Những quan niệm sai lầm thường gặp về ung thư phổi

Tại Việt Nam năm 2020, ung thư phổi là nguyên nhân dẫn đến 23.667 số ca mắc mới. Ảnh: Newscrab.

Ung thư phổi là một trong những bệnh lý ung thư thường gặp nhất. Theo Globocan 2020, ung thư phổi đứng hàng đầu về tỷ lệ mắc và tử vong trên toàn thế giới. Tại Việt Nam năm 2020, ung thư phổi là nguyên nhân dẫn đến 23.667 số ca mắc mới (14,4%) và 20.710 ca tử vong (18%) hàng năm, đứng hàng thứ 2, chỉ sau ung thư gan.

Đây bệnh lý thường gặp nhưng vẫn có rất nhiều hiểu lầm về ung thư phổi cần được làm rõ.

Theo các bác sĩ khoa Nội 2, Bệnh viện K Trung ương, đa số bệnh nhân ung thư phổi liên quan tiền sử hút thuốc lá. Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học, ít nhất 250 chất đã được biết là gây hại tới sức khỏe. Trong 250 chất này, ít nhất 69 chất gây ung thư. Tuy nhiên, khoảng 10-15% bệnh nhân ung thư phổi chưa từng hút thuốc lá.

Trong một nghiên cứu gần đây, các tác giả tổng hợp trên gần 130.000 bệnh nhân ung thư phổi được chẩn đoán từ năm 2011 đến 2016 tại Mỹ, kết quả cho thấy tại thời điểm chẩn đoán ung thư phổi, 15,7% bệnh nhân nữ và 9,6% bệnh nhân nam chưa từng hút thuốc lá.

Tại Việt Nam, phần nhiều phụ nữ không có thói quen hút thuốc lá. Tuy nhiên, năm 2018, nước ta có tới gần 7.000 ca ung thư phổi mới phát hiện ở nữ giới. Như vậy, hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi và nhiều người không hút thuốc nhưng tiếp xúc khói thuốc hay hút thuốc lá thụ động vẫn mắc căn bệnh này.

Sàng lọc ung thư là biện pháp giúp phát hiện ung thư tiềm ẩn hay thương tổn tiền ung thư để điều trị sớm, với mục tiêu giảm tỷ lệ tử vong do căn bệnh này. Chúng ta có những biện pháp sàng lọc rất hữu hiệu đối với một số bệnh ung thư, ví dụ khám lâm sàng và chụp X-quang tuyến vú trong sàng lọc ung thư vú, làm phiến đồ cổ tử cung trong sàng lọc ung thư cổ tử cung…

Trong bệnh lý ung thư phổi, để sàng lọc, phát hiện sớm ung thư phổi, chụp cắt lớp vi tính đa dãy liều thấp (low-dose CT scan) giúp giảm tới 20% tỷ lệ tử vong do ung thư phổi.

Các trường hợp nguy cơ cao dưới đây nên sàng lọc ung thư phổi:

Tuổi 55-74, có thể trạng tốt và đang hút thuốc lá (hoặc mới bỏ thuốc lá chưa đến 15 năm).

Tiền sử hút thuốc lá lâu năm, tần suất lặp lại nhiều như một bao/ngày.

Trong bệnh lý ung thư phổi, để sàng lọc - phát hiện sớm ung thư phổi, chụp cắt lớp vi tính đa dãy liều thấp (low-dose CT scan) giúp giảm tới 20% tỷ lệ tử vong do ung thư phổi. Ảnh: Newscrab.

Ngoài phương án chụp CT liều thấp, tất cả phương án khác như chụp X-quang, làm xét nghiệm trên đờm, xét nghiệm các chỉ điểm ung thư trong máu… đều chưa chứng minh được lợi ích trong việc sàng lọc ung thư phổi cũng như giảm tỷ lệ tử vong.

