Ý nghĩa hình tượng rồng trong trang phục cung đình Huế

Hình tượng rồng thể hiện quyền uy, sức mạnh và mong ước phồn thịnh của triều Nguyễn qua trang phục cung đình đặc sắc.

Dưới thời quân chủ, rồng được suy tôn là biểu tượng của vương quyền, gắn liền với hình ảnh ông vua, là đỉnh cao của khái niệm quyền uy. Vì thế, hình ảnh của rồng thường được thể hiện trên trang phục của các bậc đế vương. Triều Nguyễn là một triều đại phong kiến, nên trang phục cung đình triều Nguyễn cũng không nằm ngoài quy luật này.

Vua Khải Định mặc long cổn tế Giao.
Vua Khải Định mặc long cổn tế Giao.

Con rồng xuất hiện trên trang phục cung đình triều Nguyễn rất đa dạng về hình thức, kiểu dáng, với những quy định rất nghiêm ngặt về số lượng, chất liệu và quy cách thể hiện. Rồng chỉ được thêu trên áo của vua và của hoàng thái tử, còn áo của hoàng tử chỉ được thêu con mãng, một biến thể thứ cấp của rồng.

Rồng xuất hiện trên long bào của vua dưới các hình thức phi long (rồng bay) hay hồi long hướng nhật (rồng quay đầu về phía mặt trời), kích thước cân đối, mặt rồng uy nghi, chân có 5 móng. Rồng trên long bào của hoàng thái tử chỉ là rồng mặt nạ, thân rồng thu nhỏ, chân chỉ có 4 móng; còn trên mãng bào, hay mãng lan của hoàng tử thì chỉ là các loài giao, mãng... là những hóa thân bậc thấp của rồng.

Vua Bảo Đại mặc long bào đại triều.
Vua Bảo Đại mặc long bào đại triều.

Sự thể hiện của rồng trong trang phục cung đình Huế còn tùy thuộc vào tên gọi và chức năng của các loại áo mão. Chẳng hạn, áo vua mặc lúc thiết đại triều và trong các dịp lễ Tết, gọi là long bào, thì được thêu 9 con rồng, trong đó 2 con rồng ở thân trước và thân sau là những phi long thêu bằng chỉ bóng và chỉ kim tuyến, mắt rồng đính các viên đá quý nhập khẩu từ Ấn Độ.

Hoàng thái tử Bảo Long, con vua Bảo Đại, mặc trang phục thường triều thêu hình viên long.
Hoàng thái tử Bảo Long, con vua Bảo Đại, mặc trang phục thường triều thêu hình viên long.

Áo vua mặc trong các dịp thường triều gọi là hoàng bào, thêu viên long (rồng cuộn tròn) bằng tơ vàng có nạm trân châu. Áo vua mặc khi tế giao gọi là long cổn, màu đen, tay thụng, thêu lưỡng long triều nhật (hai con rồng chầu mặt trời) dọc hai thân trước.

Áo vua mặc khi cày ruộng tịch điền là áo sa kép màu gạch non, thêu long vân (rồng ẩn trong mây). Trong khi đó, áo đại triều của hoàng thái tử có lớp ngoài may bằng sa nam, lớp trong bằng the bát, thêu hình viên long, gấu áo thêu đồ án lý ngư hóa long (cá chép hóa rồng) nổi trên nền màu đỏ; còn mãng bào của các hoàng tử thì thì chỉ được thêu 9 con rồng 4 móng, gọi là con mãng.

Long bào của hoàng thái tử - mặt trước.
Long bào của hoàng thái tử - mặt trước.

Mũ vua đội lúc thiết đại triều có đính 31 con rồng bằng vàng, 30 đóa hoa vuông khảm ngọc, 140 hạt kim cương và trân châu. Mũ bình thiên vua đội khi tế Giao thì có 18 con rồng và 24 dải tua kết bằng hạt trân châu và đá quý. Trên đôi hia của vua, mỗi chiếc có hai đôi rồng thêu bằng kim tuyến màu vàng theo thể thức lưỡng long triều nhật cùng văn thủy ba.

