Bồ-tát có hai hạng là Bồ-tát từ quả hướng nhân và Bồ-tát từ nhân hướng quả. Bồ-tát từ quả hướng nhân là các vị đã thành tựu quả vị Phật, nhưng vì tâm đại từ bi đối với chúng sanh ở cõi nhân gian mà các ngài hiện thân làm người để cứu độ họ thoát khỏi khổ đau và sống trong Chánh pháp.
Thí dụ Bồ-tát Quan Âm là vị cổ Phật Chánh Pháp Minh Như Lai phát khởi tình thương bao la với những người khổ nạn ở cõi Ta bà, nên ngài thị hiện là Bồ-tát Quan Âm với hạnh nguyện luôn lóng nghe những tiếng kêu trầm thống của mọi người và đến cứu giúp họ thoát khỏi tai ách, được bình an và đặc biệt là tác động cho họ cũng phát tâm từ bi.
Bồ-tát từ nhân hướng quả là hành giả dũng mãnh cầu Phật quả và giáo hóa người khác cùng tiến bước trên con đường này, thường gọi là hạnh nguyện thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh của Bồ-tát được thực hiện liên tục trong vô lượng kiếp để hoàn thiện chính mình và chuyển hóa người khác cùng thăng hoa tri thức và đạo đức, cho đến khi viên mãn quả vị Vô thượng Chánh đẳng giác.
Trên bước đường giáo hóa độ sanh, dù là Bồ-tát từ quả hướng nhân hay Bồ-tát từ nhân hướng quả thì bản chất cốt tủy của Bồ-tát là tâm đại từ bi đối với tất cả chúng sanh. Vì thế, làm lợi ích cho chúng sanh luôn luôn là tiền đề cho Bồ-tát hướng tới và thể hiện trong cuộc sống, mặc dù dưới tuệ nhãn của Bồ-tát thì tất cả các pháp vốn là không, nhưng không bao giờ Bồ-tát xa lánh chúng sanh, không bao giờ các ngài từ bỏ việc mang an lạc giải thoát đến cho mọi người.
Bằng tâm đại từ bi, Bồ-tát đi vào đời độ sanh dưới mọi hình thức, mọi phương tiện; điển hình là Bồ-tát Quan Âm có đến 32 ứng hiện thân, từ thân hảo tướng của Phật, Bồ-tát, Thánh hiền, cho đến thân vua quan, hay thường dân, thậm chí thị hiện làm trẻ con, hay quỷ dữ để tương ưng với nghiệp lực của người mà ngài hóa độ họ một cách trọn vẹn.
Song song với tâm đại từ bi dành cho tất cả chúng sanh, trí giác luôn soi sáng Bồ-tát trong việc cứu độ chúng sanh, nên Bồ-tát thấy mọi việc, mọi người một cách chính xác, thấy việc đáng làm và việc không nên làm. Vì vậy, Bồ-tát không bao giờ phạm sai lầm và luôn thành tựu viên mãn khi chỉ dạy mọi người cải thiện cuộc sống tốt đẹp. Thật vậy, Bồ-tát giúp người không chỉ đơn thuần là làm một việc từ thiện để cứu họ tạm thời thoát khỏi sự đói khổ, mà điều quan trọng là thông qua sự giúp đỡ của Bồ-tát, tâm Bồ-đề của các ngài tác động cho người nhận chuyển đổi được cuộc sống chẳng những vượt qua khó khăn, mà còn giúp họ biết sống đạo đức và phát huy được đời sống tâm linh; đó chính là điểm son quý báu của Bồ-tát khi hành bố thí.
Ngoài ra, thực tế cho thấy Bồ-tát không có tài sản trong tay, nhưng với lời động viên thanh tịnh của Bồ-tát đã khơi dậy tình thương của những người hằng tâm hằng sản khiến họ phát tâm cho tặng và nhờ Bồ-tát trao tịnh tài tịnh vật đến nơi cần giúp đỡ và kết quả là người cho tăng trưởng phước báo, người nhận thì thoát khổ, an vui.
Việc làm độ sanh của Bồ-tát với tuệ giác vô thượng, bằng mắt phàm phu không thấy kết quả tức thì, nhưng các ngài đã tạo hạt nhân tốt đẹp cho người hữu duyên trong kiếp lai sanh được sống trong Chánh pháp và chứng đắc quả vị. Điển hình là Bồ-tát Thường Bất Khinh không nản chí sờn lòng trong việc cứu độ những người ác từng nhục mạ, ném đá ngài; vì ngài đã thấy rõ sau khi mãn kiếp bị đọa vào địa ngục Vô gián, họ sẽ gặp lại ngài và được ngài giáo dưỡng, thành tựu Phật quả.
Ngày nay, ở nhiều quốc gia đang xảy ra những cuộc chiến tranh đẫm máu, ở khắp mọi nơi, tâm ích kỷ, tham vọng, sát khí và hận thù đang thiêu đốt con người, cùng với những việc khai thác tài nguyên bừa bãi vì lợi nhuận của cá nhân, của tập đoàn, của các nước giàu mạnh đã tạo nên tình trạng ô nhiễm trầm trọng môi trường sinh thái, gây ra vô số bệnh tật và chết chóc cho nhiều người. Với thảm họa như vậy đang bao trùm nhân loại, thì sự hiện thân của những người đang thực hiện hạnh Bồ-tát, sáng suốt, đạo đức, sống vì lợi ích của mọi người, hướng dẫn mọi người sống tốt đẹp, xây dựng đoàn thể phát triển và cộng đồng xã hội cùng thăng hoa.
Thiết nghĩ sự hiện hữu của Bồ-tát theo Phật đạo quả là vô cùng cần thiết cho mọi người được sống hạnh phúc, cho mọi loài được tồn tại và cho trái đất này còn được xanh tươi bền vững lâu dài.
TIN BÀI LIÊN QUAN
TIN BÀI ĐỌC NHIỀU