Đối với nhiều người, việc phát hiện ung thư phổi khiến tâm lý suy sụp và nghĩ rằng “án tử” đang tới rất gần. Thực tế không phải như vậy, ung thư phổi giai đoạn sớm, tỷ lệ sống trên 5 năm của bệnh nhân không tế bào nhỏ giai đoạn IA, IB, IIA, IIB lần lượt là 85%, 72%, 65% và 56%. Ngay cả đối với bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi giai đoạn IV, với những tiến bộ gần đây, nhiều người bệnh vẫn sống thêm lâu dài và có chất lượng cuộc sống tốt, ít độc tính mắc phải do điều trị.

Như vậy, ung thư phổi không phải là bản án tử dành cho bệnh nhân. Tuy nhiên, chúng ta cũng không nên có thái độ bất cần, coi thường bệnh ung thư. Càng phát hiện sớm càng giúp tăng hiệu quả của điều trị.

Đây là hiểu lầm phổ biến, không chỉ gặp trong ung thư phổi mà còn trong rất nhiều bệnh lý ung thư khác. Thực tế hoàn toàn ngược lại. Đối với đa số loại ung thư, phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng nhất để cứu chữa bệnh nhân ung thư ở giai đoạn sớm.

Hậu quả của hiểu lầm này cũng rất nguy hiểm. Bệnh nhân sợ hãi, trốn tránh phẫu thuật, thử dùng thuốc nhiều nơi. Khi bệnh nặng, họ mới vào viện. Thời điểm vàng của quá trình điều trị trôi qua, thời cơ chữa khỏi bệnh bằng phẫu thuật cũng mất.

Tuy nhiên, vấn đề nào cũng có hai mặt. Nếu phẫu thuật không đạt được triệt căn, không tuân thủ theo các nguyên tắc phẫu thuật ung thư, chúng ta đã gặp thất bại bước đầu trong điều trị. Đôi khi, điều này dẫn đến khó khăn cho những điều trị tiếp theo bởi sự suy giảm về thể trạng bệnh nhân sau phẫu thuật.

Người bệnh đừng ngần ngại thảo luận với bác sĩ điều trị về những lợi ích, nguy cơ của cuộc phẫu thuật. Không thành công nào dễ dàng đến, cũng không phương án điều trị nào không có nguy cơ tai biến. Bạn đừng sợ hãi cuộc phẫu thuật mà hãy trao đổi với bác sĩ và lựa chọn cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để sẵn sàng hơn cho điều trị. Trong cuộc chiến chống ung thư, người thầy thuốc và bệnh nhân là trên cùng một "chiến tuyến".

Nhiều bệnh nhân ung thư phổi lớn tuổi khá băn khoăn liệu mình có thể điều trị hay chịu đựng được các tác dụng phụ của điều trị. Yếu tố về tuổi là chưa đủ để đánh giá sức khỏe chung của một bệnh nhân. Bên cạnh tuổi, đó là thể trạng chung của bệnh nhân, khả năng hoạt động thể lực và thực hiện các sinh hoạt thường ngày, bệnh lý kèm theo...

Trong bệnh lý ung thư phổi, bên cạnh những điều trị kinh điển (phẫu thuật, hóa chất, xạ trị), với những tiến bộ gần đây về điều trị đích và miễn dịch (2 phương án điều trị toàn thân có ít tác dụng phụ và có thể điều trị trên nhóm bệnh nhân cao tuổi), các bệnh nhân lớn tuổi đừng quá lo lắng. Yếu tố tuổi tác không phải là chống chỉ định của điều trị ung thư phổi.

Để phòng tránh cũng như phát hiện sớm ung thư phổi, hãy nói không với hút thuốc lá, thực hiện sàng lọc bằng chụp cắt lớp vi tính đa dãy liều thấp đối với trường hợp nguy cơ cao. Khi được chẩn đoán ung thư phổi, các bạn hãy bình tĩnh, đừng vội suy sụp bởi ung thư không phải là án tử, rất nhiều phương án điều trị có thể giúp bạn.