17 cơ quan phụ trách vì sao trẻ em bị xâm hại vẫn đơn độc

Chất vấn Bộ trưởng Đào Ngọc Dung chiều 5/6, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng cho rằng, việc xâm hại tình dục trẻ em hiện nay có nhiều diễn biến phức tạp, nhiều câu chuyện buồn khi xảy ra rồi chúng ta mới tố cáo, điều tra.

“Chúng ta có 17 cơ quan phụ trách vấn đề này chứ không riêng Bộ Lao động nhưng gia đình có các em nhỏ bị xâm hại lại rất đơn độc. Mong Bộ có thái độ kiên quyết hơn nữa cùng các cơ quan khác vào cuộc. Riêng vụ việc cháu bé tại Thủ Đức bị xâm hại, yêu cầu các cơ quan chức năng sớm xem xét điều tra làm rõ vụ việc vì có nhiều tình tiết mờ ám”, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói.

Trả lời đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng, thời gian qua hệ thống pháp luật cơ bản đảm bảo quyền lợi của các em một cách đồng bộ, quy định rõ từng cơ quan quản lý phụ trách từng vấn đề và Bộ LĐ-TB&XH là cơ quan Nhà nước quản lý trực tiếp.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Dung cũng đồng ý với ý kiến đại biểu Lưu Bình Nhưỡng về việc thời gian vừa qua có một số vụ việc kéo dài, thậm chí xử lý chưa nghiêm minh. Nhiều vụ việc khi có ý kiến của lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước thì mới tiến hành. Đây là vấn đề các cơ quan quản lý nhà nước phải nêu cao trách nhiệm. Các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng cần phải kiểm điểm, đánh giá thực chất lại vấn đề này như thế nào.

“Đại biểu muốn chúng tôi lên tiếng mạnh hơn. Hầu như các vụ việc liên quan đến xâm hại trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH đều chủ động có ý kiến. Nhiều vụ việc, tôi đã trực tiếp báo cáo Chủ tịch Nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ để có ý kiến trực tiếp. Có những vụ việc cá nhân tôi trực tiếp trao đổi.

Ví dụ, vụ án Nguyễn Khắc Thủy, ngay buổi chiều hôm kết thúc Phiên tòa của Tòa án nhân dân Bà Rịa - Vũng Tàu, tôi đã báo cáo với Quốc hội, đã xin gặp trực tiếp, trao đổi trực tiếp với Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí và Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình.

Tôi nói rõ, quan điểm cá nhân tôi cũng như trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước không đồng tình với kết quả xét xử và đề nghị, Tòa án nhân dân tối cao, VKSNDTC xem xét lại và xử lý nghiêm minh theo pháp luật”, Bộ trưởng giải trình và khẳng định: Trong các vụ việc không phải Bộ không lên tiếng mà tùy từng vụ việc Bộ đều có ý kiến theo những cách khác nhau để bảo vệ quyền lợi các em”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Tranh luận với Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn nói rằng, trong số các giải pháp được Bộ trưởng đưa ra, chưa có giải pháp nào mạnh vì đây là loại tội phạm khá đặc biệt, khá đặc thù, khó phát hiện. Đặc biệt bằng chứng rất cần có thời gian, mà thời gian ở đây không phải theo ngày, theo giờ mà theo tháng, theo năm.

“Chúng ta tiếp cận, xử lý tố cáo, xét xử phải làm nhanh, mạnh mẽ thì mới có được bằng chứng để kết tội”, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đối tượng bị hại là những cháu bé, khi xảy ra chuyện rất hoang mang, các cháu chưa nhận thức được có thể khó cho việc lấy lời khai. Trong khi đó, nhận thức ở cơ quan tố tụng cũng khác nhau. Bằng chứng là vụ án ở Vũng Tàu xử 18 tháng tù treo, mặc dù sơ thẩm là 3 năm tù, sau đó tòa giám đốc thẩm lại xử 3 năm tù.

“Rõ ràng, sự quan tâm của chính quyền, cơ quan tố tụng chưa bảo đảm, vấn đề xã hội và gia đình cũng chưa hợp lý trong việc bảo vệ sự an toàn cho các em. Vậy thì, chúng ta sợ điều gì?”, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn đặt câu hỏi.

6 tháng truy tố 753 vụ xâm hại trẻ em

Giải trình trước Quốc hội về tình trạng xâm hại trẻ em Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí cho biết, đây là vấn đề hết sức gây bức xúc trong xã hội. Trong 6 tháng đầu năm 2018, chúng ta đã khởi tố hơn 701 vụ, truy tố 753 vụ, 805 bị can, đưa ra xét xử gần 648 vụ và 690 bị can. Đây là vấn đề bức xúc các đại biểu đã thể hiện sự quan tâm ở nhiều ký hợp trước.

Viện trưởng cho rằng để giải quyết thực trạng này cần phải thực hiện đồng bộ từ quyết tâm của cả hệ thống chính trị.

