7 giờ sáng, từ một khách sạn nằm sát triền đê sông Tả Đáy, chúng tôi xuống chiếc thuyền nan, bắt đầu hành trình khám phá đầm Vân Long.
1.
Con thuyền chầm chậm len qua những đám lau sậy và lục bình, dần tiến ra vùng nước mênh mông. Từng đàn cò trắng chao liệng trên những ngọn cây tràm. Dưới nước, bầy le le bé xíu thảnh thơi bơi lượn tìm thức ăn.
Con thuyền len lỏi qua những đám lau sậy, bụi súng, đưa du khách tiến ra vùng đầm nước mênh mông.
"Hai hôm nay, giờ mới đến số thuyền của nhà tôi đấy. Bà nhà tôi là người đưa khách đi khám phá đầm nhưng thời gian này bà lên Hà Nội chăm cháu ngoại nên tôi ra thay. Hôm nào gặp được đoàn khách thì còn vui, chứ khách lẻ thì đợi mãi mới đến lượt nhà mình", ông Quách Văn Hiền, người chèo thuyền đưa chúng tôi đi ngắm đầm, bắt chuyện.
Ông Quách Văn Hiền cho biết mỗi chuyến chở khách, thuyền ông được trả 90.000 đồng.
Theo lời ông Hiền, Hợp tác xã du lịch sinh thái có hơn 500 chiếc thuyền chở khách tham quan đầm Vân Long, ngắm cảnh, muông thú. Mỗi hộ gia đình được một suất thuyền, nhà nào có con trai đã có gia đình thì được thêm suất. Tuy nhiên, số tiền mà gia đình ông cùng các đồng nghiệp thu được khá ít ỏi.
"Ban quản lý Hợp tác xã sắp xếp người đưa khách theo số thứ tự. Thường thì vài ngày mới đến lượt mình. Mỗi tuần chở được 1 đến 2 chuyến, mỗi chuyến được trả 90.000 đồng, tính thêm tiền "bo" của khách cũng chỉ đủ chi phí qua lại trong tháng", ông Hiền cho biết.
Bầy voọc quần đùi trắng thản nhiên nô đùa trên vách núi cheo leo.
Vừa trò chuyện vừa ngắm cảnh, chiếc thuyền trôi dần đến chân một ngọn núi sừng sững trước mặt. "Ôi, voọc kìa!". Trên vách núi cao, một bầy voọc mông trắng xuất hiện, vắt vẻo trên cách núi đá. Những chú voọc đuôi dài, màu đen, phần mông trắng toát như mặc một chiếc quần đùi thoắt ẩn thoắt hiện, vô tư nhảy nhót, đùa giỡn trước mặt chúng tôi.
“Không phải ai cũng có duyên gặp voọc đâu nhé", ông Hiền nói như khoe.
Hang Bóng đẹp đến nao lòng.
Ngắm voọc "no nê" mắt, chúng tôi lại xuôi theo dòng nước, tiến đến hang Bóng rồi Kẽm Trăm. Bên trên là núi non hùng vĩ, phía dưới mặt nước phẳng lì không gợn sóng như một tấm gương khổng lồ phản chiếu hình ảnh những khối núi đá vôi như những bức tranh thủy mặc. Không gian tĩnh lặng, chỉ có tiếng cá đớp mồi, tiếng bìm bịp kêu... Thật xứng đáng để thả lòng mình sau những ngày bận rộn với "cơm áo, gạo tiền".
Kẽm Trăm, vách núi dựng đứng, sừng sững hai bên.
2.
Trở lại câu chuyện với ông Hiền, ông kể, ngày trước, người dân trong vùng vì miếng cơm manh áo cứ vào khu đầm Vân Long dùng súng bắn chim trời, cả voọc quần đùi trắng. Nhưng sau đó, cán bộ kiểm lâm vào tuyên truyền, vận động và người dân cũng được tạo công ăn việc làm bằng cách tham gia vào Hợp tác xã du lịch sinh thái Vân Long nên dần thay đổi quan điểm.
