Tăng huyết áp là gì
Tăng huyết áp hay còn được gọi là cao huyết áp là trạng thái máu lưu thông với áp lực tăng liên tục. Một người được chẩn đoán bị tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên.
Bệnh rất dễ phát hiện bằng cách đo huyết áp. Cả nước hiện có khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp, nghĩa là cứ 5 người trưởng thành thì có một người mắc bệnh.
Tuy nhiên, trong số này gần 60% chưa được phát hiện và trên 80% chưa được điều trị. Ngoài ra khoảng 8,1 triệu người điều trị nhưng huyết áp không được kiểm soát đầy đủ.
Dấu hiệu của bệnh
Bệnh tăng huyết áp không có dấu hiệu đặc thù. Các triệu chứng rất phức tạp và nặng nhẹ khác nhau, biểu hiện tùy thuộc theo thể trạng của từng người.
Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo tăng huyết áp:
- Choáng váng, nhức đầu.
- Mất ngủ, chóng mặt, ù tai, hoa mắt.
- Khó thở, đau tức ngực, hồi hộp.
- Đỏ mặt, buồn nôn.
Theo GS.TS Nguyễn Lân Việt, Phó chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, tăng huyết áp có thể có triệu chứng báo hiệu trước như: đau đầu, chóng mặt, thấy o o trong tai, ruồi bay trong mắt... Tuy nhiên, thực tế nhiều người chỉ biết có bệnh khi nhập viện cấp cứu vì đột quỵ.
Có nhiều người huyết áp vọt lên đến hơn 200 nhưng họ lại không thấy triệu chứng gì. Cũng vì thế mà tăng huyết áp còn gọi được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”. Vì thế cách tốt nhất là người dân nên đi khám, kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim làm cho hàng trăm nghìn người bị tử vong, liệt, tàn phế hoặc mất sức lao động mỗi năm. Nó có thể gây xuất huyết não, vỡ mạch máu não. Vì thế, nhiều người tử vong đột ngột trong vòng 1-2 phút mà không biết nguyên nhân.
Những ai có nguy cơ cao mắc tăng huyết áp
- Tuổi: Nguy cơ tăng huyết áp tăng cùng với tuổi, nhất là ở người từ 45 tuổi trở lên.
- Thừa cân béo phì: Người thừa cân BMI ≥ 23, nam vòng bụng ≥ 90 cm, nữ vòng bụng ≥ 80 cm có nguy cơ mắc tăng huyết áp cao hơn.
- Sử dụng rượu bia, thuốc lá làm tăng huyết áp và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch do tăng huyết áp.
- Ăn nhiều muối, ít rau quả.
- Ít hoạt động thể lực.
- Căng thẳng tâm lý
- Mắc các bệnh mạn tính như bệnh thận, đái tháo đường...
- Tiền sử bệnh trong gia đình: Nguy cơ tăng huyết áp gia tăng nếu trong gia đình đã có người bị tăng huyết áp.
Điều trị
Tăng huyết áp là bệnh phải điều trị lâu dài, thậm chí điều trị suốt đời. Mục tiêu là đạt được huyết áp tiêu chuẩn 140/90. Việc này phụ thuộc vào cả người bệnh và bác sĩ.
Nguyên tắc điều trị là phối hợp thuốc để tăng hiệu quả, giảm tác dụng không mong muốn. Bên cạnh đó, người bệnh cần tuân thủ điều trị của bác sĩ. Thuốc huyết áp phải dùng thường xuyên, chứ không phải thấy bệnh khỏi là không uống nữa.
Bên cạnh đó, người bệnh cần thay đổi lối sống như tăng cường hoạt động thể lực (đi bộ, đi xe đạp hoặc vận động ở mức độ vừa phải, đều đặn khoảng 30-60 phút mỗi ngày), giảm ăn mặn, ăn nhiều rau xanh, trái cây, đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng.
Đồng thời hạn chế uống rượu, bia, bỏ hút thuốc lá hoặc thuốc lào. Thuốc lá cũng làm giảm tác dụng của một số thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp. Ngoài ra cần tránh lo âu, căng thẳng thần kinh, tránh bị lạnh đột ngột…
Nếu bị tăng huyết áp nhẹ, biện pháp thay đổi lối sống có thể đủ để hạ huyết áp xuống mức bình thường mà chưa cần dùng đến thuốc. Đối với một số người khác, những biện pháp này có thể giúp họ chỉ cần dùng ít thuốc hơn hoặc dùng thuốc với liều thấp đủ kiểm soát huyết áp.
Phòng bệnh
Theo Bộ Y tế, bệnh tăng huyết áp hoàn toàn có thể được phòng ngừa hiệu quả nhờ lối sống lành mạnh. Cụ thể người dân cần duy trì chế độ ăn hợp lý: dưới 5g muối một ngày, tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi, hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axít béo no, đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng trong khẩu phần ăn hằng ngày. Đồng thời duy trì cân nặng hợp lý, duy trì vòng bụng dưới 90 cm ở nam và dưới 80 cm ở nữ. Không hút thuốc lá hoặc thuốc lào, hạn chế uống bia rượu. Tăng cường hoạt động thể lực, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
Ngoài ra cần tránh các lo âu, căng thẳng, sống tích cực, nghỉ ngơi hợp lý, kiểm tra huyết áp thường xuyên.