“Tôi cho rằng để giải quyết thực trạng này cần phải thực hiện đồng bộ từ quyết tâm của cả hệ thống chính trị. Trước mắt cần hoàn thiện hệ thống luật pháp để đảm bảo yêu cầu cuộc đấu tranh này không chỉ dừng lại ở quyết tâm mà phải bằng pháp luật, bằng sự phối hợp của các bộ, ban, ngành. Chúng ta cần xây dựng kỹ năng cho các em ý thức được về việc bị xâm hại. Khi phát hiện sẽ xử lý nghiêm minh trước pháp luật các đối tượng để tạo ra sự răn đe, giáo dục chung.

Tôi cho rằng 17 cơ quan có liên quan đến việc bảo vệ trẻ em cần phải có sự phối hợp tốt. “Nhạc trưởng” trong việc bảo vệ trẻ em sẽ hành xử thế nào khi phát hiện các vụ việc. Nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân công thì sẽ rõ được trách nhiệm của từng đơn vị như thế nào.

Về hành vi xâm hại tình dục trẻ em, tháng 12/2017, Bộ Công an, Viện KSND tối cao cùng một số bộ ngành đã ban hành thông tư liên tịch tiếp nhận tố giác đối với các hành vi phạm tội, đặc biệt có tội xâm hại tình dục trẻ em”, ông Lê Minh Trí nói.

Chánh án TANTC Nguyễn Hòa Bình cho biết, theo thống kê 5 năm, từ 2013 đến 2017, tòa án đã giải quyết hơn 8100 các vụ án xâm hại tình dục trẻ em, bao gồm 5 tội danh khác nhau.

Theo Chánh án TANDTC, những vụ việc liên quan đến xâm hại trẻ em không gây khó khăn trong quá trình xét xử nhưng khó khăn trong quá trình điều tra.

Bởi phần lớn các vụ việc truy xét nhưng không có người làm chứng, thời gian xảy ra đến khi phát hiện thường là đã xa; gia đình nạn nhân ngại khai báo, thậm chí con che giấu, từ chối giám định, không hợp tác với cơ quan điều tra. Đây là những việc rất khó khăn trong quá trình điều tra vụ án.

Về giải pháp, Chánh án TANDTC cho rằng các cơ quan tố tụng đã phối hợp rất chặt chẽ, đưa được hơn 90% các vụ việc đưa ra xét xử đúng người đúng tội. Tỷ lệ trả, hủy sửa, trả hồ sơ đòi hỏi phải hạ xuống theo yêu cầu của Quốc hội, mong muốn của cử tri.

Về giải pháp triển khai tổ chức, TANDTC vừa ban hành thông tư yêu cầu tòa án địa phương, trong đó có các tòa án cấp huyện đủ điều kiện hình thành tòa chuyên trách về hôn nhân gia đình và vị thành niên. Ngoài ra, TANDTC đã áp dụng phòng xét xử thân thiện dành cho trẻ vị thành niên ở TPHCM và đang nhân rộng ra cả nước. Những nạn nhân có thể không phải ra tòa mà chỉ thẩm vấn qua micro để đảm bảo về mặt tâm lý.

Bộ trưởng Công an Tô Lâm cho biết, trong số xâm hại, bạo hành trẻ em trong 5 tháng đầu năm 2018 thì xâm hại tình dục chiếm 84%. Xâm hại tình dục trẻ em diễn biến rất phức tạp, không chỉ trẻ em gái, trẻ em trai cũng bị xâm hại. Có cả những đối tượng từ nước ngoài vào Việt Nam để thực hiện hành vi phạm tội...

Nguyên nhân của tình hình trên là do: Việc tố cáo trình báo tội phạm xâm hại trẻ em thường chậm, gây khó khăn cho việc điều tra, xử lý tội phạm; vụ việc có tính nhạy cảm nên người thân thường dấu kín, lo ngại nạn nhân bị ảnh hưởng tâm lý nên không hợp tác với cơ quan điều tra; hầu hết các vụ không có nhân chứng trực tiếp, nạn nhân còn nhỏ tuổi, hoảng loạn tâm lý nên khai báo không chính xác, hoặc khai báo không thống nhất,...

Về giải pháp, trong thời gian tới, Bộ Công an sẽ tập trung tăng cường công tác tuyên truyền trong nhân dân về phòng chống xâm hại trẻ em, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan thực hiện các hiệu quả giải pháp tuyên truyền, giáo dục; đổi mới việc tiếp nhận thông tin, điều tra, xét xử tội phạm; cần có quy trình điều tra, xét xử đặc biệt đối với loại tội phạm này để tạo thuận lợi cho việc điều tra xét xử tội phạm xâm hại trẻ em; tập trung hướng dẫn, đào tạo đội ngũ điều tra viên; tăng cường hợp tác quốc tế ngăn chặn đối tượng từ nước ngoài vào Việt Nam phạm tội...