Chiều 10/12, Quốc hội chính thức thông qua Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú với đại đa số đại biểu Quốc hội bấm nút tán thành.

Trước khi 2 Luật này được Quốc hội thông qua, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý các dự thảo Luật.

GIỮ QUY ĐỊNH NGƯỜI BỊ TẠM GIỮ, NGƯỜI BỊ TẠM GIAM ĐƯỢC NHẬN QUÀ

Về chế độ nhận quà của người bị tạm giữ, người bị tạm giam (khoản 2 Điều 27), nhiều ý kiến đề nghị giữ như quy định của Luật hiện hành, theo đó người bị tạm giữ, người bị tạm giam được nhận quà (bao gồm cả hiện vật) của thân nhân gửi; một số ý kiến tán thành với dự thảo Luật như Chính phủ trình, quy định người bị tạm giữ, người bị tạm giam chỉ được nhận tiền và đổ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt.

Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, do vấn đề này còn có ý kiến khác nhau, UBTVQH đã chỉ đạo Tổng Thư ký Quốc hội – Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội gửi Phiếu xin ý kiến ĐBQH.

Theo kết quả kiểm phiếu, đã có 240/317/473 ĐBQH tán thành phương án giữ như quy định của Luật hiện hành (bằng 50,74% tổng số ĐBQH và 75,71% tổng số ĐBQH tham gia ý kiến); có 77/317/473 ĐBQH tấn thành phương án Chính phủ trình (bằng 16,28% tổng số ĐBQH và 24,29% tổng số ĐBQH tham gia ý kiến).

Tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo tiếp thu, chỉnh lý nội dung này theo hướng giữ quy định của Luật hiện hành như thể hiện tại khoản 2 Điều 27 của dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua. Nội dung này cũng đã được chỉnh lý tương tự tại Điều 49 của dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Về chế độ gửi, nhận thư, sách, báo và tài liệu của người bị tạm giữ, người bị tạm giam (Điều 29), một số ý kiến đề nghị chỉnh lý quy định tại Điều 29 về việc người bị tạm giam mà bản án đã có hiệu lực pháp luật, đang chờ thi hành án được quyền nhận thư, sách, báo và tài liệu, cơ sở giam giữ chi kiểm tra, kiểm duyệt thư, sách, báo, tài liệu.

UBTVQH cho rằng, để bảo đảm không làm ảnh hưởng tới hoạt động điều tra, truy tố, xét xử khi vụ án đang giải quyết thì cần quy định người bị tạm giữ, tạm giam được gửi hoặc nhận thư, sách, báo và tài liệu khi được cơ quan đang thụ lý vụ án cho phép. Trong trường hợp bản án đã có hiệu lực pháp luật và người bị tạm giam đang chờ thi hành án thì họ có quyền gửi hoặc nhận thư, sách, báo và tài liệu mà không cần phải xin phép nhưng thư, sách, báo và tài liệu phải để mở và chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ sở giam giữ (tương tự như quyền của phạm nhân đang thi hành án phạt tù).

Do đó, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý nội dung này như thể hiện tại Điều 29 của dự thảo Luật.

Về thi hành biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú (Chương VII), một số ý kiến đề nghị làm rõ nội hàm của khái niệm “cấm đi khỏi nơi cư trú” là cấm đi khỏi địa bàn nào.

UBTVQH xin tiếp thu và đã chỉ đạo chỉnh lý các quy định tại khoản 3 Điều 3 và điểm d khoản 2 Điều 41 của dự thảo Luật để làm rõ nội hàm khái niệm “cấm đi khỏi nơi cư trú”.

Theo đó, phạm vi “cấm đi khỏi nơi cư trú” được hiểu là cấm đi khỏi phạm vi địa bàn xã, phường, đặc khu nơi người đó cư trú hoặc phạm vi địa bàn do đơn vị quân đội quản lý để bảo đảm sự có mặt theo yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền.

Đồng thời, UBTVQH cũng đã chỉ đạo rà soát toàn bộ các điều khoản có liên quan tại Chương VII của dự thảo Luật để xác định rõ việc áp dụng các quy định về cấm đi khỏi nơi cư trú đối với phạm vi địa bàn xã, phường, đặc khu hoặc phạm vi địa bàn do đơn vị quân đội quản lý.

CHƯA QUY ĐỊNH QUYỀN CỦA PHẠM NHÂN ĐƯỢC LƯU TRỮ TRỨNG, TINH TRÙNG

Về dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật Thi hành án hình sự trình Quốc hội xem xét, thông qua có bố cục gồm 15 chương, 180 điều. UBTVQH xin báo cáo Quốc hội 3 nội dung lớn.

Thứ nhất, về quyền của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể (Điều 23 và Điều 53): Nhiều ý kiến tán thành việc bổ sung quyền của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể; một số ý kiến đề nghị chưa quy định phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng.

UBTVQH cho rằng, việc bổ sung quyền của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể là chính sách lớn, thể hiện quan điểm nhân đạo của Đảng, Nhà nước đối với người phạm tội.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã quy định phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể tại Điều 23, đồng thời bổ sung quy định về điều kiện chặt chẽ tại Điều 53, bao gồm: tự nguyện hiến mô, bộ phận cơ thể; chỉ được hiến mô, bộ phận cơ thể cho người thân thích; tự chịu chi phí; chỉ áp dụng đối với phạm nhân phạm tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng thuộc trường hợp phạm tội lần đầu và thời gian chấp hành án còn lại dưới 03 năm...

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH thống nhất với Chính phủ chưa quy định quyền của phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng do việc thực hiện quyền này đòi hỏi nguồn lực lớn, khó bảo đảm tính khả thi trong điều kiện hiện nay.

Thứ hai, về tổ chức lao động cho phạm nhân (Điều 29): Nhiều ý kiến tán thành việc luật hóa mô hình lao động ngoài trại giam, đồng thời để nghị quy định chặt chẽ và giữ chính sách về ưu đãi thuế đối với các doanh nghiệp, đơn vị hợp tác với trại giam trong tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát chỉnh lý bổ sung quy định điều kiện chặt chẽ về việc tổ chức lao động cho phạm nhân ngoài trại giam, quy định cụ thể các trường hợp phạm nhân không được đưa ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam tại khoản 4 Điều 29 của dự thảo Luật.

Đồng thời, UBTVQH thống nhất với Chính phủ chỉ đạo bổ sung Điều 178 tại Chương XV (Điều khoản thi hành) quy định sửa đổi, bổ sung khoản 6 Điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, theo đó bổ sung hoạt động tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân thuộc trường hợp thu nhập được miễn thuế.

Thứ ba, về việc rút ngắn các trình tự, thủ tục trong thi hành án hình sự, thi hành biện pháp tư pháp: Một số ý kiển đề nghị, cùng với việc đẩy mạnh “chuyển đổi số”, cần хет xét chỉnh lý quy định tại các điều luật theo hướng rút ngắn thời hạn giải quyết của Tòa ản trong quá trình thực hiện trình tự, thủ tục thi hành án hình sự so với Luật hiện hành.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý quy định tại các điều 32, 37, 63, 100, 101, 107 và 115 của dự thảo Luật theo hướng: rút ngắn thời gian thực hiện các trình tự, thủ tục trong thi hành án hình sự, thi hành biện pháp tư pháp của cơ quan, người có thẩm quyền trong thi hành án hình sự; rút ngắn thời hạn giải quyết các thủ tục của Tòa án khi áp dụng chính sách khoan hồng (về hoãn, tạm đình chỉ, giảm, miễn chấp hành án).