“Từ sau khi đầm Vân Long được chọn làm bối cảnh chính trong phim Kong (Kong: Skull Island), nhiều du khách nước ngoài biết nên tìm đến đầm Vân Long nhiều hơn. Người dân quanh vùng càng cảm nhận rõ hơn ý nghĩa sống còn của đầm Vân Long, của khu sinh thái này. Vì vậy, bảo vệ cảnh quan môi trường, bảo vệ hệ sinh thái ở đầm Vân Long cũng là bảo vệ cuộc sống, thu nhập của chính chúng tôi", ông Hiền nói.
Núi non trùng điệp như một bức tranh thủy mặc.
Nằm cách Hà Nội khoảng 80 km, Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, nằm trên địa phận 7 xã thuộc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.
Với diện tích 3.500 ha, đầm Vân Long không phải là đầm nước tự nhiên mà được hình thành từ việc đắp tuyến đê trị thủy dài hơn 30 km phía tả ngạn sông Đáy từ năm 1960.
Dãy núi Mèo Cào, tuyệt tác của thiên nhiên.
Ông Đinh Quang Vinh, Giám đốc khách sạn Vân Long Green, cho biết đầm Vân Long sở hữu 2 kỷ lục của Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010. Đó là "Nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất" và "Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất".
Trước kia, ở Vân Long chưa có nhà nghỉ, khách sạn nên để giữ chân du khách, bà con chỉ có thể đưa du khách về từng nhà dân để ngủ nghỉ, săn sóc, rất bất tiện. Những năm gần đây, Vân Long đã phát triển được khách sạn 3 sao và có cả loại hình lưu trú kết hợp nghỉ dưỡng, ăn uống, thu hút được nguồn khách du lịch từ các vùng miền, tuy nhiên chưa xứng với tiềm năng phát triển nơi đây.
Du khách trải nghiệm cấy lúa, bắt cá.
"Không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của muôn vàn cỏ cây, hoa lá, được ngắm nhìn từng đàn chim, đàn voọc nhởn nhơ nô đùa trên những vách núi cheo leo mà du khách còn được hòa mình trong một không gian văn hóa ấn tượng với nhiều di tích lịch sử có giá trị.
Đó là nơi phát tích của nhà Đinh như Động Hoa Lư ở Thung Lau, nơi tập trận của Đinh Bộ Lĩnh trước khi dẹp yên các sứ quân để lên ngôi Hoàng đế; đền thờ mẫu ở Thung Lá; đền thờ Tứ vị hồng nương (4 vị tướng của Hai Bà Trưng) ở và động Địch Lộng - "Nam thiên đệ tam động"....", ông Vinh cho biết.
Đầm Vân Long, điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi đến với Ninh Bình.
Để thu hút thêm lượng du khách đến với Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, mới đây nhà đầu tư cũng đã phát triển thêm các khu lưu trú dưới hình thức nghỉ dưỡng, vui chơi, ăn uống có thể phục vụ từ vài trăm khách lưu trú, phục vụ cho cả ngàn người.
Ông Hoàng Văn Trung, Giám đốc Vân Long Eco Garden cho biết, các điểm lưu trú ở Khu du lịch nơi đây có thể tổ chức các chương trình trải nghiệm cho học sinh, team buiding cho các đội, nhóm hoặc trải nghiệm du lịch cộng đồng, đạp xe và du lịch nông nghiệp.
Với nỗ lực phát triển các điểm lưu trú tại đầm Vân Long, người dân nơi đây đang hy vọng Vân Long sẽ là điểm dừng chân thuận lợi giúp du khách có thể tham quan trong ngày hoặc lưu trú lâu dài tại đây, trước khi có thể tiếp cận với rừng Cúc Phương, khoáng nóng Kênh Gà, khu bảo tồn gấu hay cố đô Hoa Lư.
Đầm Vân Long sở hữu vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ như bức tranh thủy mặc. Sau những ngày bận rộn quay cuồng với công việc, đầm Vân Long chắc chắn sẽ mang đến sự bình yên cho mỗi người.