Long cổn tế giao của vua.
Long cổn tế giao của vua.
Mũ vua đội khi thiết đại triều cho 31 hình rồng bằng vàng.
Mũ vua đội khi thiết đại triều cho 31 hình rồng bằng vàng.

Rồng là biểu tượng cao quý của chế độ quân chủ nên được thể hiện một cách công phu, cẩn trọng trên trang phục cung đình triều Nguyễn. Ngoài ý nghĩa là biểu tượng của quyền uy, hình ảnh của rồng còn là lời cầu mong cho sự trường trị, cho hạnh phúc và phồn thịnh của chế độ, đất nước.

Gỗ quý xuất hiện trên Cửu Đỉnh nhà Nguyễn có giá trị cỡ nào?

Cửu Đỉnh nhà Nguyễn là 9 chiếc đỉnh bằng đồng được vua Minh Mạng ra lệnh chế tác và được khởi công đúc từ tháng 12/1835, 1 năm sau thì được hoàn thiện. Trên Cửu đỉnh có nhiều hình ảnh cây gỗ quý.

Là chiếc đỉnh đầu tiên trong Cửu Đỉnh nhà Nguyễn, Cao đỉnh được khắc hình "Thiết mộc" - chính cây gỗ lim. Đây là loại cây gỗ quý, rất cứng và bền. Loại gỗ này thường được dùng làm cột đình, chùa, cung điện.

Go quy xuat hien tren Cuu Dinh nha Nguyen co gia tri co nao?

Ảnh minh họa.

Đặc sắc “rồng khênh kiệu mặt trời” bằng vàng ròng của nhà Nguyễn

Hiện vật làm bằng vàng 18K, nặng 172 g, có hình hai con rồng vươn mình nâng đỡ viên ngọc có vòng lửa xung quanh, tựa như mặt trời. Đây là một trong những cổ vật bằng vàng tinh xảo của nhà Nguyễn còn được lưu giữ cho đến này.

Vào cuối tháng 9/2024, một số trang sức, cổ vật triều Nguyễn đã được đấu giá thành công trong phiên đấu gia mang chủ đề “Nghệ thuật châu Á” của nhà đấu giá Aguttes (Pháp). Trong số đó, một cổ vật bằng vàng có trang trí hình “rồng khênh kiệu mặt trời” được trả giá cao nhất cả phiên: 63.000 euro (hơn 1,7 tỷ đồng).
Giá về tay sau khi cộng thêm các chi phí liên quan ước tính lên đến 2,3 tỷ đồng. Bỏ xa giá ước tính ban đầu, đây là kết quả gây bất ngờ cho cho ban tổ chức cuộc đấu giá.

'Lệ Chi Viên' và bản án tru di tam tộc nhà Nguyễn Trãi

Bà Nguyễn Thị Lộ bị triều đình (do Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh cầm đầu) sai người bắt giam và tra khảo. Bị kết tội đồng chủ mưu giết vua, Nguyễn Trãi bị kết án tru di tam tộc.

Nguyễn Thị Lộ sinh tại làng Hải Hồ (sau đổi là làng Hải Triều, tục gọi làng Hới), tổng Thanh Triều, huyện Ngự Thiên, phủ Long Hưng (nay thuộc xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình). Cha bà là Nguyễn Mỗ, làm nghề thầy thuốc. Nhờ tư chất thông minh, lại được cha cho đi học, nên bà sớm thông hiểu các kinh sách và lại biết làm thơ. Ngoài ra, bà còn nổi tiếng là một người con gái rất xinh đẹp.

Sau khi cha đi phu bị quân Minh giết chết, bà cùng mẹ tần tảo nuôi dạy các em. Trong một lần lên kinh thành Thăng Long bán chiếu (làng Hới có nghề dệt chiếu nổi tiếng), Nguyễn Thị Lộ đã gặp Nguyễn Trãi. Thấy cô gái bán chiếu trẻ đẹp, ông đã xướng mấy câu thơ ghẹo, thấy bà đối đáp trôi chảy lại càng thêm yêu. Mến sắc, phục tài, Nguyễn Trãi bèn dò hỏi gia cảnh rồi cưới cô gái ấy (tức Nguyễn Thị Lộ) làm thiếp.

Đọc nhiều nhất

Tin mới