Công bằng được hiểu là công bằng trong cạnh tranh
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa ban hành Dự thảo Quy chế tuyển sinh 2022. Trong đó, một trong những nội dung được gây chú ý là quy định điều chỉnh giảm dần đều điểm ưu tiên khi thí sinh đạt từ 22,5 điểm cho đến mức 30 điểm thì không được cộng điểm ưu tiên nữa.
Theo Bộ GD&ĐT, việc điều chỉnh tính mức điểm ưu tiên nhằm tạo sự công bằng giữa các nhóm thí sinh thuộc các khu vực và đối tượng khác nhau.
Tuy nhiên, điều này lại gây tranh cãi trong dư luận. Nhiều ý kiến cho rằng, chính quy định này mới tạo sự mất công bằng, nhất là đối với thí sinh nỗ lực học giỏi, đạt điểm cao thì lại được cộng điểm ít hơn hoặc không được cộng điểm so với các thí sinh cùng khu vực ưu tiên.
 |
| Bà Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT). |
Trao đổi với báo chí về vấn đề này, Bà Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) cho biết, Quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng ngành giáo dục Mầm non 2022 đã đưa ra mức điều chỉnh giảm dần đều điểm ưu tiên khi thí sinh đạt từ 22,5 điểm cho đến mức 30 điểm thì không cộng điểm ưu tiên nữa.
Theo bà Thủy, việc cộng điểm ưu tiên khu vực ở mức điểm đồng đều như nhau là có sự bình đẳng chứ không đảm bảo được sự công bằng. Công bằng ở đây cần được hiểu là sự công bằng trong cạnh tranh vào các ngành, vào các trường ở mức tương đương nhau.
“Một thí sinh ở khu vực 1 đạt được 23 điểm thì không cạnh tranh với thí sinh cũng ở khu vực đó đạt 22 điểm. Như vậy, việc thí sinh đạt 23 điểm, được cộng ít điểm ưu tiên hơn, nhất định không thể thua thiệt hơn thí sinh đạt 22 điểm. Nhưng thí sinh đạt 23 điểm này cạnh tranh với các thí sinh ở khu vực khác để vào được ngành và trường tương ứng với mức điểm này”, bà Thủy cho hay.
Cũng theo bà Thủy, số thí sinh thuộc diện hưởng các ưu tiên khác nhau là rất lớn, chiếm tới 75% tổng số thí sinh tốt nghiệp hàng năm. Áp dụng chính sách ưu tiên nhằm giúp tăng tiếp cận giáo dục và đào tạo bậc cao đối với các thí sinh ở vùng khó khăn và thuộc đối tượng yếu thế. Việc áp dụng chính sách xã hội là cần thiết, tuy nhiên cũng cần đảm bảo sự công bằng, tránh để sự hỗ trợ này lại làm cho nhóm thí sinh khác bị rơi vào bất lợi và yếu thế.
Chế độ cộng điểm ưu tiên cũng tương tự như các chế độ chính sách hỗ trợ khác, không thể chỉ cào bằng theo điều kiện từng khu vực, mà còn phải căn cứ mức độ khó khăn cần hỗ trợ của từng đối tượng.
Việc cộng điểm ưu tiên không phức tạp
Về ý kiến cho rằng, cách tính điểm ưu tiên theo Quy chế tuyển sinh 2022 phức tạp, bà Thủy cho biết, theo cách tính điểm cộng ưu tiên trong Quy chế tuyển sinh, những thí sinh đạt điểm thi, điểm xét học bạ hoặc điểm khác quy đổi về thang điểm 10 cho từng môn với tổng điểm là 30.
Với những thí sinh đạt tới tổng điểm 22,5 không có gì thay đổi trong điểm ưu tiên khu vực và ưu tiên đối tượng. Nhưng với những thí sinh đạt từ 22,5 trở lên, điểm ưu tiên của các em sẽ được giảm dần đều. Đến khi điểm thi là 30 điểm thì điểm ưu tiên bằng 0.
 |
| Thí sinh tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021. Ảnh: Mai Loan. |
“Như vậy, theo công thức trong Quy chế tuyển sinh, việc tính ra mức điểm ưu tiên rất dễ tính toán và rõ ràng. Đối với em đạt điểm càng cao, điểm ưu tiên càng giảm, tránh được hiện tượng như những năm trước: có thí sinh đạt điểm xét tuyển cao hơn 30 điểm, hoặc trường hợp những thí sinh ở khu vực 3 có điểm chuẩn rất cao nhưng vẫn không trúng tuyển do sự cạnh tranh ở những ngành có điểm trúng tuyển cao là rất lớn”, bà Thủy cho hay.
Cũng theo bà Thủy, việc điều chỉnh trên không chỉ giải quyết vấn đề có trường hợp thí sinh đạt điểm xét tuyển cao hơn 30 điểm, mà còn tạo sự công bằng ở nhóm điểm cao khi cạnh tranh vào các ngành và các trường hàng đầu.
Phổ điểm kết quả xét tuyển các năm vừa qua cho thấy, điểm xét tuyển của thí sinh trước và sau khi được cộng điểm ưu tiên có sự thay đổi rõ rệt, đặc biệt là từ mức điểm lớn hơn 22,5 điểm (mức 22,5 điểm ở đây tương đương với 7,5 điểm nếu quy ra mức thang điểm 10 thông thường).
Theo đó, khi chưa được cộng điểm ưu tiên thì nhóm thí sinh ở KV1, KV2, KV2-NT có điểm trung bình thấp hơn nhóm không được cộng điểm ưu tiên (KV3). Nhưng khi được cộng điểm ưu tiên thì điểm trung bình của nhóm được cộng điểm ưu tiên lại lớn hơn (thậm chí tỉ lệ lớn gấp nhiều lần) so với nhóm không được cộng điểm ưu tiên.
Kết quả phân tích quá trình học tập của 2 nhóm thí sinh này trong trường đại học cho thấy: nhóm sinh viên trúng tuyển do được cộng điểm ưu tiên có kết quả học tập thấp hơn so với nhóm không được cộng điểm ưu tiên.
Như vậy, có sự không công bằng giữa 2 nhóm đối tượng thí sinh trên và các trường; đặc biệt là các trường tốp đầu với các ngành hàng đầu, cũng không lựa chọn được các thí sinh có thực lực tốt để đào tạo.
Nhóm thí sinh bị yếu thế, bất lợi, không được hưởng sự công bằng chính là nhóm ở KV3, khi xét tuyển vào các trường và ngành hàng đầu. Cũng theo thống kê, ở nhiều ngành có mức độ cạnh tranh cao thì tỉ lệ thí sinh không được cộng ưu tiên trúng tuyển rất thấp, trong khi nhóm này có thực lực học tốt hơn nhóm được cộng điểm ưu tiên.
Theo bà Thủy, Quy chế tuyển sinh hiện hành đã đưa ra lộ trình để áp dụng, và sẽ được thực hiện từ năm 2023.
Theo đại diện Bộ GD&ĐT, quy định giảm dần đều điểm ưu này không chỉ áp dụng đối với các thí sinh sử dụng phương thức xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT, mà còn với tất cả các phương thức xét tuyển khác. Các trường khi tính điểm ưu tiên cho thí sinh để xét tuyển, cần quy đổi ra thang điểm tương đương để xác định mức điểm ưu tiên phù hợp.