thảo về tòa lâu đài trong tưởng tượng của chàng hiệp sĩ, và ý tưởng xây nó trong thực tế được nung nấu sau khi cậu 15 tuổi và được xem vở nhạc kịch của Wagner, người nhạc sĩ sau này được Ludwig hết mực sủng ái. Ba năm sau khi lên ngôi vua, Ludwid đệ nhị dồn toàn bộ sức lực và thời gian để thực hiện giấc mơ tuổi thơ của mình.

Tại một vùng thung lũng sơn thủy hữu tình, bên dòng sông Polatt cuồn cuộn xuôi về bình nguyên, trên nền vách đá chót vót, ông bắt đầu cho xây Neuschwanstein từ năm 1869, với kiến trúc và bài trí pha trộn các phong cách Mor, Gothique, Barock để tạo dựng một màu sắc, một bầu không khí huyền bí và nên thơ như trong các truyền thuyết đẫm sắc ái tình bi thương thời Trung Cổ.

Rất nhiều họa sĩ và các nghệ nhân trong nghệ thuật xây dựng đã được huy động để xây lâu đài Neuschwanstein. Mặt chính diện là thiết kế của ông Christian Jank, đảm trách dựng cảnh của nhà hát cung đình. Sân của lâu đài được dựng như trong bản opera của Wagner. Tòa nhà chính năm tầng mang tên Palas, xây dựng theo phong cách lãng mạn, cùng những sảnh, phòng và cách bài trí trong lâu đài, đa phần đều được Ludwig đệ nhị mô phỏng từ các vở nhạc kịch của Wagner, kết hợp với những sáng tạo của riêng ông.

Cũng chính vua Ludwig đệ nhị đã thiết kế phần tranh tường, trước khi giao việc vẽ chúng cho một nhóm họa sĩ chọn lọc. Riêng phòng ngủ của nhà vua thì được 14 bậc thầy điêu khắc trang trí ròng rã suốt 4 năm rưỡi. Phần sàn của sảnh chính được ghép bởi gần 2 triệu viên đá.

Toàn bộ lâu đài Neuschwanstein toát lên một vẻ lộng lẫy xa hoa và huyền ảo. Tuy nhiên, với những công trình kỳ vĩ và tốn kém như thế, chẳng mấy chốc, tiểu bang Bavaria nợ nần chồng chất, với khoản nợ gấp đôi thu nhập hằng năm của bang. Chỉ còn sống trong một thế giới mộng tưởng của riêng mình, thập niên 80 thế kỷ XIX, vua Ludwig đệ nhị hoàn toàn cách ly với thế giới bên ngoài và bị các bác sĩ coi là kẻ mắc bệnh tâm thần.

Mùa hè năm 1886, ông ta bị đưa đi an trí tại một viện tâm thần vùng Schloss-Berg. Ở đây được hai ngày, vị vua nửa mê nửa tỉnh nhảy xuống hồ Starnberg tự tử, mà chưa hề được sống một ngày nào trong tòa lâu đài mộng ảo khi đó cũng chưa được hoàn tất. Câu chuyện này được thiên hạ thêu dệt theo nhiều cách, và không ít người cho rằng cái chết của Ludwig đệ nhị là do bị ám sát.

Sinh thời, vua Ludwig đệ nhị muốn rằng tòa lâu đài phải bị phá hủy sau khi ông qua đời để giữ nét trong trắng của nó, nhưng may thay, Neuschwanstein vẫn còn nguyên đến nay, và là hình mẫu của nhiều bộ phim hoạt hình kinh điển nổi tiếng dành cho thiếu nhi của hãng Walt Disney. Những khối tháp nhọn duyên dáng vươn mình trên vách đá hiểm trở của rặng núi Alpes - Bavaria, kiệt tác kiến trúc bồng bềnh giữa rừng cây xanh thẫm trăm năm là món quà để lại cho hậu thế của vị vua tài năng trong nghệ thuật khoác tấm áo của chàng Hiệp sĩ thiên nga.